Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Proponowane urządzenie służy do
zabawy i prostych eksperymentów
psychologicznych. Natomiast jego
nazwa nie do końca odpowiada
prawdzie. Nic takiego jak wykrywacz
2076
kłamstw nie istnieje, a w każdym
razie nie jest nim niżej opisany układ.
Wykrywaczem kłamstw, i to
doskonałym może być zazdrosna
żona, lub co jeszcze bardziej dla nas
- mężczyzn - niebezpieczne:
teściowa. Natomiast w żadnym
wypadku nie będzie nim to
urzÄ…dzenie elektroniczne.
Proponowany układ wykrywa
jedynie zmiany przewodności
naskórka badanego człowieka. Tylko
 Wykrywacz kłamstw
to i nic więcej.
Natomiast prawdą jest, że rezystancja prawdopodobniej wielu innych zjawisk 2. Układ musi  dostosowywać się
naskórka związana jest ze stanem emo- zachodzących w organizmie człowieka. do powolnych zmian rezystancji naskór-
cjonalnym każdego z nas. Mówimy prze- Rezultaty tych badań są następnie anali- ka, a reagować jedynie na relatywnie
cież:  spocił się ze strachu i, jak autor zowane przez komputery. szybkie zmiany.
miał okazję stwierdzić podczas niektó- Zostawmy już na boku urządzenia dla 3. Ponieważ właściwie nie wiadomo,
rych wypraw w Tatry, jest to święta zawodowców i zajmijmy się naszym czy pewne reakcje psychiczne nie powo-
prawda. Przykład pocenia się ze strachu układem, który jest jedynie zabawką, a w dują wzrostu rezystancji skóry, układ mu-
jest przypadkiem krańcowym i nie jest najlepszym razie zabawką dydaktyczną. si obrazować także i takie zmiany.
potrzebne jakiekolwiek urządzenie elekt- Podczas projektowania układu przyję- Urządzenie odpowiadające powy-
roniczne, aby go stwierdzić. Natomiast to, bardziej intuicyjnie, niż kierując się ższym założeniom konstrukcyjnym zo-
nawet niezbyt silne emocje, zarówno po- nieosiągalną literaturą na temat wykry- stało opracowane, wstępnie przetesto-
zytywne jak i negatywne, nie wywołują waczy kłamstw, następujące założenia wane, a teraz przekazujemy jego opis
wprawdzie widocznych oznak pocenia konstrukcyjne: Czytelnikom. Autor uważa za swój mo-
się, lecz jedynie drobne zmiany rezystan- 1. Urządzenie, które jest jedynie ukła- ralny obowiązek wspomnieć, że opraco-
cji skóry, możliwe do zaobserwowania za dem eksperymentalnym, musi być pros- wując układ wzorował się na podobnym
pomocą specjalistycznej aparatury elekt- te i tanie. Z tego powodu autor zrezyg- urządzeniu opisanym w EL Journal. Cał-
ronicznej. W każdym człowieku, wyjąw- nował z projektowania części obrazują- kowicie została zmieniona część wy-
szy może szczególnie zatwardziałych mi- cej wyniki badania. Do tego celu posłuży świetlająca wyniki badania, zastosowa-
tomanów: barona Münchausena i Có- nam moduÅ‚ woltomierza analogowego ne zostaÅ‚y inne elementy i ich wartoÅ›ci,
reczkę autora, fakt mówienia nieprawdy AVT-2053, dołączany do wykrywacza ale koncepcja budowy układu pozostała
wywołuje pewne negatywne emocje, bez potrzeby lutowania. taka sama.
których skutki możemy spróbować zmie-
rzyć naszym aparatem. Na niepowodze-
nie skazane są jedynie próby zbadania
kogoś, kto  łże jak pies , ponieważ te
sympatyczne czworonogi nie pocÄ… siÄ™.
Detektory kłamstwa, te profesjonal-
ne, nieporównanie bardziej rozbudowa-
ne od naszego, wywoływały i nadal wy-
wołują wiele emocji i kontrowersji. Ich
stosowanie przez policjÄ™ jest w wielu
krajach zakazane, a w wielu dozwolone.
O ile jednak autorowi wiadomo, w żad-
nym państwie rezultaty badań wykrywa-
czem kłamstw nie mogą być dowodem
w sÄ…dzie.
Wykrywacze profesjonalne znacznie
różnią się od niżej opisanego układu.
Przede wszystkim nie działają one wy-
Å‚Ä…cznie na zasadzie pomiaru rezystancji
skóry. Te rozbudowane i kosztowne apa-
raty dokonujÄ… skomplikowanych pomia-
Rys. 1. Schemat ideowy "wykrywacza kłamstw".
rów także rytmu oddechu, tętna i naj-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96 15
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Opis działania
Schemat ideowy układu wykrywacza
rysun-
kłamstw przedstawiony został na rysun-
rysun-
rysun-
rysun-
ku 1
ku 1
ku 1
ku 1
ku 1. Jak widać, do budowy urządzenia
wykorzystano tylko jeden układ scalony -
TL084, zawierajÄ…cy w swojej strukturze
cztery uniwersalne wzmacniacze opera-
cyjne.
Ważną rolę w układzie pełni jego frag-
ment zrealizowany na wzmacniaczach
U1C i U1D. Jak już powiedziano, układ
może reagować jedynie na gwałtowne
zmiany rezystancji naskórka i dostoso-
wywać się do jej powolnych zmian. Rys. 2. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.
Wspomniany fragment układu sprawia,
że niezależnie od wartości rezystancji
włączonej pomiędzy elektrody pomiaro-
we napięcie na elektrodzie B zawsze bę-
dzie równe napięciu tworzonemu przez
dzielnik R14 i R15, czyli połowie napięcia
zasilania. Jednak ze względu na obec-
ność pojemności C3 i rezystancji R13
czas ustalania się tego napięcia jest sto-
sunkowo długi i raptowne zmiany opor-
ności skóry badanej osoby będą powo-
dowały zmiany napięcia na wyjściu ukła-
du U1A. Zmiany te po wzmocnieniu
przez wzmacniacz odwracajÄ…cy zrealizo-
wany na układzie U1B zostają następnie
zobrazowane przez dołączony do urzą-
dzenia woltomierz. Włączony w obwód
ujemnego sprzężenia zwrotnego tego
wzmacniacza potencjometr R7 pozwala
w szerokich granicach regulować czu- AVT-2053 zamieścił w artykule stwier- zostaje jeszcze tylko przewiercenie w fil-
łość układu.
dzenie:  Pomimo usilnych starań autoro- trze otworów pod potencjometr, gniazd-
Diody D1 i D2 zabezpieczają wejście
wi nie udało się znalez
ć odpowiedniej ka do wtyków bananowych i włącznik
wzmacniacza operacyjnego przed ewen- obudowy do tego woltomierza . To nie- zasilania (w układzie modelowym wy-
tualnymi przepięciami, które mogłyby
prawda, taka obudową jest właśnie KM- łącznik umieszczony był na tylnej ściance
przedostać się z elektrod pomiarowych
60, tylko tym razem te  usilne starania obudowy).
do układu.
wyglądały tak, że  komuś nie chciało Obydwa moduły: AVT-2053 i AVT-
się pójść do magazynu i poszukać! Tak 2076, możemy połączyć z sobą bez ko-
Montaż i uruchomienie
więc w wymienionej wyżej obudowie nieczności lutowania. W tym celu do
Na rysunku 2 pokazano rozmieszcze- możemy znakomicie ulokować i sam wejścia woltomierza przylutowujemy od
Na rysunku 2
Na rysunku 2
Na rysunku 2
Na rysunku 2
nie elementów na jednowarstwowej
woltomierz i połączony z nim wykrywacz strony druku dwa goldpiny, a do płytki
płytce obwodu drukowanego. Uważni
kłamstw. Jako płytę czołową wykorzys- wykrywacza złącze tulipanowe. Po skrę-
Czytelnicy z pewnością zwrócą uwagę
tamy pasujący do tej obudowy czerwony ceniu pakietu uzyskamy pewne połącze-
na fakt, ze płytka została zaprojektowana
(lub zielony, jeżeli takie diody zastosowa- nie elektryczne obydwóch części układu.
 z rozmachem , wyjątkowo nieoszczęd- liśmy w woltomierzu) filtr. To rozwiąza- Alternatywną metodą wykonania pły-
nie. Nie jest to jednak tym razem niedbal- nie ma jedną ogromną zaletę: nie musi- ty czołowej może być wykorzystanie go-
stwo autora, lecz chęć dostosowania
ry-
my w płycie czołowej wycinać otworu towego wzorca zamieszczonego na ry-
ry-
ry-
ry-
wymiarów płytki wykrywacza do płytki
sunku 3
na okienko, przez które moglibyśmy ob- sunku 3
sunku 3
sunku 3
sunku 3.
woltomierza AVT-2053. Obie płytki mają
serwować wskazania woltomierza! Należy metodą kserograficzną wyko-
identyczne wymiary i identycznie zlokali- Wracajmy jednak do montażu wykry- nać kopię tego rysunku na przezroczys-
zowane otwory na śruby mocujące. Po- wacza. Płytkę układu (lub płytkę wolto- tej folii i korzystając z tak otrzymanej
zwoli to na połączenie obu modułów
mierza) kładziemy równo na filtrze, który matrycy nawiercić otwory w płycie czo-
w zwarty pakiet.
ma być przednią ścianką obudowy. Filtr łowej. Następnie folię umieszczamy we-
Montaż układu przeprowadzamy w spo- przewiercamy przez otwór w płytce wnątrz obudowy, przyklejając ją na sa-
sób typowy, rozpoczynając od elemen- wiertłem 3mm i następnie skręcamy mych krawędziach do filtru.
tów o najmniejszych gabarytach. Pod
płytkę z filtrem jedną śrubą. Następnie Kolejnym problemem z jakim się ze-
układ scalony warto zastosować pod- po dokładnym sprawdzeniu równoległoś- tkniemy będzie wykonanie elektrod.
stawkę. Autor proponuje wykorzystać
ci obydwóch elementów przewiercamy Rozwiązaniem optymalnym jest z pew-
znajdujÄ…cÄ… siÄ™ w ofercie handlowej AVT
drugi otwór i przykręcamy drugą śrubę. nością zastosowanie gotowych elektrod
obudowę plastykową typu KM-60 i jed- Wiercimy dwa pozostałe otwory i rozkrę- stosowanych w aparatach do EKG.
nocześnie chciałby się przyznać do pew- camy obydwa elementy. W ten prosty Ostatnio coraz częściej stosuje się jed-
nego niedociągnięcia w przeszłości. Opi- sposób uzyskaliśmy idealne zwymiaro- norazowe elektrody do EKG, które wy-
sując moduł woltomierza analogowego
wanie otworów pod śruby mocujące. Po- rzuca się po użyciu, a do naszych celów
16 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Rys. 3.
nadają się jeszcze doskonale. W osta- analogowym lub nawet wskazówkowym miast osoby te reagowały na próby rozś-
teczności elektrody można wykonać miernikiem uniwersalnym. mieszania ich. Może to byli właśnie ci pa-
z okrągłych kawałków niekorodującej Jak tym urządzeniem należy się po- tologiczni mitomani?
blachy. W układzie modelowym zostały sługiwać? Autor może jedynie opisać Układ współpracujący z woltomierzem
one wykonane z... popsutych przetwor- próby, jakie sam wykonał, zachęcić przy- AVT-2053 powinien być zasilany napię-
ników piezo, które nie przeżyły dokony- szłych Użytkowników wykrywacza do ciem stałym z przedziału 10...18VDC.
wanych na nich doświadczeń. A może dalszych doświadczeń i prosić o podzie- A teraz bardzo ważna uwaga: do zasi-
dobre byłyby elektrody w formie pierś- lenie się informacją o ich rezultatach. lania układu możemy wykorzystywać
cionków nakładanych na palce? Dla Czy- Model układu testowany był w nastę- wyłącznie baterie! Nie ma zresztą żadne-
telników otwiera się tu szerokie pole do pujący sposób: elektrody zostały lekko go racjonalnego powodu do stosowania
eksperymentów. zwilżone roztworem soli w wodzie zasilania sieciowego: układ pobiera bar-
Układ nie wymaga uruchamiania, a je- i przymocowane plastrem do wewnętr- dzo mało prądu i baterie wystarczą
dynie prostej regulacji woltomierza. Wy- znej strony obu dłoni. Królik doświadczal- z pewnością na wiele miesięcy zabawy.
korzystujemy mo- ny, przepraszam, Dobrym rozwiązaniem może być zasto-
duł AVT-2053 osoba badana, sie- sowania ośmiu bateryjek R-6, zamoco-
Do zasilania układu możemy
w wersji podsta- działa w fotelu wanych w dwóch  koszyczkach , dają-
wykorzystywać wyłącznie
wowej, tj. z dziel- z rękami wygodnie cych napięcie 12V.
baterie! W żadnym wypadku
nikiem napięcio- opartymi o stół
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
wym 1:10 na we- i została poproszo-
nie można stosować zasilaczy
jściu. Jego regula- na o nie wykony-
sieciowych, a w szczególności WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
cja będzie polegała wanie jakichkol-
wykonanych przez amatorów
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
na ustawieniu po- wiek ruchów. Ba-
t encj omet r em lub nie posiadajÄ…cych atestu danemu pokazano R1: 11kW
montażowym R2 kilka kart wybra- R2, R3, R8: 5,6kW
i najwyższej klasy bezpieczeńs-
umieszczonym na nych z całej talii.
R4: 1,5kW
twa.
płytce woltomie- Następnie pokazy-
R5, R6, R9: 10kW
rza takiego napiÄ™- wano mu kolejno
R7: 470kW/A, potencjometr
cia odniesienia, aby paliła się środkowa różne karty, w tym te już oglądane. Na
obrotowy
dioda. Regulacji dokonujemy oczywiście kolejne pytania, czy widział już tą kartę,
R10, R11: 100kW
po połączeniu obydwóch zmontowanych badany musiał zawsze odpowiadać prze-
R12, R13: 220kW
modułów. Zastosowanie woltomierza cząco, czyli kilkakrotnie musiał skłamać.
R15, R14: 1kW
AVT-2053 jest najprostszym rozwiąza- Wyniki testów były zróżnicowane. U nie-
Kondensatory
Kondensatory
niem. Dobre rezultaty osiągniemy rów- których osób stwierdzono wyraz
ny spa- Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
nież z dowolnym innym woltomierzem dek rezystancji naskórka, u dwóch nie
C1: 2,2µF/16V
C2: 100µF/16V
C3: 10µF/16V
C4: 220µF/16V
C5: 100nF
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
D2, D1: 1N4148 lub odpowiednik
T1: BC548 lub odpowiednik
U1: TL084
Różne
Różne
Różne
Różne
Różne
2 złącza typu ARK2
2 gniazda do wtyków bananowych
S1: przełącznik
2 blaszki na elektrody
stwierdzono większych zmian, nato-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/96 17