Śródwaga jest bardzo prostym przyrządem opartym na konstrukcji trójkąta równoramiennego z umieszczonym w jej wnętrzu kątomierzem i pionem sznurkowym, służącym do odczytu kąta. Jej użycie prezentuje ryc. 246. Śródwagę umieszcza się podstawą na danym terenie, co powoduje przechylenie się całego trójkąta w stosunku do pionu, który zajmując zawsze pozycję pionową, wskazuje nam kąt odchylenia trójkąta, będący kątem nachylenia terenu. W terenie płaskim podstawa trójkąta przyjmuje położenie poziome, a pion wskazuje kąt 0°.
Pochylnik stosuje się w sposób prezentowany na ryc. 247. W terenie, na wytyczonym kierunku pomiaru, ustawia się: stojak w postaci tyczki określonej długości i drugi stojak, który jest wyposażony w listewkę do celowania, umocowany do niej kątomierz i zawieszony w środku pion. Zero kątomierza musi się pokrywać z pionem w momencie, kiedy listewka do celowania zajmuje położenie poziome. Przechylenie listewki celującej powoduje automatycznie wskazanie przez pion kąta nachylenia terenu.
Ryc. 247. Pomiar nachylenia terenu za pomocą pochylnika
Ponieważ w terenie nachylonym mierzona bezpośrednio odległość jest większa niż jej rzut, pomierzone i obliczone odległości należy pomniejszyć o tzw. poprawkę, wynikającą ze wspomnianej różnicy. Wielkość poprawki uzależniona jest od kąta nachylenia terenu - im większe nachylenie, tym większa wartość poprawki. Wielkości poprawek można obliczyć za pomocą wzorów trygonometrycznych lub znaleźć w specjalnych tabelach poprawek, które podają ich wartości dla odległości 100 m, w zależności od kąta nachylenia terenu. Wielkość poprawki przedstawia tabela poprawek wg W. Fedorowskiego.
Przykładowe wartości /. tabeli poprawek wg W. Fedorowskiego
Kąt nachylenia |
2°30' |
3°0' |
3°30' |
5°0' |
5°30’ |
6°0* |
6°30' |
10°0' |
10°30* |
Poprawka |
0,06 |
0,14 |
0,19 |
0,38 |
0,46 |
0,55 |
0,64 |
1,52 |
1,67 |
Prowadzenie pomiarów w terenie może być obarczone różnego rodzaju błędami, stąd konieczność ciągłego sprawdzania przeprowadzonych pomiarów. Popełniane błędy mogą wynikać z:
173