1. Podstawy klasyfikacji bakterii
Bakterie często grupuje się w celach opisowych na podstawie czterech głównych cech:
• barwienia metodą Grama
Barw ienie metodą Grama wykorzystuj zdolność niektórych barwników , jak fiolet krystaliczny, do w iązania się z kwasami teichowymi ściany komórkowej bakterii G(+) i do nieulegania wypłukaniu pod wpływem alkoholu lub acetonu. Dlatego G(+) barwią się na niebiesko, a G(-) na różowo. Ta prosta reakcja uwidacznia znaczne różnice w budowie ściany bakterii. Różnica w strukturze ściany komórkowej odpow iada także za różne właściwości patogenne i oporność na antybiotyki tych dwóch głównych grup bakterii.
• kształtu
Ściana komórkowa stanowi podstawę określonego kształtu bakterii, charakterystycznego dla pewnych rodzajów7 bakterii.
ziarenkowce (paciorkowce, gronkowce) - kształt kulisty.
pałeczki bardziej lub mniej wydłużone
wrzecio nówce (Fusobacterium)
przecinkowce (Vibrio)
krętki
bakterie spiralne
• zapotrzebowania na tlen
Bakterie można podzielić ze względu na wymagania dotyczące atmosfery7, w której następuje ich wzrost, bezwzględnie tlenowe - musza używać tlenu jako końcowego akceptora elektronów (Bordetella pertussis). mikroaerofilne - także używają tlenu jako końcowego akceptora elektronów. ale wzrastają przy jego zmniejszonym ciśnieniu (Campylobacter).
w zględnie beztlenow e - rosną w tlenowej bądź beztlenowej atmosferze (wiele bakterii patogennych dla
człow ieka - gronkow ce. paciorkow ce, palki jelitow e)
bezw zględne beztlenowce - tylko w7 warunkach beztlenowych (Clostridium)
aerotolerancyjne - mogą przeżyć, ale nie rosnąć, przez krótki czas w obecności tlenu atmosferycznego.
• obecności spor
Dwa rodzaje bakterii chorobotwórczy ch dla człowieka tworzą (endo)spory bakteryjne - Clostridium i Bacillus. Kształt, wielkość i umiejscowienie spor w komórce mogą być pomocny w identyfikacji bakterii, szczególnie w obrębie rodzaju Clostridium.
STRUKTURY KOMÓRKI BAKTERYJNEJ 1 ICH FUNKCJE
a) osłony komórkowe: otoczki - egzopolisacharyd. ściana komórkowa,
błona cytoplazmatyczna.
b) rzęski.
c) fimbrie (pili),
d) przetrwalniki,
e) wtręty (inkluzje) cytoplazniatyczne.
f) materiał genetyczny (nukleoid. plazmidy).
g) cytoplazma, mezosomy. ry bosomy
2. Ściana komórkow a
Pepty doglikan (mureina. mukopeptyd) — występuje u wszy stkich bakterii z wyjątkiem rodzajów7 Mycoplasma. Halobacterium oraz form L bakterii. Cząsteczka peptydoglikanu to heteropolimer o złożonej budowie:
• Szkielet mureiny - naprzemiennie ułożone reszty N-acetyloglukozoaminy i kwasu N-acetylomuraminowego, połączonych wiązaniami p-1,4 (wiązanie wrażliwe na działanie lizozytnu).
• Łańcuch tetrapeptydowy - dołączony do kwasu N-acetylomuraminow ego (L-alanina, kwas D-glutarninowy. kwas diaminopimelinowy - DAP lub L-lizyna i D-alanina).
• Poprzeczne mostki peptydowe - łączą (sieciują) tetrapeptydy sąsiednich łańcuchów peptydoglikanu (np. pentaglicyna u Staphylococcus aureus).
-7-