www.sgk.gofin.pl Strona 1
Rachunkowość krok po kroku
Dodatek do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości
nr z dnia 2010-07-01
9
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., www.sgk.gofin.pl
Konta syntetyczne i konta analityczne
Na system ewidencji księgowej składają się konta syntetyczne (główne) i konta analityczne (pomocnicze do kont
głównych).
Konta syntetyczne
Konta syntetyczne, zwane także głównymi (konta księgi głównej), to wszystkie konta bilansowe i wynikowe objęte
wykazem w zakładowym planie kont danej jednostki. Służą do ewidencji księgowej operacji gospodarczych sumami
zbiorczymi, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu (tzn. odpowiednią, identyczną kwotę księguje się na przeciwstawnych
stronach co najmniej dwóch kont).
Ewidencja syntetyczna (ewidencja na kontach księgi głównej) powinna spełniać równocześnie dwa warunki:
1) suma obrotów po stronie Wn (Dt) wszystkich kont syntetycznych powinna się równać sumie obrotów po
stronie Ma (Ct) tych kont,
2) suma sald debetowych wynikających z zapisów na wszystkich kontach syntetycznych powinna się równać
sumie sald kredytowych tych kont.
Konta księgi głównej stanowią podstawowe z
ródło informacji o zdarzeniach, które nastąpiły w danym okresie
sprawozdawczym. Są to informacje o charakterze syntetycznym (zbiorczym), natomiast ich uszczegółowienie jest
możliwe przez wprowadzenie kont ksiąg pomocniczych (kont analitycznych). Na podstawie zapisów na kontach
syntetycznych i analitycznych sporządza się sprawozdania finansowe.
Konta analityczne
Konta analityczne (konta ksiąg pomocniczych) służą do uszczegółowienia i uzupełnienia (stąd ich inna nazwa - konta
szczegółowe) zapisów kont księgi głównej. Ewidencję na kontach analitycznych prowadzi się w ujęciu (porządku)
systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), komputerowych zbiorów danych, uzgodniony
z saldami i zapisami na kontach syntetycznych (kontach księgi głównej).
Na kontach analitycznych można w ciągu okresu sprawozdawczego stosować, obok lub zamiast jednostek pieniężnych,
jednostki naturalne. Należy wówczas sporządzić na koniec okresu sprawozdawczego zestawienie zapisów dokonanych
na kontach analitycznych w jednostkach naturalnych i ustalić ich wartość.
Konta analityczne prowadzi się w szczególności dla:
środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz
dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
rozrachunków z kontrahentami,
rozrachunków z pracownikami, a w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników
zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia,
http://www.sgk.gofin.pl/11,2301,123042,konta-syntetyczne-i-konta-analityczne.html 2010-12-08 09:00:16
www.sgk.gofin.pl Strona 2
operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów
podatkowych),
operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do
celów podatkowych),
kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów,
operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy.
W odniesieniu do rzeczowych składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę możliwe jest stosowanie
jednej z następujących metod prowadzenia kont analitycznych dla tych grup składników:
ewidencja ilościowo-wartościowa, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach
naturalnych i pieniężnych,
ewidencja ilościowa obrotów i stanów, prowadzona dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup
wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu
sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na
podstawie danych rzeczywistych,
ewidencja wartościowa obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzona dla punktów obrotu detalicznego
lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu,
odpisywanie w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie
ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów
o wartość tego stanu, nie póz
niej niż na dzień bilansowy.
Decyzję o stosowaniu jednej z wymienionych wyżej metod prowadzenia kont analitycznych dla poszczególnych grup
rzeczowych składników aktywów obrotowych podejmuje kierownik jednostki, uwzględniając rodzaj i wartość tych grup
składników.
Poszczególne konta analityczne są powiązane z macierzystym kontem syntetycznym na zasadzie tzw. zapisu
powtarzanego. Oznacza to, że zapis na koncie analitycznym jest powtórzeniem zapisu dokonanego na koncie
syntetycznym. Pamiętać przy tym należy, że do kont syntetycznych stosuje się - jak już wspomniano - zasadę
podwójnego zapisu, natomiast konta analityczne funkcjonują na zasadzie jednostronnego zapisu, gdyż stanowią tylko
powtórzenie zapisu dokonanego na koncie syntetycznym.
Prowadzenie kont analitycznych na zasadzie zapisu powtarzanego sprawia, że pomiędzy saldami i zapisami na kontach
analitycznych a saldami i zapisami na kontach syntetycznych musi zachodzić zgodność. Zależność tę można wyrazić
w sposób następujący:
obroty strony Wn konta syntetycznego są równe sumie obrotów stron Wn jego kont analitycznych,
obroty strony Ma konta syntetycznego są równe sumie obrotów stron Ma jego kont analitycznych,
saldo Wn konta syntetycznego jest równe sumie sald Wn jego kont analitycznych,
http://www.sgk.gofin.pl/11,2301,123042,konta-syntetyczne-i-konta-analityczne.html 2010-12-08 09:00:16
www.sgk.gofin.pl Strona 3
saldo Ma konta syntetycznego jest równe sumie sald Ma jego kont analitycznych.
W celu sprawdzenia czy zależności te są spełnione, sporządza się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych
prowadzonych do danego konta syntetycznego.
Powiązanie kont analitycznych z kontami syntetycznymi ilustruje poniższy przykład.
Przykład
I. Założenia:
W jednostce  X na dzień 31 grudnia 2009 r. wartość początkowa środków trwałych zaewidencjonowana na koncie
syntetycznym 01  Środki trwałe wynosi: 1.400.000 zł. Z ewidencji szczegółowej środków trwałych wynika, że w skład
środków trwałych wchodzą:
1) budynki i lokale (konto 01-1): 700.000 zł, w tym: budynek biurowo-magazynowy: 700.000 zł,
2) maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania (konto 01-2): 370.000 zł, w tym: urządzenia i aparaty
chłodnicze: 350.000 zł, zespoły komputerowe: 20.000 zł,
3) środki transportu (konto 01-3): 290.000 zł, w tym: samochód ciężarowy: 220.000 zł, samochód osobowy:
70.000 zł,
4) narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie (konto 01-4): 40.000 zł, w tym: kserokopiarki: 15.000 zł,
telefony (fax): 5.000 zł, meble biurowe: 20.000 zł.
II. Otwarcie kont na dzień 1 stycznia 2010 r.:
Konta syntetyczne
Konta analityczne (do konta 01  Środki trwałe )
http://www.sgk.gofin.pl/11,2301,123042,konta-syntetyczne-i-konta-analityczne.html 2010-12-08 09:00:16