3582328492

Artur Malantowicz I rok MDSSM, nr albumu 252939

POLSCY WYZNAWCY ISLAMU - TATARZY

Tak wiele mówi się ostatnio o islamie oraz jego wyznawcach. Zazwyczaj kojarzą się oni z terroryzmem, z zagrożeniem dla całego świata. Słysząc słowo islam, przychodzi nam na myśl Bliski Wschód. Jednakże nie musimy wyjeżdżać daleko, aby spotkać wyznawców Allacha.

W kilku podlaskich wsiach przetrwały nieliczne już w naszym skraju skupiska ludności wyznającej islam. Są to jedynie ślady po osadnictwie tatarskim, tak bujnie krzewiącym się niegdyś na ziemiach polsko - litewskich. Ludność tatarska, obecnie całkowicie spolonizowana, zachowała jednak religię przodków, resztki prastarych zwyczajów oraz świadomość swego pochodzenia.

Pierwszy, niezbyt przyjemny kontakt z Tatarami mongolskimi miał miejsce w pierwszej połowie XIII wieku, a następnie jeszcze kilkakrotnie w XIII i XIV w. Stało się tak za sprawą najazdów tatarskich na ziemie polskie (wspomnijmy choćby bitwę pod Legnicą 6 IV 1241 roku), w tym także na Podlasie - ich konsekwencją było zniszczenie i spustoszenie osad na ówczesnym pograniczu polsko - litewskim Osadnictwo tatarskie rozpoczęło się w I połowie XIV wieku, kiedy to na ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego przybywali uchodźcy religijni ze Złotej Ordy (wyznawali oni szamanizm). Osadnicy muzułmańscy pojawili się na Podlasiu za sprawą Wielkiego Księcia Wtolda, który organizował oddziały wojskowe złożone z Tatarów - stały się one zalążkiem tatarskich chorągwi w wojsku Rzeczypospolitej.

W XVII wieku nastąpiło pogorszenie sytuacji ekonomicznej i politycznej Tatarów, głównie wskutek szybkiego wzrostu liczby ludności tatarskiej i rozdrobnienia majątków ziemskich. Wtedy też rozdzielono chorągwie tatarskie od kozackich. „Wojska tatarskie zaczęto rozpoznawać po charakterystycznym uzbrojeniu: szable, łuki, lance, pistolety. Charakteryzowały się również niebywałym męstwem, karnością, sprawnością, świetną prezencją oraz odwagą i walecznością.” W okresie zaborów sytuacja ludności tatarskiej była podobna do warunków życia Polaków. Oddziały złożone z Tatarów brały udział w powstaniach narodowych i włączały się w konspirację, za co, tak jak Polaków, spotykały ich represje (np. ograniczenia wolności, rusyfikacja, zesłania na Syberię).

Na początku XX wieku polscy Tatarzy byli zorganizowani w 22 duże gminy wyznaniowe, największymi były Kruszyniany i Bohoniki. Po II wojnie światowej większość ziem, na których zamieszkiwali polscy muzułmanie nie znalazła się w granicach państwa polskiego. Większa część Tatarów zdecydowała się na emigrację, bądź to na Białostocczyznę, bądź na Ziemie Odzyskane.

Mniejszość tatarska zamieszkuje głównie na północny - wschód od Białegostoku, a jej liczebność wynosi ponad 3,5 tys. osób. Największymi ośrodkami tatarskimi są Kruszyniany, Bohoniki, Białystok i Sokółka. Poza obszarem Podlasia, Tatarzy zamieszkują również w Warszawie, Trójmieście i Gorzowie Wielkopolskim. Warto wspomnieć, że w 2004 roku, po 60 latach, polscy muzułmanie doczekali się wreszcie swojego mufiiego, będącego autorytetem religijnym u muzułmanów sunnitów, który, oprócz pełnienia funkcji duchownego, zajmuje się wykładnią prawa kanonicznego. Został nim dotychczasowy imam muzułmańskiej gminy białostockiej, polski Tatar, Tomasz Miśkiewicz

Tatarzy polscy wyznają islam obrządku sunnickiego. Tkwią w nim jednak pewne zwyczaje zaczerpnięte zarówno z religii tureckich ludów koczowniczych, jak i z wierzeń

1