3833473390

dowodu z urzędu lub brak inicjatywy dowodowej sądu, bądź też jego aktywność w tym zakresie, a także przeprowadzenie dowodu poza zakresem tezy dowodowej.^{1 2}

Art. 427 § 4. W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, w środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, zarzutu prze-prowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie, ani też zarzutu naruszenia przepisów dotyczących aktywności sądu przy przeprowadzaniu dowodów, w tym również przeprowadzenia dowodu poza zakresem tezy dowodowej.

Art 427 § 5. Przepisu § 4 nie stosuje się, jeżeli przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe.

Wprowadzona została obowiązkowa obecność prokuratora na rozprawie, także w postępowaniu przyspieszonym. Dzięki temu sąd ma szansę stać się arbitrem, nie wchodząc w rolę należącą do oskarżyciela publicznego, na którym spoczywa ciężar dowodu. Wymóg uczestniczenia prokuratora w rozprawie prowadzonej w każdej sprawie publiczno-skargowej umożliwi realizację nowego modelu kontradyktoryjnej rozprawy. Należy pamiętać o treści art. 167 k.p.k., który tylko w wyjątkowych przypadkach dopuści przeprowadzenie dowodu z urzędu. Brak należytej obsady po stronie oskarżenia zakłóciłby możliwość przeprowadzenia dowodów przez stronę, z inicjatywy której doszłoby do wszczęcia postępowania, oraz spowodowałby konieczność uruchomienia wyjątku od zasady, tj. przeprowadzenia dowodu przez sąd.¹

Art 46. W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego udział prokuratora w rozprawie jest obowiązkowy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Nowelizacja k.p.k. sprawia, że udział obrońcy w postępowaniu karnym stał się nieodzowny dla dobra oskarżonego. Brak takiej reprezentacji może wyrządzić nieodwracalne negatywne skutki i spowodować porażkę strony biernej w kontradyktoryjnym procesie. Wyrazem tej zasady stał się dodany art. 80a k.p.k., który dotyczy tylko postępowania sądowego (inaczej art. 78 - prawo podejrzanego) i obrony z urzędu na żądanie oskarżonego. Obrona na żądanie nie zawiera klauzuli nakazującej konieczność wykazywania braku możliwości poniesienia kosztów obrony, bez uszczerbku niezbędnego dla utrzymania siebie i rodziny.

Art 80a. § 1. Na wniosek oskarżonego, który nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy wyznacza w postępowaniu sądowym obrońcę z urzędu, chyba że ma zastosowanie art. 79 § 1 łub 2 albo art. 80. W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy.

§ 2. Przepis § 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio do wyznaczenia obrońcy w celu dokonania określonej czynności procesowej w toku postępowania sądowego,

§ 3. Ponowne wyznaczenie obrońcy w trybie, o którym mowa w § 1 i 2, jest dopuszczalne jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Równość stron to cecha charakterystyczna kontradyktoryjnego procesu, która zauważalnie kuleje na etapie postępowania przygotowawczego. W tym stadium procesu kontradykto-ryjność może wystąpić dopiero po przedstawieniu zarzutów (faza in personam). Pojawiają się wówczas dwie przeciwstawne strony - podejrzany i pokrzywdzony, które na etapie później-

18

1

   A. Lach, Zasada kontradyktoryjności w postępowaniu sądowym w procesie karnym de lege lata i delege ferelida, Palestra 5-6/2012, s. 130.

2

   Ibidem, s. 132.