1109145474

Rachunkowość jako baza informacyjna controllingu 49

1.    Rachunek kosztów działań (activity based costing, ABC), zwany także rachunkiem kosztów procesów. W literaturze przedmiotu definiowany jest jako metoda „pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji pomiędzy czynnikami powstania kosztów a działaniami’⁴⁴. Koncepcja ABC została rozwinięta w kierunku zarządzania kosztami działań — ABM (activity based management), nazywanym też zarządzaniem bazującym na działaniach. Metoda ABC/ABM stanowi podstawę wielu inicjatyw uspraw niających, opartych na podejściu procesowym, takich jak: totalne zarządzanie jakością (TQM), reorganizacja procesów biznesowych (BPR), systemy „dokładnie na czas” (Just in time), benchmarking, zarządzanie rentownością kanałów dystrybucji lub segmentów klientów'⁴⁵. Głównymi celami zastosowania systemów ABC i ABM w jednostkach gospodarczych jest: redukcja kosztów', ustalenie cen produktów, pomiar/poprawa wyników, modelowanie kosztów, budżetowanie oraz analiza rentowności według klientów⁴⁶.

2.    Rachunek kosztów celu (target costing) jest nastawiony na długookresowe zarządzanie kosztami i dlatego jest uznawany za system strategicznej rachunkowości zarządczej. Target costing stanowi metodę koordynacji działań różnych grup specjalistów pracujących w przedsiębiorstwie w celu osiągnięcia dopuszczalnego przez rynek poziomu kosztów produktu. Ustalony koszt docelowy stanowi cel, który muszą osiągnąć inżynierowie, konstruktorzy, programiści itp. poprzez zaprojektowanie nowego lub zmodernizowanie dotychczas wytwarzanego wyrobu oraz opracowanie nowej lub zmodyfikowanie dotychczasowej technologii wytwarzania, a także właściwy marketing i skuteczną sprzedaż wyrobu⁴⁷.

3.    Rachunek kosztów ciągłego usprawniania „nieustannego doskonalenia” (kaizen costing). Jest to system redukcji kosztów wytwarzania produktów, rozumiany jako ciągłe wyszukiwanie i wprowadzanie udoskonaleń w kolejnych fazach cyklu życia produktu, to także system udoskonaleń w procesie technologicznym

⁴⁴    Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów..., s. 3.47.

⁴⁵    A. Januszewski, Teoria i praktyka zastosowań systemów ABC/M, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza” 2002, nr 9, s. 31.

⁴⁶    A. Szychta, Rozpowszechnianie rachunku kosztów działań w praktyce, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza” 2003, nr 1, s. 11.

⁴⁷    A. Szychta, Target costing jako narzędzie strategicznej rachunkowości zarządczej, „Controlling i Rachunkowość Zarządcza” 2000, nr 1, s. 23.