3582425809

Ryc. II7. Układ jednostek podstawowych (monomery) ora/ białek dodatkowych J i SC w niektórych immunogłobulinach: A — monomer IgC. B — dimer IgA z białkiem J i SC, C — pentamer lgM z białkiem J

one /.mcm ustawiać się pod różnym kipem w stosunku do siebie i w stosunku do fragmentu Fe.

Dzięki powtarzającej się sekwencji aminokwasów zarówno łańcuchy lekkie (L), jak i ciężkie (II), składają się z homologicznych obszarów obejmujących około 110 aminokwasów zwanych domenami. W monomerze przeciwciała (rys. 116) zarówno w łańcuchach L. jak i H są tzw. domeny stałe i zmienne. Wiązanie antygenu przez Fab zależy od jego wielkości. „Małe” antygeny są w 90% zagłębiane we fragmencie Fab, podcztis gdy duże cząsteczki białka i antygeny upostaciowane (bakterie) reagują tylko z około 10% dostępnej powierzchni antygenu.

Sekwencja aminokwasów w obszarze nie ulegającym zasadniczym zmianom w łańcuchu ciężkim określa klasę immunoglobulin. Łańcuchy ciężkie oznaczono greckimi literami: mi, gamma, alfa, delta i epsilon. Stąd też, zależnie od rodzaju łańcucha ciężkiego, immunoglobuliny (Ig) dzieli się na 5 podstawowych klas: IgM, IgG, IgA, IgD i IgE. Niektóre immunoglobuliny

I

(gruczoły 1'z.owc, ślinowe, błony śluzowe nosa, oskrzeli, przewodu poVar-mowego. dróg rodnych ild.), gdzie wraz z białkami błon śluzowych lub gruczołów tworzy kompleksy zaangażowane w miejsc owym odczynie odpornościowemu w znacznym stopniu niezależnym od reakcji ogólnoustrojowcj.

W zalcż.ności od właściwości immunologicznych i biochemicznych w obrębie klasy lgG wyodrębnia się cztery podklasy, w IgA i lgM zaś — po dwie podklasy. Róż.nią się one sekwencja aminokwasów w polipeptydzie zawiasowym. liczba mostków dwusiarczkowych lub sposobem ułożenia łańcuchów lekkich w stosunku do ciężkich, a przede wszystkim nieco zmienionymi właściwościami immunologicznymi.

Immunoglobuliny różnych klas mogą być zbudowane z różnej liczby opisanych podstawowych jednostek, jak np. IgA może być monomerem lub dimerem zbudowanym z jednej lub dwóch podstawowych jednostek, lgM — pentamerem (ryc. 117) zbudowanym z 5 podstawowych jednostek (makro-immunoglobulina). Pozostałe immunoglobuliny występują w postaci mono-merycznej. Wykształcenie się zdolności limfocytów do wytwarzania immuno-globulin jest procesem długim, uwarunkowanym formowaniem się odpowiednich genów w chromatynie jądrowej.

W trakcie dojrzewania i różnicowania się limfocytów następuje przegrupowanie materiału genetycznego w obrębie chromosomów. Początkowo poszczególne segmenty genów kodujących zarówno łańcuchy ciężkie, jak i lekkie znajdują się w znacznej od siebie odległości. Swoiste enzymy powodują precyzyjne usuwanie określonych odcinków DNA. W drodze rekombinacji genetycznej uformowane zostają w młodych limfocytach geny dla syntezy lgM.

Po wędrówce do śledziony, gdzie limfocyty przekształcają się w bardziej dojrzałe komórki, nabywają one oprócz umiejętności do syntezy lgM także zdolność do syntezy lgD. W czasie dalszego dojrzewania i rekombinacji genetycznych, a więc formowania kodujących fragmentów C łańcuchów ciężkich, pojawia się zdolność limfocytów do wytwarzania jednej klasy spośród immunoglobulin IgM, lgG, IgA, lgD, IgE. W osoczu najliczniej reprezentowane są immunoglobuliny G, gdyż około 80% wszystkich przeciwciał (przeciwko bakteriom i wirusom) należy do tej grupy. W czasie doby Świnia może wytworzyć około 3g lgG. W IgA zawartych jest około 10%, a w lgM 5 10% wszystkich przeciwciał. lgD i IgE występują w osoczu w ilościach śladowych.

Jak już wcześniej wspomniano, w łańcuchach H i L występują fragmenty V o wybitnie zmiennej sekwencji aminokwasów. Znaczy to, że w każdym łańcuchu znajduje się kilkadziesiąt wymiennych aminokwasów, a w zależności od ich ułożenia istnieje praktycznie nieograniczona liczba możii-

¹    ~KnHfywy n urtPf* t wlaęrMurAgfM froM