3582328050

17 Ekonomia jako nauka.

Ekonomia jako naukę zajmującą się badaniem zachowania podmiotów gospodarczych w dziedzinie wykorzystania ograniczonych środków, które mogą być w rozmaity sposób zastosowane w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

W badaniach tych stara się ona ustalić określone prawidłowości ekonomiczne, którym często nadaje się rangę obiektywnych praw ekonomicznych. Najistotniejszym elementem tego określenia jest stwierdzenie, że środki, stojące do dyspozycji zarówno poszczególnego podmiotu gospodarczego

i całego społeczeństwa, są ograniczone. Każde społeczeństwo, nawet to najbogatsze, żyje w świecie rzadkości. Ludzie bowiem stale chcą konsumować więcej niż są w stanie wytworzyć.

Pojęcie rzadkości odnosi się do luki między ogólną sumą dóbr i usług, których ludzie potrzebują, aby zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a możliwościami ich wytworzenia. Gdyby nie występowało zjawisko rzadkości, nie byłoby powodów do studiowania ekonomii, a więc poszukiwania odpowiedzi napytania: co, jak, ile i dla kogo wytwarzać, aby uzyskać największą efektywność ekonomiczną.

W drugiej części tego stwierdzenia zwraca się uwagę, że ograniczone środki mogą być zastosowane w rozmaity sposób. Gdyby dobra i usługi zawsze były wytwarzane za pomocą tylko jednej metody i gdyby zawsze stosowano te same środki, wówczas nie występowałby problem wyboru. W rzeczywistości zawsze istnieje do dyspozycji wiele różnych metod. Ten sam produkt może być wytworzony za pomocą różnych narzędzi, przy użyciu różnych surowców, materiałów, komponentów itp. Mówimy więc o alternatywnym zastosowaniu środków materialnych i finansowych. Mogą one być przez ich właściciela lub dysponenta skierowane albo tu, albo gdzie indziej. Część środków może być skierowana na realizację jednych celów, a pozostała część na realizację innych celów. Nie można natomiast tych samych środków skierować równocześnie do różnych dziedzin i realizować różne cele, podobnie jak człowiek nie może jednocześnie przebywać w dwóch różnych miejscach. Każdy podmiot gospodarczy dysponujący określonymi środkami stara się rozdzielić je tak, aby uzyskać z tego tytułu najwyższe efekty ekonomiczne i w ten sposób możliwie najlepiej realizować swoje cele. Rozdział, czy też rozdysponowanie środków pomiędzy różne konkurujące cele, nazywa się w ekonomii alokacją. Dla gospodarstwa domowego tym celem jest maksymalizacja użyteczności nabywanych dóbr, czyli maksymalizacja płynącego stąd zadowolenia. Dla przedsiębiorstwa podstawową funkcją celu jest maksymalizowanie zysku z działalności gospodarczej.

Można wiec najkrócej powiedzieć, że ekonomia stawia sobie za cel sformułowanie teorii racjonalnego gospodarowania rzadkimi środkami, mającymi alternatywne zastosowanie. Z pełna racjonalnością mamy wówczas

do czynienia, gdy znajdziemy optymalną alokację środków, czyli najlepszą z możliwych. Z danego zasobu środków uzyskuje się wówczas maksymalne efekty bądź też dane efekty mogą być osiągnięte za pomocą najmniejszego nakładu środków. Teoria ekonomii pokazuje więc stany idealne lub rozwiązania najlepsze i w tym sensie wskazuje drogę lub metodę postępowania podmiotom gospodarczym, co umożliwia maksymalizowanie przez nie funkcji celu bądź minimalizowanie ponoszonych nakładów.

Współczesne kierunki ekonomii zajmują się teorią wyboru ekonomicznego dokonywanego przez poszczególne podmioty gospodarcze nie tylko w stanie równowagi, lecz także w stanie nierównowagi. Analizują one społeczno

-ekonomiczne skutki nierównowagi oraz mechanizmy przywracające Stany równowagi. Wskazują także na potrzebę tworzenia określonych instytucji oraz prowadzenia określonej polityki wspomagającej lub korygującej działanie mechanizmów rynkowych, jak również zapewniających podmiotom gospodarczym korzystniejsze warunki funkcjonowania.