1300739178

Ludwig von Mises jako pierwszy stworzył więc narzędzie do wyjaśnienia zjawiska nękającego gospodarkę od czasu ukonstytuowania się systemu bankowego opartego na rezerwie cząstkowej, którym sterował bank centralny - zjawiska, które nasilało się w miarę rozwoju tego systemu i wprowadzania nowych instrumentów, służących jego spajaniu i konserwacji.

Aby zapobiec powtarzaniu się cykli boom-recesja - jak pisze Mises - jedynym wyjściem jest wprowadzenie wymogu utrzymywania przez banki stuprocentowej rezerwy na depozyty na żądanie (a zatem rzeczywistego przechowywania powierzonych depozytów w miejsce ich sprzeniewierzania: wykorzystywania dla własnej korzyści). „Jest teraz oczywiste, że jedynym sposobem pozbawienia człowieka wpływu na system kredytowy jest wstrzymanie dalszej ekspansji środka fiducjarnego. Główne założenia ustawy Peela⁹⁰ powinny być ustano wionę raz jeszcze i wprowadzone w życie bardziej konsekwentnie niż w Anglii swego czasu, zakazując prawnie emisji kredytu w formie bilansów [zapisów] bankowych. Błędem byłoby zakładać, że współczesna organizacja wymiany musi istnieć. Ma ona w sobie zarodek swojego zniszczenia; rozwój środka fiducjarnego zawsze będzie prowadzić do załamania jego samego. ”⁹¹

Aby wykorzystać swoje wielkie osiągnięcia teoretyczne, Ludwig von Mises założył w 1927 r. Austriacki Instytut Badań nad Cyklami Koniunkturalnymi, na którego czele stanął jego najwybitniejszy uczeń - Friedrich August von Hayek. Instytut ten jako jedyny przewidział, że bezprecedensowa ekspansja pieniądza i kredytu, która miała miejsce w USA w latach 20. XX w., doprowadzi do rychłego kryzysu gospodarczego - i wciąż prowadzi badania ekonomiczne, ostrzegając przed skutkami państwowego interwencjonizmu.

Rozwinięciem austriackiej teorii cyklu koniunkturalnego było opracowanie przez Ludwiga von Misesa teorematu o niemożliwości socjalizmu - a więc systematycznego stosowania państwowego przymusu w sferze fiskalnej, pieniężnej i kredytowej, który zawsze zaburza strukturę produkcji. Z perspektywy szkoły austriackiej jest to oczywiste: nikt nie jest w stanie zgromadzić całej subiektywnej wiedzy, znajdującej się w umysłach wszystkich ludzi (której ogromna część jest niewypowiedziana, gdyż człowiek korzysta z niej podświadomie), wraz z ich doświadczeniami i odczuciami - a w dodatku na bieżąco zbierać nowych informacji, które ludzie cały czas odkrywają. Nikt więc nie może centralnie sterować działaniami wszyst-

⁹⁰    Ustawa wprowadzona w Anglii w 1844 r. przez gabinet premiera Roberta Peela. która miała na celu ograniczenie emisji pustego pieniądza przez Bank Anglii oraz inne banki emisyjne. Wprowadzała min. wymóg stuprocentowego pokiycia w nowonabytym zlocie lub srebrze każdej nowej emisji, przeprowadzanej przez Bank Anglii. W ustawie nie uwzględniono jednak faktu, że depozyty bankowe również stanowią podaż pieniądza - wskutek czego nie nałożono żadnych ograniczeń na ekspansję kredytową opartą na rezerwie cząstkowej. Sprawiło to, że ustawa nie przyniosła zamierzonych rezultatów, nie zapobiegając inflacji.

⁹¹    L. von Mises, Teoria pieniądza i kredytu [tłum K. Śledziński], Fijorr Publishing, Warszawa 2012.

Za: J. H. de Soto, Szkoła austriacka..., s. 101.

73