NOMINATIVE PLURAL OF
10. lekcja
NOUNS AND ADJECTIVES.
MASCULINE-PERSONAL
PLURALS.
dziesiÄ…ta
PLURAL-ONLY NOUNS.
NUMBERS 2, 3, 4; 'BOTH'.
dziesi´ç ten. dziesiÄ…ty tenth
skorpion scorpion. Scorpio
Konwersacje:
A.1. Chodzi o pieniÄ…dze
Dealing with a person trying to borrow money.
A.2. Pomog´ ci znaleÄ™ç
Looking for a lost item.
B. Co to za pies?
What kind of dog is that? A Podhale shepherd
C.1. To by"aby przesada
Farm life; raising animals.
C.2. Ogród zoologiczny
Animals in the zoo.
D. Imieniny
Celebrating a nameday party.
E. SÄ…siedzi
Discussing one's neighbors.
416
10. LEKCJA DZIESŃTA
okna windows, drzwi door(s)
417
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.A.1. Chodzi o pieniÄ…dze
What's up with Jarek? Unfortunately, with Jarek, it's usually about money.
Jarek: CzeĘç, Marta. Hi, Marek (Marta)!
Marta: O czeĘç, Jarek. Co za Oh hi, Jarek (Jadzia). What a surprise.
niespodzianka. WejdÄ™, prosz´. Please come in. Tell me what's new
Opowiedz, co u ciebie s"ychaç. with you.
Jarek: Szczerze mówiÄ…c, potrzebuj´ Sincerely speaking, I need your help.
twojej pomocy.
Marta: W czym mog´ ci pomóc? How can I help you? Are you having
Masz jakieĘ k"opoty? Mam some kind of difficulties. I hope it's
nadziej´, Å»e nie chodzi o not a matter of money.
pieniÄ…dze.
Jarek: No w"aĘnie chodzi o Why it's precisely about money. How
pieniądze. Skąd wiedzia"aĘ? did you know?
418
10. LEKCJA DZIESŃTA
For active learning and dictation practice:
Chodzi o pieniądze. Skąd wiedzia"eĘ (wiedzia"aĘ)?
Co za niespodzianka. Potrzebuj´ twojej pomocy.
Mam nadziej´, Å»e nie chodzi o Szczerze mówiÄ…c, szukam twojej
pieniÄ…dze. rady.
Masz jakieĘ k"opoty? WejdÄ™, prosz´.
O co chodzi? W"aĘnie chodzi o pieniądze.
Opowiedz, co u ciebie s"ychaç. W czym mog´ ci pomóc?
Pytania
1. Gdzie odby"a si´ ta rozmowa? Czy Marta si´ ucieszy"a, kiedy
zobaczy"a Jarka? Dlaczego?
2. Czego potrzebowa" Jarek? O jakÄ… pomoc on prosi"?
3. Czy on ma jakieĘ k"opoty? Jakie k"opoty on moÅ»e mieç?
3. Czy cz´sto poÅ»yczasz pieniÄ…dze? Czy ostatnio prosi"eĘ (prosi"aĘ) kogoĘ
o poÅ»yczk´? O ile? Na co?
4. Czy masz takiego przyjaciela (takÄ… przyjació"k´, który (która) cz´sto
prosi ci´ o pieniÄ…dze? Co wtedy robisz?
Uwagi
chodzi o pieniÄ…dze it's a matter of pomoc f help, aid, assistance
money potrzebowaç -buj´ -bujesz +G need
o co ci chodzi? what's the deal, poŻyczka -czek f loan
what's up, what's on your mind? poÅ»yczyç -cz´ -czysz pf, impf
odbyç si´ -b´d´ -b´dziesz pf, impf poÅ»yczasz loan, borrow
odbywaç happen, occur, take wejdÄ™ come in. Informal sg.
place imperative from wejĘç wejd´,
opowiedzieç ^wiedzieç pf, impf wejdziesz, wszed", wesz"a pf enter
opowiadaç tell, narrate
419
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.A.2. Pomog´ ci znaleÄ™ç
Where are my glasses? Help me find them.
Renata: Gdzie sÄ… moje okulary
Where are my eyeglasses ?
?
Robert: Nie wiem. MoŻe
I don't know. Maybe you left them at
zostawi"aĘ je w pracy.
work.
Renata Nie, nie mia"am ich w
No, I didn't have them at work.
pracy.
Where are they usually?
Robert: A gdzie zwykle leŻą?
Renata: Na pó"ce, ale tam ich nie Here on the shelf, but they aren't
ma.
there.
Robert: Poczekaj chwileczk´.
Wait a moment, I'll finish the wash
Zaraz skoł
cz´ pranie i pomog´
and help you find them.
ci je znaleÄ™ç.
For active learning and dictation practice:
Gdzie sÄ… moje okulary? Poczekaj chwileczk´.
Gdzie zwykle leŻą? Pomog´ ci je znaleÄ™ç.
MoŻe zostawi"eĘ (-aĘ) je w pracy. Szuka"eĘ za biurkiem?
Nie ma ich tam. Zaraz skoł
cz´ pranie.
Nie mia"am ich w pracy. Zwykle leŻą tu na pó"ce.
Nie wiem, gdzie sÄ… twoje okulary.
420
10. LEKCJA DZIESŃTA
Pytania
1. Czego szuka Renata?
2. Gdzie ona mog"a zostawiç okulary?
3. Dlaczego nie mog"a zostawiç ich w pracy?
4. Czy Robert chce pomóc Renacie? Kiedy?
5. Czy nosisz okulary/soczewki? Od jak dawna?
6. Czy cz´sto gubisz rzeczy? Co najcz´Ä˜ciej gubisz?
7. Gdzie zwykle k"adziesz okulary?
8. Co ostatnio zgubi"eĘ (zgubi"aĘ)?
9. Czy ostatnio znalaz"eĘ (znalaz"aĘ) coĘ ciekawego czy wartoĘciowego?
Czy masz zamiar znaleÄ™ç w"aĘciciela?
Uwagi
je it, them. The Apl of either ono it or, pieniÄ…dze G pieni´dzy, money. okulary
here, of one they (non-masc. pers.) G -ów eyeglasses. Plural-only nouns,
gubiç -bi´ -bisz impf, zgubiç pf lose taking plural verb agreement.
ich genitive plural of one after the pó"ka -"ek shelf. Locative na pó"ce
negated verb. soczewki -czek contacts
k"aĘç k"ad´, k"adziesz, k"ad" impf, pf wartoĘciowy aj valuable
po"oÅ»yç -Å»´ -Å»ysz place, lay w"aĘciciel mp owner. f w"aĘcicielka
najcz´Ä˜ciej av most often
GRAMATYKA 10.A
HARD AND SOFT CONSONANTS. When describing the plural of nouns,
as well as when describing certain other grammatical endings, some
consonants are counted as FUNCTIONALLY HARD (p, b, f, w, m, t, d, s, z,
n, ", r, k, g, ch), and others as FUNCTIONALLY SOFT. Among the
functionally soft consonants, six of them (rz, c, cz, dz, Å», sz) are
PHONETICALLY HARD, which for spelling purposes means that one writes
y after them, and not i. The other functionally soft consonants (p', b', f', w',
m', ç, dÄ™, Ę, Ä™, l, j) are also phonetically soft, which means that one writes i
after them, not y. By a phonetically hard consonant is meant that the
consonant is pronounced with the tongue in a retroflex position, as though
ready to say an English r. By a phonetically soft consonant is meant that the
consonant is pronounced with the tongue in a palatal position, as though
getting ready to say an English y.
Functionally Hard:
p, b, f, w, m, t, d, s, z, n, ", r, k, g, ch
Functionally and phonetically soft: Functionally soft, phonetically hard:
p', b', f', w', m', Å‚
, ç, dÄ™, Ę, Ä™, l, j c, cz, dz, rz, sz, Å»
421
10. LEKCJA DZIESŃTA
NOTES:
a. THE y/i SPELLING RULE. An ending consisting of or beginning
with y/i chooses the letter y or i on the basis of a spelling rule, which refers
to the phonetic hardness or softness of the consonant. One spells y after
(phonetically) hard consonants (including all the functionally hard
consonants and rz, c, dz, sz, cz, Å»); and i after phonetically soft consonants
(p', b', f', w', m', ç, dÄ™, Ę, Ä™, Å‚
, l, j). The consonants k and g automatically
soften (to k', g') before y/i, so that one always spells i, never y, after k and
g.
b. KRESKA CONSONANTS (ç, dÄ™, Ę, Ä™, Å‚
) always change in spelling
before endings in vowels; see ko[Å‚
] horse, pl. ko[ni]e; niedzwie[dÄ™] bear, pl.
niedzwie[dzi]e bears. Before i, kreska consonants lose the kreska but do not
add another i: g´[Ę] goose, pl. g´[s]i "g´Ä˜i" geese.
c. After a vowel before i, the letter j is dropped: moj-i: moi my-
masc.pers.pl.
d. SOFT LABIAL CONSONANTS. The consonants designated as p', b',
f', w', m' occur only before vowels, where they are spelled pi-, bi-, fi-, wi-,
mi-, pronounced pj-, bj-, fj-, wj-, mj-. Before i, they are simply spelled p, b,
f, w, m, but are pronounced soft. The sound of b' before vowels other than i
is like English b in beautiful: bia"y "bja"y" white; contrast with bistro "b'istro"
bistro. At word-end, p, b, f, w, m are always hard. A word-final p, b, f, w or
m is ambigous as its status as basically hard or as potentially soft. Compare
dÄ…[b] oak, pl. d´[b]y oaks, with a basically hard b, to go"Ä…[b] pigeon, pl.
go"´[bi]e pigeons, with a potentially soft b, visible before endings in its
spelling as bi.
e. SPELLING OF ENDINGS WITH BORROWED WORDS IN -ja. One
encounters many international words in consonant plus -ja. Except after s
and z, the j in such words is respelled as i, which, before endings in -i, will
result in a double ii. Thus, whereas the Gsg. of pasja passion is spelled pasji,
and of Azja Asia is spelled Azji, the Gsg. of mania mania is spelled manii,
and the Gsg. of parafia parish is spelled parafii. Compare native
ziemia land Gsg. ziemi (stem ziem'-) to borrowed chemia chemistry Gsg.
chemii (stem chemj-).
PLURAL-ONLY NOUNS. A number of nouns are plural in form, and take
plural agreement, even though they are singular in reference. They include:
delikatesy delicatessen okulary G -ów eyeglasses
drzwi G drzwi door pieniÄ…dze G pieni´dzy money
dŻinsy G -ów jeans spodnie G spodni trousers
kleszcze G -ów pincers szachy G -ów chess
lody -ów ice-cream w"osy G -ów hair
noÅ»yczki G -czek scissors zaj´cia G -j´ç class(es)
The singular w"os mi -a means 's single strand of hair.
Some Polish town names have plural-only forms: Katowice, Kielce.
422
10. LEKCJA DZIESŃTA
Illustrations:
Gdzie sÄ… moje pieniÄ…dze? Where is my money?
Ona zawsze nosi ciemne okulary. She always wears dark glasses.
Drzwi sÄ… zawsze otwarte. The door(s) is (are) always open.
Czy sÄ… lody? Is there any ice-cream?
Jakie "adne dŻinsy! Gdzie je kupi"aĘ? What pretty jeans! Where did you
buy them?
Czy wiesz, gdzie sÄ… Kielce? Do you know where Kielce is?
NAMEDAYS. Poles tend to celebrate namedays (usually, the day of the saint
whose name one bears) rather than birthdays, although birthdays can be
celebrated too. Polish calendars almost always show namedays, so one never
need be caught by surprise. In practice this means that a lot of people with
popular names like Ewa or Maria are having nameday celebrations on the
same day. The words for 'nameday' and 'birthday' are plural-only: Kiedy sÄ…
twoje imieniny? When is your nameday?
urodziny pl-form G urodzin birthday imieniny pl-form G imienin
nameday.
COUNTING POLISH MONEY. Until the euro become the national currency,
the Polish monetary unit is the z"oty, which is also the adjective for 'gold,
golden'. The noun z"oty zloty is declined like an adjective, and acts
grammatically like an animate noun (its Accusative is like the Genitive, in
-ego):
Tu jest jeden z"oty. Here is one z"oty-Nominative.
Mam jednego z"otego. I have one zloty-Accusative.
The Nominative plural (after 2, 3, 4) is z"ote, and the Genitive plural (after
nmbers 5 and above) is z"otych:
Mam dwa z"ote. I have two zlotys.
Mam pi´ç z"otych. I have five zlotys.
There are 100 grosz in a zloty. The Nominative plural (after 2, 3, 4) is
grosze, and the Genitive plural (after numbers 5 and above) is groszy:
cztery grosze four grosz pi´ç groszy five grosz.
The word euro itself is neuter and usually indeclinable: jedno euro, dwa
euro, pi´ç euro. However, one occasionally encounters declined forms like
eura 'euros', z eurem 'with a euro'.
423
10. LEKCJA DZIESŃTA
PLURAL-ONLY NOUNS
drzwi G drzwi door, grabie G grabi rake, kleszcze G kleszczów pincers, lody G -
ów ice-cream, noŻyczki G -czek scissors, okulary -ów eyeglasses, pieniądze G
pieni´dzy money, sanie G saÅ‚
sled, spodnie G spodni trousers, tapety wall-paper,
wid"y G -de" pitchfork, wrota G wrót gate.
424
10. LEKCJA DZIESŃTA
THE WORD pieniÄ…dze money. The word pieniÄ…dze is a plural-only noun;
hence one says, for example, Gdzie sÄ… moje pieniÄ…dze? "Where are my
money". (The singular form pieniÄ…dz is an old-fashioned word for 'coin,' and
it can also be used as a pejorative word for money.) The declension of
pieniÄ…dze is irregular in some respects:
Nom. pieniÄ…dze Acc. pieniÄ…dzom
Gen. pieni´dzy Instr. pieni´dzmi
Dat. pieniÄ…dzom Loc. pieniÄ…dzach
Note the irregular change of Ä… to ´ in the Gen. and Instr., and the irregular
Instr. ending -mi:
Nie mam pieni´dzy. I don't have any money.
Co zrobi"eĘ z moimi pieni´dzmi? What did you do with my money?
Here are some verbs that are used in connection with money:
BORROW poÅ»yczyç -cz´ -czysz pf, impf poÅ»yczaç od+G
BUY kupiç pi´ -pisz pf, impf kupowaç -puj´ -pujesz
COST kosztowaç -tuj´ -tujesz impf
EARN zarobiç -bi´ -bisz pf, impf zarabiaç
LEND poÅ»yczyç -cz´ -czysz pf, impf poÅ»yczaç +D
LOSE gubiç -bi´ -bisz impf, pf zgubiç
OWE p"aciç -c´ -cisz
PAY FOR p"aciç -c´ -cisz impf, pf zap"aciç za+A
SAVE oszcz´dziç -dz´ -dzisz pf, impf oszcz´dzaç
SELL sprzedaç -dam -dasz -dadzÄ… pf, impf sprzedawaç -daj´ -dajesz
SPEND wydaç -dam -dasz -dadzÄ… pf, impf wydawaç -daj´ -dajesz na+A
STEAL kraĘç -dn´ -dniesz -krad" impf, pf ukraĘç +D
WASTE traciç -c´ -cisz impf, pf straciç
The difference between 'borrow' and 'lend' is expressed by the syntax:
poÅ»yczyç komuĘ 'to lend to s.o.' vs. poÅ»yczyç od kogoĘ 'to borrow from s.o.'.
The verb p"aciç meanes 'owe' in the sense Il´ p"ac´? How much do I owe? 'To
owe money' to someone is expressed with winien, winna +D +A (with forms
like powinien, powinnam, Lesson 11.E):
Winienem mu sto dolarów. I owe him 100 dollars.
NOTES.
a. 'Spend' in the send of 'spend time' is usually expressed with
sp´dziç -dz´ -dzisz pf, impf sp´dzaç, while wydaç -am -asz -adzÄ… pf, impf
wydawaç -aj´ -ajesz is more often used in the sense of 'spend money'.
b. 'Lose' in the sense of doing something wasteful is expressed with
traciç -c´ -cisz impf, pf straciç: Straci"em duÅ»o czasu na to. I spent (wasted) a lot
of time on that. 'Lose by accident' may be expressed with gubiç -bi´ -bisz impf,
pf zgubiç: GdzieĘ zgubi"em portfel. I lost my wallet someplace. Alternatively,
this sense of 'lose' may be expressed by the 3rd person of zginÄ…ç -n´ -niesz pf
plus the Dative case of the person undergoing loss: Zgin´"o ci coĘ? Did you
lose something?
425
10. LEKCJA DZIESŃTA
THE SINGULAR AND PLURAL OF THE to jest EXPRESSION IN PRESENT
AND PAST. The to jest expression is used to ask about and introduce both
things and people:
Question: Answer:
Co to jest? What is that? To jest nowa szko"a. That's a new school.
Kto to jest? Who is that? To jest nowy lektor. That's the new teacher.
The plural of to jest is to sÄ…, even if one still asks the question with Co to
jest?
Co to jest? What are those? To sÄ… moje okulary. Those are my eyeglasses.
Kto to jest? Who is that? To sÄ… moi rodzice. Those are my parents.
In the past tense, the items by", by"a, by"o, by"y, byli agree in gender with
the asked-about or introduced noun:
To by" mój dawny szef. That was my former boss.
To by"a moja dobra znajoma. That was my good friend.
To by"o ciekawe przedstawienie. That was an interesting performance.
To by"y moje pieniÄ…dze. That was my money.
To byli moi rodzice. That was my parents.
COUNTING TIME-PERIODS. The Genitive plural of nouns occurs, among
other places, after numbers 5 and higher (for more information on the
Genitive plural, see Lesson 12). Here are the Nominative plural and
Genitive plural forms for major periods of time, so that you will be able to
count them from one to twelve:
dzieł
Npl dni, G pl dni day noc Npl noce, Gpl nocy night
godzina Npl -ny Gpl -in hour rok Npl lata, Gpl lat year
miesiÄ…c Npl miesiÄ…ce, Gpl miesi´cy tydzieÅ‚
Npl tygodnie, Gpl tygodni
month week
1 2, (3, 4) 5, (6, 7, & )
jeden dzieł
dwa dni pi´ç dni
jedna godzina dwie godziny pi´ç godzin
jeden miesiÄ…c dwa miesiÄ…ce pi´ç miesi´cy
jedna minuta dwie minuty pi´ç minut
jedna noc dwie noce pi´ç nocy
jeden rok dwa lata pi´ç lat
jeden tydzieł
dwa tygodnie pi´ç tygodni
You may wish to review Polish numbers 1-20 from Lesson 5.E.
THE EXPRESSION o co ci chodzi? what are you getting at? The expression
chodzi (komuĘ) o coĘ is used in a variety of senses:
O co chodzi? What's going on? What's happening? What's up? What's
the matter? What's the problem/deal? What's the point?
Nie rozumiem, o co ci chodzi. I don't understand what you're getting
at, what you're trying to say, what your point is, what you're concerned about.
Chodzi tu o Å»ycie i Ęmierç. It's a matter here of life and death.
426
10. LEKCJA DZIESŃTA
åWICZENIA 10.A
10.1. Plural-only nouns. Fill in the most logical sentence for the given noun: To
sÄ… "adne ---. Gdzie sÄ… moje ---? Kiedy sÄ… twoje ---? Podaj hand me mi ---.
Mam ochot´ na ---.
drzwi: To sÄ… "adne drzwi. That's a pretty door.
drzwi, grabie, imieniny, klescze, lody, dŻinsy, noŻyczki, okulary,
pieniÄ…dze, sanie, spodnie, wid"y, wrota, urodziny.
10.1.
THINGS TO MISPLACE, FORGET, LEAVE BEHIND, LOSE
czeki checks p"aszcz mi -a overcoat
karta kredytowa credit card podr´cznik mi -a textbook
klucz mi -a key. klucze keys praca domowa f homework
legitymacja f identification papers, ID prawo jazdy n driver's license
okulary pl. form -rów eyeglasses rewolwer mi revolver
papieros fac an cigarette r´kawiczki pl G -czek gloves
parasol mi umbrella wieczne pióro fountain pen
zegarek -rka- mi watch zapalniczka -czek f lighter
pieniÄ…dze pl. form G -ni´dzy money zeszyt mi notebook
10.2. You left the thing at home.
textbook: Zostawi"em (zostawi"am) podr´cznik w domu. I left my
textbook at home.
credit card, eyeglasses, money, watch, notebook, homework, revolver, overcoat, ID,
keys, umbrella, driver's license.
10.2.
PLACES TO KEEP THINGS:
Zwykle mam -klucze- w kieszeni . I usually
have my -keys- (etc.) in my pocket (behind the wardrobe, under the mattress).
kieszeł
f pocket. w kieszeni poduszka -szek f pillow
lodówka -wek f ice-box. w lodówce portfel mi billfold. w portfelu
"óŻko n bed. w "óŻku szafa f cupboard, wardrobe, closet.
materac mi mattress w szafie
piwnica f basement. w piwnicy szuflada f drawer. w szufladzie
piwnica f basement. w piwnicy teczka -czek f briefcase. w teczce
plecak mi backpack. w plecaku torebka -czek f handbag. w torebce
427
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.3. 'under', 'in', 'on'. You have one thing under, in, on, or behind the other
thing.
pieniądze, kieszeł
: PieniÄ…dze mam w kieszeni. I have my money in my
pocket.
portfel, szuflada; parasol, szafa; okulary, biurko; rewolwer, materac;
zegarek, stó"; rower, piwnica; podr´cznik, plecak; piwo, lodówka;
pieniÄ…dze, portfel; p"aszcz, szafa; legitymacja, teczka; czeki, torebka.
10.3.
10.4. Things to do with money pieniÄ…dze, G pieni´dzy. Fill in the blank with the
imperfective or perfective, according to the sense, and the construction:
I don't like to spend money. Nie lubi´ wydawaç pieni´dzy.
I don't like to loan/borrow money. I lost all of my money.
I forgot my money at home. I often leave my money at home.
I'm always losing money someplace. I keep my money in the
I don't save much money. refrigerator.
I left my money in the cupboard. I spend too much money on na+A
I often forget my money. clothes.
10.5. I'll be ready in (za+A) 5 minutes.
2, tydzieł
: B´d´ gotowy (gotowa) za dwa tygodnie. I'll be ready in 2 weeks.
5, rok; 3, miesiąc; 6, dzieł
; 7, godzina; 2, minuta; 8, tydzieł
; 2, rok; 9,
miesiąc; 4, dzieł
; 3, godzina; 10, minuta; 1, tydzieł
; 1, godzina.
10.5.
sto z"otych 100 z"otys
428
10. LEKCJA DZIESŃTA
Co to za pies? What sort of dog is that?
owczarek podhalał
ski, owczarki podhalał
skie Podhale shepherd(s). A
registered breed of mountain sheepdog known for its good disposition. The
ones here are taking part in a tourist gimmick in Zakopane.
10.B. Co to za pies?
What kind of dog is that? A German shepherd. It's a Podhale Sheepdog.
Kazik: Co to za pies?
What kind of dog is that?
Kasia: Który pies?
Which dog?
Kazik: Ten bia"y.
The white one.
Kasia: To jest owczarek niemiecki,
That's a German shepherd, if I'm not
jeĘli si´ nie myl´.
mistaken.
Kazik Chyba Żartujesz. Owczarki
You must be joking. German shepherds
niemieckie majÄ… inne uszy, a
have different ears, and besides that
poza tym nie sÄ… ca"e bia"e.
are not all white.
Kasia: Po co pytasz, skoro wszystko
What are you asking for, since you
wiesz? To jest owczarek
know everything?It's a Podhale
podhalał
ski, oczywiĘcie.
shepherd, obviously.
429
10. LEKCJA DZIESŃTA
For active learning and dictation practice:
Chyba Å»artujesz. JeĘli si´ nie myl´.
Co to za pies? Owczarki podhalał
skie sÄ… ca"e
Owczarki niemieckie majÄ… inne bia"e.
uszy. Po co pytasz, skoro juÅ» wiesz?
To jest owczarek niemiecki.
Pytania
1. Co to za psy na zdj´ciu wyÅ»ej? Czy to sÄ… owczarki niemieckie?
2. Jak wyglądają owczarki podhalał
skie/niemieckie?
3. Czy podobajÄ… ci si´ owczarki podhalaÅ‚
skie?
4. Czy lubisz zwierz´ta? Wolisz koty czy psy? Dlaczego?
5. Czy masz w domu jakieĘ zwierz´? Jakie? Jak si´ wabi? Jak wyglÄ…da?
Jakie ma zalety i wady?
6. Jakie psy sÄ… naj"agodniejsze? Jaki charakter majÄ… koty?
Uwagi
ca"e bia"e all white wabiç si´ -bi us 3p be called (of a
co to za ___+N or jaki to ___+N pet). jak si´ wabi? what's its
'what sort of a ___(is that)?' name?
"agodny aj gentle wyglÄ…daç -am -asz look, appear
owczar(e)k shepherd (dog) wyŻej comp av of wysoki above
poza tym besides that zwierz´ domowe household
skoro conj since, as long as animal
usposobienie n disposition
POLISH EXPRESSIONS USING ANIMALS
brudny jak Ęwinia dirty as a pig silny jak koł
(byk) strong as a horse
chytry jak lis sly as a fox (bull)
cichy jak mysz quiet as a mouse uparty jak osio" stubborn as a donkey
dumny jak paw proud as a peacock wierny jak pies faithful as a dog
g"odny jak wilk hungry as a wolf zdrowy jak ryba healthy as a fish
g"upi jak g´Ä˜ silly as a goose zwinny jak ma"pa limber as a
"agodny jak baranek mild as a lamb monkey
odwaŻny jak lew brave as a lion Also:
patrzy na coĘ jak sroka w koĘç stare czarna owca black sheep
at something like a magpie looks at a kozio" ofiarny sacrificial lamb,
bone scapegoat
pracowity jak mrówka industrious
as an ant
430
10. LEKCJA DZIESŃTA
rasy psów breeds of dogs
431
10. LEKCJA DZIESŃTA
GRAMATYKA 10.B.
THE NOMINATIVE-ACCUSATIVE PLURAL OF NOUNS (NON-
MASCULINE PERSONS). When approaching the description of the
Nominative-Accusative plural of nouns, one should bear in mind the
following:
a. Masculine and feminine nouns form the plural in the same way (hard-
stems take -y/i, soft-stems take -e).
b. Neuter nouns all form the plural in -a.
c. The Nominative plural of masculine-personal nouns must be
considered separately from the plural of other nouns (Sections 10.D-E below).
1. MASCULINE (NON-PERSONAL) AND FEMININE NOUNS IN -a
a. HARD STEMS. Nouns ending in functionally hard consonants (p, b, f,
w, m, t, d, s, z, n, ", r) form the NApl. plural in -y:
masculine:
autobus, autobusy bus(es) samochód, samochody car(s)
dom, domy house(s) rower, rowery bicycle(s)
kot, koty cat(s) stó", sto"y table(s)
pies, psy dog(s) zeszyt, zeszyty notebook(s).
feminine:
godzina, godziny hour(s) lampa, lampy lamp(s)
kobieta, kobiety woman women siostra, siostry sister(s)
krowa, krowy cow(s) ryba, ryby fish.
kura, kury chicken(s) Żona, Żony wife, wives.
b. k AND g STEMS. The ending -y is spelled -i after k and g, reflecting
the automatic softening of k and g to k' and g' before y:
masculine:
o"ówek, o"ówki pencil(s) pociąg, pociągi train(s)
ptak, ptaki bird(s) pstrÄ…g, pstrÄ…gi trout
Irregular: rok year, pl. lata years (from lato summer).
feminine:
kaczka, kaczki duck(s) matka, matki mother(s)
ksiąŻka, ksiąŻki book(s) noga, nogi leg(s).
Irregular: r´ka, pl r´ce.
c. SOFT STEMS. Nouns ending in functionally soft consonants (p', b', f',
w', m', ç, dÄ™, Ę, Ä™, Å‚
, l, j, c, cz, dz, rz, sz, Å») form the plural in -e, for
example:
masculine: nóŻ, noŻe knife, knives
hotel, hotele hotel(s) p"aszcz, p"aszcze coat(s)
koł
, konie horse(s) tramwaj, tramwaje tolley(s)
kosz, kosze basket(s) tydzieł
, tygodnie week(s)
miesiÄ…c, miesiÄ…ce month(s) wÄ…Å», w´Å»e snake(s).
Irregular: dzieł
, dni day(s).
432
10. LEKCJA DZIESŃTA
feminine: plaŻa, plaŻe beach(es)
ciocia, ciocie aunt(s) tablica, tablice blackboard(s)
koszula, koszule shirt(s) ulica, ulice street(s)
lekcja, lekcje lesson(s) ziemia, ziemie land(s)
2. FEMININE NOUNS IN -0 . Feminine nouns (whose NAsg. ends in a
functionally soft consonant) take NApl. in either -y/i or -e, so one must
simply learn the correct ending. See:
in y/i: in -e:
g´Ä˜, g´si goose, geese kolej, koleje railway(s)
mysz, myszy mouse, mice noc, noce night
rzecz, rzeczy thing(s) twarz, twarze face(s).
Nouns ending in -Ęç and -dÄ™ take -i:
koĘç, koĘci bone(s). powieĘç, powieĘci novel(s)
odpowiedÄ™, odpowiedzi answer(s).
3. NEUTER NOUNS
a. Neuter nouns form the NApl. plural in -a, for example:
drzewo, drzewa tree(s) pióro, pióra pen(s)
mieszkanie, mieszkania apartment(s) piwo, piwa beer(s)
morze, morza sea(s) pole, pola field(s).
b. Special Neuter Types. Neuter nouns like imi´ name, zwierz´ animal,
muzeum museum have plural forms like the following:
imi´, imiona name(s) zwierz´, zwierz´ta animal(s).
muzeum, muzea musuem(s).
c. Neuter nouns with irregular plurals:
dziecko, dzieci child, children ucho, uszy ear(s).
oko, oczy eye(s)
PARTS OF THE BODY cz´Ä˜ci cia"a. Refer to the following illustration:
brew brwi, pl -i brow plecy pl form -ów shoulders, upper
brzuch mi -a stomach back
czo"o czó" n forehead policzek -czka mi cheek
d"oł
f Ipl d"oł
mi palm of hand przegub mi wrist
gard"o -de" n throat r´ka rÄ…k, NAVpl r´ce hand
g"owa g"ów f head rami´ ramienia, NAV pl ramiona
goleł
f shin shoulder, upper arm
kciuk -a mi thumb skroł
f temple
kolano n knee stopa stóp f foot
kostka -tek f ankle szyja f neck
"okieç "okcia mi elbow ucho n NAVpl uszy ear
noga nóg f leg usta pl form, G ust mouth
nos mi -a nose w"osy pl G -ów hair
oko n NAVpl oczy eye warga f lip
palec -lca mi finger, toe zÄ…b z´ba mi tooth
pierĘ f breast Żo"ądek -dka stomach (the organ)
433
10. LEKCJA DZIESŃTA
Cz´Ä˜ci cia"a parts of the body
Exercise: match the numbers with the corresponding noun (from the
preceding page). Use the adjectives prawy right, lewy left with paired parts.
434
10. LEKCJA DZIESŃTA
åWICZENIA 10.B
10.6. Recognizing plural-only nouns. Put the noun in the plural if it is not already
in the plural:
okulary: Gdzie sÄ… moje okulary? Where are my eyeglasses?
rzecz, spodnie, ksiąŻka, pieniądze, papier, dziecko, krawat, sukienka, but,
dŻinsy.
10.6.
10.7. Plural of means of transportation. Put the nouns in the plural. Use either
wynaj´te rented out or przepe"nione over-full, depending on logic.
samochód: Wszystkie samochody sÄ… wynaj´te. All cars are rented out.
autobus, rower, tramwaj, taksówka, motocykl, "ódę (f.), samolot, pociąg.
10.7.
10.8. Things to read. Put the noun in the plural:
ksiąŻka: Jakie interesujące ksiąŻki! What interesting books!
artyku", opowiadanie-story, powieĘç (f.), list, czasopismo.
10.8.
10.9. Things around the house. Put the noun in the plural:
d"ugopis: Tam są jakieĘ d"ugopisy. There are some kind of ball-points
there.
biurko, krzes"o, kosz, o"ówek, pióro, szafa, stó", okno, lusterko, dywan,
lampa, kwiat, wazon, fotel, nóŻ.
10.9.
10.10. Buildings. Put the noun in the plural. Use the feminine of 'two' when
necessary.
bank: W tym mieĘcie są dwa dobre banki. In this town there are two good
banks.
szko"a, uniwersytet, biblioteka, hotel, muzeum, biuro podróŻy travel office.
10.10.
435
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.11. Containers. Put the noun in the plural. See page 231.
szklanka: Czy szklanki sÄ… czyste? Are the glasses clean?
butelka, dzban, kuf(e)l, lampka, miska, filiŻanka, kielisz(e)k, kub(e)k,
talerz, garn(e)k.
10.11.
10.12. Clothing. Put the noun in the plural:
bluzka: Jakie "adne bluzki! What pretty blouses!
but, chustka, czapka, kapelusz, koszula, krawat, marynarka, parasol,
pas(e)k, plecak, p"aszcz, portfel, sukienka, sweter, szalik, teczka, torba.
10.12.
10.13. Animals: put the noun in the plural.
ryba: Co to za ryby? What kind of fish are those?
pies, koł
, krowa, ptak, kot, kura, wÄ…Å», g´Ä˜ (f.), mysz (f.)
10.13.
10.14. Special or irregular neuter types. Also: f. r´ka. Put the noun in the plural.
Choose your own adjective:
laboratorium: To są duŻe laboratoria. Those are large laboratories.
zwierz´, muzeum, oko, ucho, dziecko, imi´, r´ka.
10.14.
10.15. Female persons. Put the noun in the plural:
siostra: PodobajÄ… mi si´ twoje siostry. I like your sisters.
córka, koleŻanka, ciocia, znajoma, przyjació"ka, sąsiadka.
10.15.
10.16. Parts of the body. boleç boli, 3pl. bolÄ… 'hurt'. Say that the given body-part(s)
hurt(s) you. Choose between boli and bolÄ… according to the number of the noun.
head: G"owa mnie boli. My head hurts me.
fingers: Palce mnie bolÄ…. My fingers hurt me.
knee, teeth, foot, ears, finger, legs, hands, stomach, nose, eye, eyes.
10.16.
436
10. LEKCJA DZIESŃTA
zwierz´ta gospodarskie fam animals
g´Ä˜, g´si goose geese, koÅ‚
, konie horse(s), krowa, krowy cow(s), kura, kury
chicken(s), owca, owce sheep, Ęwinia, Ęwinie pig(s). no goats (kozio", koz"y).
437
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.C.1. To by"aby przesada
What kind of animals do you raise on your farm? Anything but goats.
I heard that you (people) have a farm.
Pan(i) X: S"ysza"em (S"ysza"am), Że Indeed we do, but it's really just our
pał
stwo majÄ… gospodarstwo. hobby.
Pan(i) Y: RzeczywiĘcie mamy, ale
niezbyt wielkie. To jest And what kinds of animals do you
w"aĘciwie tylko nasze hobby. raise?
Pan(i) X: A jakie zwierz´ta paÅ‚
stwo
hodujÄ…? Mainly cows and sheep.
Pan(i) Y: G"ównie krowy i owce. And goats?
Pan(i) X: A kozy? No, goats would be too much.
Pan(i) Y: Nie, kozy to by"aby juÅ»
przesada.
For active learning and dictation practice:
Hodujemy g"ównie krowy i S"ysza"em (S"ysza"am), Że
owce. pał
stwo majÄ… gospodarstwo.
Hodujemy róŻne zwierz´ta. To jest w"aĘciwie tylko nasze
Jakie zwierz´ta paÅ‚
stwo hodujÄ…? hobby.
Kozy to by"aby juÅ» przesada. To nie jest prawdziwe
Nasze gospodarstwo nie jest zbyt gospodarstwo.
wielkie.
Pytania
1. Czy ci pał
stwo mają duŻe gospodarstwo? Dlaczego oni mówią, Że to
jest raczej ich hobby?
2. Jakie zwierz´ta oni hodujÄ…? Dlaczego nie majÄ… kóz?
3. Czy ty kiedyĘ mia"eĘ (mia"aĘ) gospodarstwo czy mieszka"eĘ
(mieszka"aĘ) na wsi?
4. Czy ktoĘ z twojej rodziny ma gospodarstwo?
5. GdybyĘ mia"(a) gospodarstwo, jakie zwierz´ta hodowa"(a)byĘ?
6. Umiesz doiç krow´? Kuç konia? Skubaç kur´? CzyĘciç ryb´?
Uwagi
czyĘciç -szcz´ -Ęcisz impf clean koza kóz f goat. kozio" koz"a ma
gdybyĘ mia"(a) if you had billy-goat
doiç doj´, doisz milk kuç kuj´, kujesz impf shoe (a horse)
hobby n indecl hobby moŻna one may
438
10. LEKCJA DZIESŃTA
przesada exageration. to by"aby róŻny aj various
juÅ» przesada that would be too skubaç -bi´ -biesz impf pluck
much
Zwierz´ta z ogrodu zoologicznego animals from the zoological garden
gepard gepardy leopard(s), gibon gibony gibbon(s), kangur kangury
kangaroo(s), szympans szympansy chimpanze(s), tukan tukany toucan(s),
tygrys tygrysy tiger(s), zebra zebry zebra, Żyrafa Żyrafy giraffe.
439
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.C.2. Ogród zoologiczny
We have a good zoo here, with the usual kinds of animals. We had a crocodile once,
but it escaped.
Maciej: Czy macie tu Do you have an
mieĘcie> ciekawy ogród
iinteresting zoological garden here>?
zoologiczny?
Monika: Tak, mamy zoo, ale niezbyt
Yes, we have a zoo, but not too large.
duŻe.
Maciej: Jakie zwierz´ta moÅ»na tam
What kind of animals can one see there?
zobaczyç?
Monika: RóŻne: goryle, wielb"ądy, Various: gorillas, camels, giraffes,
Żyrafy, niedęwiedzie.
bears.
Maciej:A s"onie ?
And elephants ?
Monika: Mieli jednego s"onia
They had one elephant , but
, ale zachorowa" i
it got sick and died .
zdech" .
For active learning and dictation practice:
Czy jest w tym mieĘcie ogród Mamy zoo, ale niezbyt duŻe.
zoologiczny? Mieli krokodyla, tylko uciek".
Czy sÄ… tam Å»yrafy i wielb"Ä…dy Jakie zwierz´ta moÅ»na zobaczyç
Czy to zoo jest duŻe? w tym zoo?
S"oł
zachorowa" i zdech". Tam sÄ… róŻne zwierz´ta.
Pytania
1. Czy w twoim mieĘcie jest zoo? Czy jest duŻe?
2. Jakie majÄ… tam zwierz´ta? Czy majÄ… goryle? s"onia? Czy kaÅ»de zoo
ma s"onia? Jakie inne zwierz´ta sÄ… zazwyczaj w zoo?
4. Czy lubisz chodziç do zoo? Ile kosztuje wst´p do zoo?
5. Jakie ciekawe czy niezwyk"e zwierz´ta majÄ… w zoo?
6. Czy ostatnio urodzi"o si´ w zoo jakieĘ zwierz´? A moÅ»e
jakieĘ zwierz´ uciek"o z zoo? Jakie?
7. Co byĘ zrobi"(a), gdybyĘ zobaczy"(a) na ulicy krokodyla, lwa lub
tygrysa?
440
10. LEKCJA DZIESŃTA
Uwagi
lub conj bookish or zoo zoo. An indeclinable noun of
uciec uciekn´ -niesz, uciek" pf escape neuter gender. Pronounce
wst´p mi admission, entrance literally "zoo", with a long o.
zdechnÄ…ç -chn´, -chniesz, zdech" pf die
(of animals).
GRAMATYKA 10.C
STEM-CHANGES IN MASCULINE NOUNS BEFORE ENDINGS.
a. Nouns ending in -ek almost always lose the e before endings: zegarek
zegarki watch(es).
b. Nouns with ó in the last syllable often show a change of ó to o:
ogród ogrody garden(s), samochód samochody car(s), stó" sto"y table(s).
c. Nouns with Ä… in the last syllable often show a change of Ä… to ´:
dÄ…b d´by oak(s), wÄ…Å» w´Å»e snake(s).
d. Nouns ending in p, b, f, w, m may end in potentially soft p', b', f',
w', m' (and, therefore, will take the soft ending -e): karp karpie carp.
Stem changes in masculine nouns are indicated in the glossary by citing the
Gen. sg. form, often abbreviated: zegarek -rka, samochód -chodu, wÄ…Å» w´Å»a,
karp -pia.
IDENTITY OF NOMINATIVE AND ACCUSATIVE FORMS. For all non-
masculine-personal nouns, the Nominative plural functions also as the
Accusative plural:
Hoduj´ kaczki, g´si i kury. I raise ducks, geese, and chickens.
Zbieram zagraniczne znaczki. I collect foreign stamps.
Oni mają trzy córki. They have three daughters.
Jarek lubi szybkie samochody i rasowe konie. Jarek likes fast cars and
thorobred horses.
NOMINATIVE-ACCUSATIVE PLURAL OF ADJECTIVES (NON-
MASCULINE PERSONS) AND PRONOMINAL ADJECTIVES.
1. All non-masculine personal adjectives take the Nominative-Accusative
ending -e (identical to the Nominative sg. neuter ending):
dobry koł
good horse dobre konie good horses
interesujÄ…ce zdanie interesting opinion interesujÄ…ce zdania interesting
opinions
"adny obraz pretty picture "adne obrazy pretty pictures
ciekawa osoba interesting person ciekawe osoby interesting persons
nowe czasopismo new magazine nowe czasopisma new magazines
pi´kna twarz beautiful face pi´kne twarze pretty faces
441
10. LEKCJA DZIESŃTA
2. Adjectives with stems in k or g take -ie:
drogi zegarek expensive watch drogie zegarki expensive watches
polska ksiąŻka Polish book polskie ksiąŻki Polish books
szeroka ulica wide street szerokie ulice wide streets
wysokie drzewo tall tree wysokie drzewa tall trees
3. Pronominal modifiers also take the ending -e:
czyje dziecko whose child czyje dzieci whose children
jaki telewizor what TV set jakie telewizory what TV sets
mój kot my cat moje koty my cats
ten samochód that car te samochody those cars
twoja córka your daughter twoje córki your daughters
åWICZENIA 10.C
10.17. Accusative singular and plural of zoo animals:
lew: a. Czy majÄ… tam lwa? Do they have a lion there?
b. Czy majÄ… tam lwy? Do they have lions there?
niedęwiedę, goryl, Żyrafa, krokodyl, s"oł
, wÄ…Å», zebra, rekin-shark, wielb"Ä…d.
10.17.
10.18. Accusative plural of farm animals:
krowa: Hodujemy krowy. We raise cows.
Ęwinia, kaczka, koza, indyk-turkey, kura, g´Ä˜, nutria, królik-rabbit, koÅ‚
,
go"Ä…b go"´bia), karp karpia-carp.
10.18.
10.19. Stem changes in masculine nouns. Give the plural.
stó": sto"y.
zegarek, sweter, wąŻ, samochód, dąb, ogród, karp, go"ąb, koĘció".
10.19.
10.20. ten sam 'the same'
ksiąŻka: a. Czy to jest ta sama ksiąŻka? Is that the same book?
b. Czy to są te same ksiąŻki? Are those the same books?
bluzka, krawat, torebka, pióro, sweter, zwierz´, muzeum, film, osoba.
10.20.
442
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.21. 'each', 'all'
zepsuta winda: a. KaŻda winda jest zepsuta. Every elevator is broken.
b. Wszystkie windy sÄ… zepsute. All elevators are broken.
c. Úadna winda nie jest zepsuta. No elevator is broken.
drogi hotel, interesująca ksiąŻka, wysokie drzewo, nudny artyku", "adny
obraz, g"upie pytanie, wÄ…ska ulica, otwarty koĘció", zamkni´ty sklep,
brudny pokój, d"ugi wąŻ, grzeczny pies, leniwy kot, zdrowa ryba, silny
koł
, grzeczne dziecko.
10.21.
Color adjectives:
beŻowy beige fioletowy purple srebrny silver
bia"y white granatowy navy blue szary gray
brÄ…zowy brown niebieski (sky) blue zielony green
czarny black pomarał
czowy orange z"oty gold
czerwony red róŻowy pink Żó"ty yellow
10.22. Accusative vs. genitive of animal names. Keep in mind the difference
between masculine and feminine. Use the adjective dziki wild.
krowa: a. Widz´ dzikÄ… krow´. I see a white cow.
b. Nigdy nie widzia"em (widzia"am) dzikiej krowy. I've never
seen a white cow.
kot, pies, Żyrafa, niedęwiedę, owca, kura, koł
, koz(io)", goryl, kaczka.
10.22.
10.23. Locative of place names combined with plural of time periods.
Lublin, 2, godzina: Sp´dzi"em (sp´dzi"am) w Lublinie dwie godziny. I
spent two hours in Lublin.
¸Ã³dz, 3, dzieÅ‚
; Kraków, 7, noc; Gdał
sk, 9, miesiąc; Poznał
, 4, tydzieł
;
Polska, 11, rok.
10.23.
10.24. For the nth time.
Supply things that you are doing for the nth time.
3rd: OglÄ…dam ten program po raz trzeci. I'm watching that program for the
third time
2nd, 4th, 6th, 8th, 1st, 10th.
10.24.
443
10. LEKCJA DZIESŃTA
Polak Polacy Pole(s). f Polka Polki
Taken from a magazine advertisement for baby products, this cross-section
of the younger generation of Poles affords an assortment of Polish first and
last names.
444
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.D. Imieniny
What's that party going on at the neighbors at this time of night?
Wiktor: Czy wszyscy twoi sÄ…siedzi
Are all your neighbors always so noisy?
zawsze są tacy ha"aĘliwi?
No, not all and not always. Usually
Wies"awa: Nie, nie wszyscy i nie
they're rather peaceful. Evidently
zawsze. Zwykle sÄ… raczej
someone today has a nameday
spokojni. Widocznie ktoĘ ma
.
dziĘ imieniny .
They ought to behave more quietly at
Wiktor: Powinni zachowywaç si´
this time of night.
ciszej o tej porze.
Don't exaggerate. A nameday
Wies"awa Bez przesady. Imieniny
comes only once a year,
sÄ… tylko raz w roku i
and one must celebrate it.
trzeba je obchodziç.
Wiktor: Dobrze, ale nie w Ęrodku Fine, but not in the middle of the night
nocy .
.
For active learning and dictation practice:
Bez przesady. Czy twoi sÄ…siedzi zawsze sÄ… tacy
KtoĘ ma dziĘ imieniny. ha"aĘliwi?
KtoĘ ma dziĘ urodziny. Trzeba obchodziç urodziny.
Oni zwykle sÄ… raczej spokojni W Ęrodku nocy trzeba zachowywaç
Oni powinni zachowywaç cisz´ o tej si´ cicho.
porze. Widocznie ktoĘ ma dziĘ imieniny.
Urodziny sÄ… tylko raz w roku. Czy wszyscy twoi sÄ…siedzi sÄ…
ha"aĘliwi?
Pytania
1. Co to moÅ»e byç ten ha"as? Czy to sÄ… sÄ…siedzi? PrzecieÅ» oni zwykle sÄ…
tacy spokojni.
2. Która moÅ»e byç godzina? Co to za ha"as w Ęrodku nocy? Dlaczego
sÄ…siedzi sÄ… tacy ha"aĘliwi? Czy sÄ…siedzi powinni zachowywaç si´ cicho o tej
porze?
3. Czy dobrze znasz swoich sÄ…siadów? Jacy oni sÄ…? Czy cz´sto urzÄ…dzajÄ…
ha"aĘliwe zabawy?
4. Z jakich okazji urzÄ…dzasz przyj´cia w domu? Kogo zapraszasz? Jak
wyglÄ…dajÄ… takie imprezy?
5. Czy obchodzisz imieniny czy raczej urodziny? Jak je obchodzisz?
445
10. LEKCJA DZIESŃTA
Uwagi
bez przesady don't exaggerate. okazja f occasion. z jakiej okazji?
Literally, 'without exaggeration' on what occasion
cichy aj quiet, calm, silent. mppl pora f time period. o tej porze at
cisi. comp av ciszej more quietly this time.
ha"as mi noise. ha"aĘliwy aj noisy Ęrodek -dka mi middle. w Ęrodku
obchodziç -dz´ -dzisz impf observe, zachowaç -am -asz pf, impf
celebrate zachowywaç keep, preserve.
~ si´ behave
GRAMATYKA 10.D
THE PLURAL OF MASCULINE PERSONAL NOUNS AND ADJECTIVES.
1. MASCULINE-PERSONAL NOUNS. Nouns referring to masculine
personal groups (i.e., groups where at least one member is male), including
masculine personal nouns with Nominative sg. in -a (like kolega) generally
take the same endings as other masculine nouns (either -y/i or -e), with one
important exception: if the stem-consonant of a masculine personal noun is
hard, it will soften before the ending -y/i, according to the chart below:
H p b f w m t d s z n " r
S1 p' b' f' w' m' ç dÄ™ Ę Ä™ Å‚
l rz
k g ch
c dz Ę j
In other words, before -y/i, r will go to rz, k will go to c, g to dz, and so
forth:
hard stems (stem softens before y/i): soft stems (take -e)
dyrektor, dyrektorzy manager(s) gracz, gracze player
kolega, koledzy colleague(s) nauczyciel, nauczyciele teacher(s)
pracownik, pracownicy worker(s) przyjaciel, przyjaciele friend(s)
sÄ…siad, sÄ…siedzi neighbor(s). lekarz, lekarze doctor(s)
student, studenci student(s) kowboj, kowboje cowboy(s)
urz´dnik, urz´dnicy clerk(s) malarz, malarze painter(s)
Czech, Czesi Czechs stróŻ, stróŻe watchman (-men)
Certain consonant clusters soften as a whole; see
m´Å»czyzna, m´Å»czyÄ™ni man, men dentysta, dentyĘci dentist(s).
Here is how the plural of student becomes studenci, broken down into
stages:
446
10. LEKCJA DZIESŃTA
1. Add the ending -y/i to the hard stem: student- + -y/i
2. Soften t to ç: studenç- + -y/i
3. Choose i after ç according to the y/i spelling rule: studenç- + -i
4. Spell ç as c before i according to the kreska spelling rule: studenci.
SOME IMPORTANT EXCEPTIONS:
a. Stems in -c usually take -y: ch"opiec, ch"opcy boy(s); znawca, znawcy
connoisseur.
b. The irregular plural of cz"owiek man is ludzie people.
c. Many titles and relation-names take the ending -owie:
dziadek dziadkowie grandfather(s) profesor profesorowie professor(s)
mÄ…Å» m´Å»owie husband(s) syn synowie son (s)
ojciec ojcowie father(s) wujek wujkowie uncle(s)
pan panowie sir(s) irregular: brat bracia brother(s)
d. -owie is also the Npl. ending for last names ending in a consonant:
pan Klimczak Mr. Klimczak, pał
stwo Klimczakowie Mr. and Mrs. Klimczak
pan Trzmiel Mr. Trzmiel, pał
stwo Trzmielowie Mr. and Mrs. Trzmiel.
2. MASCULINE-PERSONAL ADJECTIVES. Adjectives modifying
masculine-personal nouns also take the ending -y/i, before which the stem-
consonant also softens:
Singular: Plural:
dobry student good student dobrzy studenci good students
drogi pan dear sir drodzy panowie dear sirs
mi"y syn nice son mili synowie nice sons
m"ody lekarz young doctor m"odzi lekarze young doctors
zaj´ty adwokat busy lawyer zaj´ci adwokaci busy lawyers
cichy sÄ…siad quiet neighbor cisi sÄ…siedzi quiet neighbors.
NOTES:
a. Adjectives with soft stems have the same form in the masc. pers. pl. as
in the Nominative sg.:
g"upi autor stupid author g"upi autorzy stupid authors
interesujÄ…cy pisarz interesting writer interesujÄ…cy pisarze interesting
b. Participles in -ony form the masc. pers. pl. in -eni:
zadowolony cz"owiek satisfied man zadowoleni ludzie satisfied people.
zm´czony kelner tired waiter zm´czeni kelnerzy tired waiters.
c. Comparative adjectives in -szy form the masc. pers. pl. in -si:
m"odszy brat younger brother m"odsi bracia younger brothers
starszy syn older brother starsi synowie older brothers.
447
10. LEKCJA DZIESŃTA
d. Last names ending in -ski also take the ending -y/i plus softening:
pan Wolski Mr. Wolski, pał
stwo Wolscy
pan Zielił
ski Mr. Zielinski, pał
stwo Zielił
scy Mr. and Mrs.
Zielinski.
e. Masculine personal pronominal modifiers also take the adjectival
ending -y/i plus softening; j is dropped after vowels before i:
czyj sÄ…siad whose neighbor czyi sÄ…siedzi whose neighbors
jaki lekarz what doctor jacy lekarze what kind of doctors
mój syn my son moi synowie my sons
ten cz"owiek that man ci ludzie those people
twój brat your brother twoi bracia your brothers
kaŻdy student every student wszyscy studenci all students.
Observe the dropped t in wszystkie, wszyscy all.
NUMBERS 2, 3, 4. 'BOTH'. As we know, the numbers 2 dwa (f. dwie), 3
trzy, and 4 cztery take the Nominative plural of the noun being counted:
dwa zeszyty 2 notebooks trzy krowy 3 cows
dwa czasopisma 2 magazines cztery hotele 4 hotels
dwie ksiąŻki 2 books cztery miesiące 4 months.
The respective masculine-personal forms of these numbers are dwaj, trzej,
and czterej:
dwaj m"odzi m´Å»czyÄ™ni two young men czterej dobrzy znajomi four good
trzej mili ch"opcy two nice boys acquaintances.
When they are the subject of a sentence, number expressions with
dwa/dwie, dwaj; trzy, trzej; cztery, czterej take the plural of the verb and
plural agreement on an adjective:
masc. Te dwa artyku"y sÄ… nudne Those two articles are boring.
neut. Te dwa czasopisma sÄ… ciekawe. These two magazines are
interesting.
fem. Twoje dwie koleŻanki są mi"e. Your two f. friends are nice.
masc. pers. Ci czterej ch"opcy sÄ… zaj´ci. Those four boys are busy.
The word obydwa, obydwie, obydwaj 'both' has the same forms and syntax
as dwa dwie dwaj:
masc. Obydwa artyku"y sÄ… ciekawe. Both articles are interesting.
neut. Obydwa pióra leŻą na biurku. Both pens are lying on the desk.
fem. Obydwie ksiąŻki są ciekawe. Both books are interesting.
masc. pers. Obydwaj profesorowie sÄ… interesujÄ…cy. Both professors are
interesting.
Numbers 5 and above take the Genitive plural of the quantified noun
(Lesson 12).
448
10. LEKCJA DZIESŃTA
COUNTING 1, 2, 3, 4
Practice: koszyk basket : jeden koszyk one basket, dwa (trzy, cztery) koszyki
two (three, four) baskets.
Count each item by 1, 2, 3, 4: grzyb mushroom, gwóędę gwoędzia nail,
jab"ko apple, klucz -a key, k"ódka padlock, koszyk basket, patelnia
saucepan, r´cznik -a towel, szczotka brush, torba bag, wa"ek -"ka rolling
pin, zamek -mka lock, Żelazko iron.
449
10. LEKCJA DZIESŃTA
åWICZENIA 10.D
10.25. Plural of male persons. In the predicate use the masculine personal plural of
mi"y, m"ody, or interesujÄ…cy.
ten pan: Ci panowie sÄ… mili. Those gentlemen are nice.
mój sąsiad, twój brat, jego kolega, nasz syn, ich ojciec, ten ch"opiec, jej
krewny, pana wujek, pani przyjaciel.
10.25.
10.26. 'both', with contrasting personal and impersonal nouns. Use either 'new
and good' or 'old and rich', depending on whether the noun is impersonal or
personal.
bar: Obydwa bary sÄ… nowe i dobre. Both bars are new and good.
dentysta: Obydwaj dentyĘci są starzy i bogaci. Both dentists are old and rich.
dom, pan, mieszkanie, m´Å»czyzna, szko"a, lekarz, uniwersytet, biblioteka,
adwokat, muzeum, sÄ…siad.
10.26.
10.27. 'all' with male persons.
zaj´ty profesor: Wszyscy profesorzy (or profesorowie) sÄ… zaj´ci. All
professors are busy.
m"ody lekarz, stary pracownik, zwyk"y urz´dnik, zm´czony kelner,
zadowolony pan, jego g"upi syn, szcz´Ä˜liwy ch"opiec, drogi dentysta, silny
m´Å»czyzna, z"y ch"opiec, interesujÄ…cy cz"owiek, ciekawy pisarz writer,
bogaty adwokat, biedny student, mój mi"y znajomy, twój przystojny kolega,
wymagajÄ…cy lektor.
10.27.
10.28. 'all' with nouns of all types
drogi hotel: Wszystkie hotele sÄ… drogie. All hotels are expensive.
tani obraz, biedny student, bogaty adwokat, brudny pokój, ciekawa ciocia,
ciekawy pisarz , d"ugi wÄ…Å», drogi dentysta, drogi hotel, g"upie pytanie,
grzeczny pies, moja inteligentna znajoma, moja interesująca koleŻanka,
interesująca ksiąŻka, interesujący cz"owiek, jego g"upi syn, leniwy kot, ten
mi"y pan, m"ody lekarz, mój mi"y znajomy, nudny artyku", otwarty koĘció",
silny m´Å»czyzna, ten stary pracownik, szcz´Ä˜liwy ch"opiec, twój, przystojny
kolega, wąska ulica, wymagająca lektorka, wymagający lektor, zdrowy koł
,
bia"a krowa, smutny pies, wysokie drzewo, z"y ch"opiec, zadowolony pan,
zaj´ty profesor, zamkni´ty sklep, zdrowa ryba, zm´czony kelner.
10.28.
450
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.E. SÄ…siedzi
Who are those strange people?
Leon: Kim sÄ… ci ludzie?
Who are those people?
Lucyna: Jacy ludzie?
What people?
Leon: Ten pan z brodÄ… i ta pani w
That man with the beard and that
krótkiej spódnicy woman in the short skirt
krótkimi w"osami>?
?
Lucyna: To pał
stwo Kluczewscy
That's Mr. and Mrs. Kluczewski
, nasi nowi
, our new neighbors.
sÄ…siedzi.
Leon: SprawiajÄ… doĘç dziwne
They make a rather strange impression.
wraŻenie.
Lucyna: Nie wiem, o co ci chodzi.
I don't know what you mean. They are
To naprawd´ bardzo mili i
really very nice and interesting
interesujÄ…cy ludzie.
people. you get to know them more closely.>
ich bliŻej poznasz.
For active learning and dictation practice:
Kim jest ta pani w krótkiej
Oni sÄ… bardzo interesujÄ…cy.
spódnicy?
Jacy ludzie?
Kim jest ten pan z brodÄ…?
Kim sÄ… ci ludzie?
To naprawd´ bardzo mili ludzie.
Nie wiem, o co ci chodzi.
To nasi dobrzy znajomi.
Oni sprawiajÄ… doĘç dziwne
To nasi nowi sÄ…siedzi.
wraŻenie.
To pał
stwo Kluczewscy.
Pytania
1. Kim są ci pał
stwo? Jak oni wyglądają? Jakie wraŻenie sprawiają?
2. Jacy oni naprawd´ sÄ…?
3. Czy znasz kogoĘ, kto nie sprawia najlepszego pierwszego wraŻenia?
Jak myĘlisz, jakie wraŻenie ty sprawiasz?
Uwagi
przekonaç si´ -am -asz pf, impf sprawiç -wi´ -wisz pf, sprawiaç -am -asz
przekonywaç -nuj´ -nujesz persuade impf cause, create, bring about.
oneself, become convinced sprawiç wraÅ»enie make an impression
451
10. LEKCJA DZIESŃTA
GRAMATYKA 10.E.
HAIR AND EYE COLOR. In Polish, the word 'hair' in its usual collective
sense is plural: w"osy, as in jasne w"osy 'light hair' (which covers a wide
range from blond to light brown). ciemne w"osy 'dark hair' tends to be
really dark. Here are the main terms for hair and eye color:
niebieskie oczy blue eyes jasne w"osy light hair
piwne oczy brown eyes ciemne w"osy
zielone oczy green eyes rude w"osy red hair
czarne oczy black (dark) eyes czarne w"osy black (dark) hair
In addition, one often refers to a person as being a blond(e), a brunet(te), or
chestnut-haired:
On jest blondynem. (Ona jest blondynkÄ…). (S)he is a blond(e).
On jest brunetem. (Ona jest brunetkÄ…). (S)he is a brunette.
On jest szatynem. (Ona jest szatynkÄ…). (S)he has chestnut-colored hair.
Some other adjectives descriptive of hair are d"ugie long, krótkie short,
Ęrednie medium, kr´te curly.
REVIEW OF NAMES FOR PEOPLE AND THEIR PLURALS.
babcia grandmother, pl babcie narzeczona fiancée, pl narzeczone
brat brother, pl bracia narzeczony fiancé, pl narzeczeni
ch"opiec boy, pl ch"opcy ojciec father, pl ojcowie
ciocia aunt, pl ciocie osoba person, pl osoby
córka daughter, pl córki przyjaciel m friend, pl przyjaciele
cz"owiek man, human, pl ludzie przyjació"ka f friend, pl przyjació"ki
dziadek grandfather, pl dziadkowie sÄ…siad m neighbor, pl sÄ…siedzi
dziecko child, pl dzieci sÄ…siadka f neighbor, pl sÄ…siadki
dziewczyna girl, pl dziewczyny siostra sister, pl siostry
kobieta woman, pl kobiety syn son, pl synowie
kolega m. colleague, pl koledzy ta pani that lady, pl te panie
koleŻanka f colleague, pl koleŻanki ten pan that gentleman,
krewna f relative, pl krewne pl ci panowie
krewny m relative, pl krewni wujek uncle, pl wujkowie
matka mother, pl matki znajoma f acquaintance, pl znajome
mÄ…Å» husband, pl m´Å»owie znajomy m acquaintance, pl znajomi
m´Å»czyzna man, pl m´Å»czyÄ™ni Å»ona wife, pl Å»ony
452
10. LEKCJA DZIESŃTA
SUMMARY OF POSSESSIVE PRONOUNS. Here are the possessive
pronouns corresponding to the various personal pronouns:
Pronoun: Possessive:
ja I mój, moja, moje, moi my, mine
ty you-sg, informal twój, twoja, twoje, twoi your, yours
on he, it jego his, its
ona se, it jej her, hers, its
ono it jego its
my we nasz, nasza, nasze, nasi our, ours
wy you-pl, informal wasz, wasza, wasze, wasi your, yours
oni they-mppl. ich their, theirs
one they-non-mmpl ich their, theirs
pan you, sir (m. formal) pana your, sir's or, more formal,
pał
ski, pał
ska, pał
skie, pał
scy
pani you, madam (f. formal) pani your, yours, madam's
pał
stwo you-mppl pał
stwa your, yours
kto who czyj, czyja, czyje, czyi whose
åWICZENIA 10.E.
10.29 Plural of personal nouns. Follow the model or make up your own sentences.
ta dziewczyna: Co robiÄ… te dziewczyny? What are
those girls doing? (or, for example, Where do those girls live?)
jej brat, ta osoba, twój przyjaciel, twoja sąsiadka, ten pan, jego znajoma, jej
znajomy, ta kobieta, ten m´Å»czyzna, to dziecko, twój krewny, jego siostra,
ten cz"owiek, nasz sąsiad, wasz syn, wasza córka.
10.29.
10.30. Contrast of masculine and non-masculine personal forms of 'whose'.
brat: Czyi to sÄ… bracia? Whose brothers are those?
siostra, kolega, znajoma, sąsiad, przyjació"ka, dziecko, córka, syn.
10.30.
10.31. Contrast of case government after different verbs:
dziennikarstwo: a. Studiuj´ dziennikarstwo. I study journalism.
b. Ucz´ si´ dziennikarstwa. I study journalism.
c. Zajmuj´ si´ dziennikarstwem. I'm engaged in
(e.g. work in) journalism.
literatura, malarstwo painting, j´zyk polski, historia, sztuka art, prawo,
antropologia, politologia-political science, ogrodnictwo, muzyka.
10.31.
453
10. LEKCJA DZIESŃTA
10.32. Statements and responses.
1. Please come in. The door is open. 14. Do they have a giraffe?
Hi, Janek, I haven't seen you for a They had one, but it escaped.
long time.
15. Where is my money?
2. What's new? How should I know?
I have an important proposal
(propozycja) for you. 16. Where does your money usually
lie?
3. How can I help you? Under the bed.
I need your advice.
17. Did you look behind the
4. I'll gladly listen if it's not about cupboard?
money. Yes, but my wallet is not there.
As usual, it's precisely (w"aĘnie)
about money. 18. Help my find my eyeglasses.
Where do they usually lie?
5. I hope it's not about money?
How did you know? 19. Are all your neighbors always so
noisy?
6. What kind of dog is that?
No, not all, and not always.
Which one?
20. Why are your neighbors so
7. That's a German shepherd.
noisy?
You must be joking.
Evidently they're having a
nameday party today.
8. Podhale sheepdogs are all white.
Where do you know that from?
21. You neighbors ought to have a
little consideration (takt).
9. I understand you have a farm.
Don't exaggerate.
We do, but it's very small.
22. One has to celebrate a nameday.
10. What kind of animals do you
Yes, but not at this time, in the
raise?
middle of the night.
Various (kinds), mainly
(przewaŻnie) cows.
23. Who are those people?
Our new neighbors.
11. Do you raise geese?
No, geese would be too much.
24. Who is the man with the beard?
That's Mr. Kwiatkowski, our good
12. Do you have a zoo in town?
friend.
Of course. Every large town has a
zoo.
25. Who is the woman with the short
hair?
13. Are there bears in the zoo?
That's Marta, my neighbor.
I don't know whether there are
bears.
454
10. LEKCJA DZIESŃTA
26. Your friend Zbyszek makes a 27. Your friend Zosia is strange.
strange impression. Actually (rzeczywiĘcie) she's very
I don't know what you're talking nice.
about.
10.33. Fill-in-the-blanks.
1. Autobusy juŻ nie jeŻdŻą ---. alone
at this time 22. Czy to jest ---?
2. Czy --- są ha"aĘliwi? the same car
all your neighbors 23. Czy to sÄ… ---?
3. Czy zwykle masz okulary ---? the same people
behind the cupboard 24. Czytam t´ samÄ… ksiÄ…Å»k´ ---.
4. Hodujemy ---. for the third time
cows and sheep 25. Gdzie sÄ… ---?
5. Jakie tam majÄ… ---? my money
animals 26. IdÄ… ---.
6. Lepiej pomóŻ mi ---. my two m./f. colleagues
to find them 27. --- góra by"a wysoka.
7. Mam nadziej´, Å»e ---. Every
it's not a matter of money 28. --- góry by"y wysokie.
8. Mam --- do ciebie. All
a certain request (proĘba) 29. Musz´ byç w domu ---.
9. Nie wiem, ---. at ten o'clock
what you're getting at 30. --- artyku"y sÄ… ciekawe.
10. Oni naprawd´ sÄ… bardzo ---. Both
nice and interesting 31. --- profesorowie sÄ… interesujÄ…cy.
11. Owczarki niemieckie majÄ… ---. Both
longer ears 32. Oni majÄ… ---.
12. Owczarki niemieckie nie sÄ… ---. three daughters
all white 33. Wszyscy pracownicy sÄ… ---.
13. Prosz´ wejĘç. Drzwi sÄ… ---. busy
open 34. Wszystkie --- sÄ… dziĘ zamkni´te.
14. Szukam ---. museums
your help 34. Wszystko ---.
15. Szukam ---. (is) in order
your advice 36. Zarabiam tyle samo, ---.
16. To sÄ… ---. as he
our good acquaintances (m.) 37. --- samochód nie dzia"a.
17. Trzeba obchodziç ---. No (Not any)
a nameday 38. --- to sÄ… koledzy?
18, Urodziny sÄ… tylko ---. Whose
once a year 39. Musz´ za"atwiç --- w mieĘcie.
19. B´d´ musia"(a) ---. some businesss
take care of some matter
20. --- si´ bawiÄ….
brakujÄ…ce wyrazy
Four boys
21. Czy mieszkasz ---?
455
10. LEKCJA DZIESŃTA
VOCABULARY TO LESSON 10 (excludes some supplementary vocabulary)
brat mp Npl bracia brother krowa krów f cow
brudny aj dirty krótki aj short. comp aj krótszy. comp
ca"y aj whole, all, entire av krócej
chodzi o phr +A it's a matter of kura f chicken
chowaç -am -asz impf hide, keep lody pl form G lodów ice-cream
cichy aj quiet, calm. comp av ciszej "agodny aj gentle
co to za --- phr what sort of --- "óŻko -Żek n bed
czysty aj clean. comp aj czystszy. comp miasto LV mieĘcie n town
av czyĘciej miejsce n place
decydowaç si´ -duj´ -dujesz impf, pf morze mórz n sea
zdecydowaç si´ decide, make up moÅ»na modal +infin one may, one can
one's mind myliç si´-l´ -lisz impf be mistaken.
d"ugi aj long. comp aj d"uÅ»szy. comp av jeĘli si´ nie myl´ if I am not wrong
d"uŻej mysz f NApl myszy mouse
dochodowy aj profitable niedzwiedÄ™ ma bear
drzwi pl form G drzwi door(s) niemiecki aj German
dyrektor mp manager, director niezbyt av not too
dziki aj wild noŻyczki pl form G noŻyczek scissors
dzwoniç -ni´ -nisz impf, pf zadzwoniç nóŻ noÅ»a mi -a knife
call, ring, telephone oba m/n, obie f or obydwa m/n,
g´Ä˜ f Npl g´si goose obydwie f both
g"odny aj hungry oboje pl form, G oboi wallpaper
g"upi aj stupid odpowiedÄ™ f answer
goryl ma gorilla odbyç si´ -b´d´ -b´dziesz pf, impf
gospodarstwo n farm odbywaç happen, occur, take
góra f mountain place
gubiç -bi´ -bisz impf, zgubiç pf lose ogó". na ogó" phr as a whole
ha"aĘliwy aj noisy oko n pl oczy eye
impreza f gathering, get-together, opowiedzieç ^wiedzieç pf, impf
party opowiadaç tell, narrate
hobby n indecl hobby otwarty aj open
hodowaç -duj´ -dujesz impf raise, owca -wiec f sheep
bring up owczarek -rka ma shepherd (dog)
imieniny pl-form G imienin Nameday pał
ski formal poss of pan your
inny pron aj other, another, different pieniÄ…dze pl form G pieni´dzy money
interes mi business pies psa ma dog
kaczka -czek f duck pisarz mp writer
kaŻdy pron aj each, every plaŻa f beach
k"aĘç k"ad´, k"adziesz, k"ad" impf, pf po co av phr what for, why
po"oÅ»yç -Å»´ -Å»ysz place, lay po prep +A for, (to get)
koĘç f bone podhalaÅ‚
ski aj Podhale (region)
kolej f Npl koleje railway pole n field
kowboj mp cowboy po"oÅ»yç see k"aĘç
kozio" ma GA koz"a goat, he-goat pomoc f help
koł
ma horse pora f time, season. o tej porze at this
krokodyl ma crocodile time
456
10. LEKCJA DZIESŃTA
powinien powinna modal +infin ought uciec -ciekn´ -ciekniesz pf, impf uciekaç
powtórzyç -rz´ -rzysz pf, impf escape
powtarzaç repeat urodziny pl-form G urodzin birthday
poza tym phr besides that usiąĘç usiÄ…d´ usiÄ…dziesz pf, impf siadaç
poŻyczka -czek f loan sit down
poÅ»yczyç -cz´ -czysz pf, impf poÅ»yczaç usposobienie n disposition
-am -asz +D loan, borrow uwaga f note, remark, observation
pó"ka -"ek f shelf wejĘç wejd´, wejdzies,z wszed", wesz"a
pracownik mp worker pf, impf wchodziç -dz´ -dzisz enter
prawdziwy aj real, genuine wielb"Ä…d ma camel
prawie av almost w"aĘciciel mp owner. f w"aĘcicielka
propozycja f proposal, proposition w"os mi -a us-pl hair
proĘba f request wobec prep +G toward, regarding
przepe"niony aj filled to overflowing wszystkie pron aj pl-only all. mppl
przesada f exaggeration wszyscy everyone
przewaŻnie av for the most part, wszystko mi jedno phr it's all the
predominantly same to me
przyznaç -am -asz pf, impf przyznawaç wszystko w porzÄ…dku phr
-naj´ -ajesz admit everything's all right
raczej av rather wysoki aj high, tall. comp aj wyŻszy.
rada f advice comp av wyŻej
rasowy aj purebred, thorobred w"aĘnie av precisely, exactly, just
r´ka rÄ…k f pl r´ce hand, arm wynaj´ty aj rented out
róŻny aj various zachowaç si´ -am -asz pf, impf
sam, sama, samo pron aj self, same, zachowywaç si´ behave
very, alone zagraniczny aj foreign
sÄ…siad mp Npl. sÄ…siedzi neighbor zaleÅ»eç -Å»y us 3p od+G depend on
semestr mi semester za"atwiç -wi´ -wisz pf, impf za"atwiaç
sklep mi store, shop. w sklepie take care of (business, etc.)
skoro conj since, as long as zamiast conj +infin instead of
soczewki contacts = szk"a zamkni´ty aj closed, locked
kontaktowe zarabiaç -am -asz impf earn, "make"
spodnie pl form G spodni trousers zebraç zbior´, zbierzesz pf, impf zbieraç
szafa f cupboard impf collect
szybki aj quick, fast, rapid. comp aj zdechnÄ…ç -n´ -niesz zdech" pf, impf
szybszy. comp av szybciej zdychaç die (of animal)
s"oł
ma elephant ziemia f earth
s"uchaç -am -asz impf, pf pos"uchaç +G znaczek -czka mi postal stamp
listen to znalezç znajd´ znajdziesz znalaz" znaleÄ™li
sprawiç -wi´ -wisz pf, impf sprawiaç - pf, impf znajdowaç -duj´-dujesz find
am -asz cause, create, bring about zoo n indecl zoo
Ęrodek -dka mi middle. w Ęrodku zoologiczny aj zoological. ogród ~
takt mi tact, consideration zoo
trzeba modal +infin one must zwierz´ -´cia n Npl zwierz´ta animal
ucho n NApl uszy ear Żyrafa f giraffe
s"owniczek
457
10. LEKCJA DZIESŃTA
SUPPLEMENT: FIELDS OF STUDY AND PRACTITIONERS
Nouns referring to Fields of Study may be used in the constructions:
Studiuj´ +A. I study ___. Studiuj´ ksi´gowoĘç. I study book-
keeping.
Ucz´ si´ +G. I am studying ___. Ucz´ si´ ksi´gowoĘci. I am studying
book-keeping.
Zajmuj´ si´ +I. I do ___ for a living. Zajmuj´ si´ ksi´gowoĘciÄ…. I work in
book-keeping.
accounting ksi´gowoĘç f. language and literature filologia
agriculture rolnictwo, agronomia law prawo
anthropology antropologia library science bibliotekarstwo
architecture architektura linguistics j´zykoznawstwo
astronomy astronomia literature literatura
biochemistry biochemia management zarzÄ…dzanie
biology biologia mathematics matematyka
chemistry chemia medicine medycyna
computer science informatyka music muzyka `
construction budownictwo nursing piel´gniarstwo
economics ekonomia pharmacy farmacja
fine arts sztuki pi´kne philosophy filozofia
foreign languages j´zyki obce physics fizyka
forestry leĘnictwo politics polityka, poliologia
gardening ogrodnictwo studio arts sztuki plastyczne
geology geologia teaching pedagogika
history historia
To zaleŻy
What are you studying?
- Co studiujesz?
Political science.
- Politologi´.
And what can one do with that?
- A co moÅ»na z tym robiç?
One can either become a politician or a
- MoÅ»na zostaç albo politykiem,
political scientist.
albo politologiem.
What do you think, who makes more
- Jak myĘlisz, kto lepiej zarabia,
money, politicians or political
politycy, czy politolodzy?
scientists?
- To zaleŻy kto i gdzie, ale
That depends who and where. But
pieniÄ…dze to nie rzecz
money is not the most important
najwaŻniejsza.
thing.
- Przynajmniej tak mówią. At least that's what they say.
przynajmniej av at least (in the zarabiaç -am -asz impf earn money
comforting, not the counting sense) zostaç -an´ -aniesz pf, impf zostawaç -
zaleÅ»eç -Å»y od+G depend. to zaleÅ»y aj´ -ajesz get to be, become
that depends.
458
10. LEKCJA DZIESŃTA
Przygody biura podróŻØ "Zefir"
Rozdzia" dziesiÄ…ty: Pan Kowalczyk jest zmartwiony
Pan Kowalczyk jest ostatnio troch´ zmartwiony. Jego jasne w"osy robiÄ…
si´ coraz bardziej przerzedzone. Próbuje zahamowaç ten proces róŻnymi
p"ynami i preparatami, ale jak na razie bez skutku. Co si´ stanie, kiedy
zupe"nie wy"ysieje i nie b´dzie juÅ» wyglÄ…daç tak m"odo? WyglÄ…daç staro
by"oby przecieÅ» dla niego tragediÄ….
InnÄ… rzeczÄ…, która go martwi jest to, Å»e zaczyna tyç. Nigdy nie
narzeka" na brak apetytu. PrzecieÅ» jedzenie to jedna z najwi´kszych
przyjemnoĘci Å»ycia. Ale co b´dzie, jeĘli naprawd´ utyje? Czy nie b´dzie
wyglÄ…daç o wiele starzej i mniej atrakcyjnie? Co wtedy pomyĘlÄ… o nim inni
ludzie, przede wszystkim kobiety?
MyĘl o staroĘci sta"a si´ dla pana Kowalczyka obsesjÄ…. Przez pewien
czas zastanawia" si´, czy nie zaczÄ…ç uprawiaç jakiegoĘ sportu lub nie kupiç
sobie górskiego roweru. W koł
cu zapisa" si´ do si"owni, gdzie moÅ»e chodziç
kaÅ»dego dnia po pracy. W ten sposób pozna" paniÄ… Jolant´ SzymanowskÄ…,
która çwiczy"a si´ obok niego na  schodach . Zacz´li rozmawiaç, i z tej
rozmowy wynika"o, Å»e Jola dobrze si´ zna na komputerach i akurat szuka
pracy. Pan Józef zaangaŻowa" ją natychmiast.
Z"oĘliwi ludzie twiedzÄ…, Å»e pani Jolanta dosta"a t´ prac´ na swoje
"adne oczy, ale to nieprawda. W biurze podróŻy "Zefir" ona sta"a si´ dla
pana Kowalczyka wprost niezb´dna Jest odpowiedzialna, uprzejma z
klientami i nie rozmawia zbyt cz´sto przez telefon z koleÅ»ankami. Od czasu
do czasu opi"owuje sobie paznokcie, ale robi to bardzo dyskretnie. Pan Józef
jest niÄ… wprost zachwycony.
brak mi lack postarzeç si´ -rzej´ -rzejesz pf grow old
coraz bardziej more and more próbowaç -buj´ -bujesz impf try
çwiczyç si´ -cz´ -czysz impf exercise przede wszystkim av phr especially,
dostaç -an´ -aniesz pf, impf dostawaç above all
-aj´ -ajesz get, obtain przerzedzone w"osy thin hair
górski aj of góra mountain przyjemnoĘç f pleasure
jedzenie n eating, food robiç si´ -bi´ -bisz impf become
klient mp customer róŻny aj various. róŻnego rodzaju of
lub conj or various sorts
myĘl f NAVpl -i thought schody pl form G -ów stairs
narzekaç -am -asz impf na+A si"ownia f exercise facility, gym
complain skutek -tku mi result, effect
natychmiast av immediately staç si´ stan´, staniesz pf happen,
niezb´dny aj indispensable become
odpowiedzialny aj responsible staroĘç f old age
opi"owywaç -"uj´ -"ujesz impf file to, Å»e the fact or idea that
paznokieç -kcia mi fingernail, toenail twierdziç -dz´ -dzisz impf state, assert
p"yn mi liquid, lotion tyç tyj´, tyjesz impf, pf utyç grow fat
459
10. LEKCJA DZIESŃTA
tymczasem av in the meantime zahamowaç -muj´ -mujesz pf stop
udaç si´ -am asz pf head to zapisaç si´ -sz´ -szesz pf, impf
uprzejmy aj polite zapisywaç si´ -suj´ -sujesz do+G
wkrótce av quickly, soon sign up for, enroll in
wobec prep+G regarding, toward zastanowiç si´ -wi´ -wisz pf, impf
wprost av simply, downright zastanawiaç si´ consider,
wtedy av then, at that time contemplate, think over
wy"ysieç -siej´ -siejesz pf grow bald z"oĘliwy aj malicious
wynikaç -a us 3p impf emerge zmartwiony aj worried
zaangaÅ»owaç -Å»uj´ -Å»ujesz pf hire znaç si´ -am -asz na+L be an expert on
zachwycony aj +I enthralled with
460