II wojna światowa pochłonęła ponad 55 min ofiar - poległych, zamordowanych i zmarłych w wyniku działań wojennych. Całkowite straty w ludziach były ponad pięciokrotnie wyższe niż w I wojnie światowej.
Polska w czasie II wojny światowej straciła ponad 6 min swych obywateli. Straty te (procentowo w stosunku do liczby ludności) były najwyższe na świecie. Około 80 proc. polskich ofiar wojny to ludność miejska - był to głównie wynik eksterminacji skupionej w miastach ludności żydowskiej, prawie całkowicie wymordowanej przez Niemców.
Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego - 1 sierpnia
Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego obchodzony jest w dniu 1 sierpnia - w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego 1944 r., które przeszło do legendy polskich walk o wolność Ojczyzny.
W dniu 1 sierpnia 1944 r. żołnierze Armii Krajowej, ofiarnie wspierani przez mieszkańców Stolicy, stanęli do powstańczego boju z hitlerowskim okupantem. Powstanie Warszawskie było bitwą o wolność i godność, o suwerenną Rzeczpospolitą. Przez sześćdziesiąt trzy dni (od 1 sierpnia do 2 października 1944 r.) powstańcy oraz mieszkańcy Warszawy z honorem stawiali czoła przeważającym siłom niemieckim.
Powstanie wybuchło w ramach planu operacyjnego Komendy Głównej AK pod kryptonimem „Burza” w okupowanej przez Niemców Warszawie. Rozpoczęte zostało przez liczące ok. 23 tys. żołnierzy oddziały Warszawskiego Okręgu AK pod dowództwem płk. dypl. Antoniego Chruściela „Montera” oraz inne zbrojne oddziały podziemne podporządkowane dowództwu AK. Ponadto działalność zbrojną podjęły również władze cywilne i inne struktury, m.in. władze administracyjne, służby sanitarne i ratownicze, podległe władzom RP w Londynie. Mieszkańcy stolicy poparli walkę. Masowo zgłaszali się ochotnicy. Siły powstańcze wzrosły do ok. 50 tys.
Powstanie zaczęło się powszechnym szturmem żołnierzy AK na niemieckie instytucje i obiekty. Dowództwo AK zakładało, że walki w Warszawie potrwają nie dłużej jak 2-3 dni. W rzeczywistości zamieniły się one w ponad dwumiesięczny heroiczny bój o wyzwolenie miasta własnymi siłami, przed wkroczeniem armii czerwonej, której oddziały podeszły do Pragi. W pierwszych dniach powstańcy zdołali opanować Śródmieście ze Starym Miastem i Powiślem, Żoliborz, część Woli, Ochoty i Mokotowa oraz kilka obiektów na Pradze (3 sierpnia powstanie na Pradze zakończyło się). W śródmieściu Niemcy bronili się w kilku punktach oporu (Pałac Staszica, gmach PAST-y, Komenda Policji). Powstańcom nie udało się jednak uchwycić mostów na Wiśle i lotniska na Okęciu, Cytadeli oraz tzw. dzielnicy niemieckiej.
Cześć sił powstańczych wyszła z miasta i podjęła walkę w podwarszawskich lasach. Powstańcy z konieczności walczyli w trzech odosobnionych zgrupowaniach - „Śródmieście” - ppłk Edward Pfeiffer „Radwan”, „Północ” - ppłk Karol Ziemski „Wachnowski" i „Południe” - ppłk Jozef Rokicki „Karol”.
Po trzech dniach walki inicjatywę przejęli Niemcy. Zamiarem wroga było, by zmasowanymi uderzeniami czołgów i lotnictwa utorować sobie drogę ze wschodu na zachód przez miasto, rozdzielić poszczególne siły powstańcze i kolejno zlikwidować