3582469080

Fizjologia roślin II Ćwiczenie 5. Ruchy roślin.

1. Podział ruchów roślin.

Tropizmy - mówi się o nich wtedy, gdy organ roślinny ustawia się w nowym, ściśle określonym położeniu w stosunku do kierunku działania bodźca. Jeżeli organ reagujący tropicznie ustawia się swą dłuższą osią równoległe do kierunku bodźca lub spadku jego natężenia, to zachodzi paralelotropizm, zaś w reakcji na bodźce grawitacyjne - ortotropizm. Jeśli organ kieruje się do źródła bodźca lub w przypadku istnienia gradientu natężenia bodźca - do miejsca o większej intensywności jego działania, wówczas ruch ten nosi nazwę tropizmu dodatniego, a wychylanie się w kierunku przeciwnym - tropizmu ujemnego. Zorientowanie w płaszczyźnie skośnej lub poprzecznej do kierunku działania bodźców nazywane jest natomiast plagiotropizmem, a szczególnym jego przypadkiem nazywa się diatropizm (tropizm transwersalny), kiedy to organ ustawia się pod kątem 90°. Tropizmy klasyfikuje się na podstawie bodźca, który je wywołuje, można więc wyróżnić:

• fototropizm - powodowany przez światło, czyli jeden z najważniejszych bodźców środowiskowych. Gdy roślina jest niedostatecznie oświetlona, wiele z jej organów zaczyna się wyginać tak, aby osiągnąć z powrotem pozycję, w której oświetlenie jest równomierne. Znanymi przykładami dodatniego fototropizmu organów są pędy oraz koleoptyle traw, a ujemnego - korzenie. Wygięcie fototropiczne występuje w fazie wzrostowej i jest spowodowane różnicą w szybkości wzrostu komórek znajdujących się po przeciwnych stronach jednostronnie oświetlonego organu. Zmiany wzrostowe towarzyszące zjawiskom fototropicznym ściśle zależą od stanu wrażliwości tkanek na działanie światła.

światło

Rysunek 1. Fototropizm siewki rośliny jednoliściennej. Dodatni fototropizm koleoptyla traw.

• geotropizm (grawitropizm) - reakcja roślin na przyspieszenie ziemskie i określa się nimi ruchy powstające pod wpływem siły ciążenia. Wzrost określonego organu rośliny w kierunku środka Ziemi nazywa się geotropizmem dodatnim (korzenie, chwytniki). Ujemnie geotropicznie są np. pędy główne. Gdy oś jakiegokolwiek organu przybiera położenie pod kątem prostym w stosunku do pola przyciągania ziemskiego, wykazuje diageotropizm albo geotropizm transweralsny (np. rozłogi truskawki). Pędy i korzenie boczne wyższych rzędów są ageotropiczne (mała wrażliwość na bodziec). Percepcja bodźca geotropicznego zachodzi w wyniku działania statolitów¹ (np. ziarna skrobi w czapeczce korzeniowej).

1

statolity — cięższe składniki komórkowe, ulegające przemieszczeniu w określonych komórkach. Zależnie od zorientowania organu wywierają presję na cysterny ER, wyzwalając stany pobudzenia.