4037603168

Przychody ze sprzedaży ropy uzyskane przez OPEC wzrosły z 35 mld doi. W 1973 r. do blisko 300 mld doi. w 1980 r. Większość tych przychodów została następnie wydatkowana na zakup towarów wytworzonych w wysoko rozwiniętych gospodarkach krajów zachodnich. Z kolei gospodarki krajów-importerów ropy musiały przeznaczyć zwiększoną część swojej produkcji na sfinansowanie zakupów potrzebnych ilości ropy naftowej. W kategoriach realnych wzrost cen ropy przyniósł wzrost siły nabywczej krajom OPEC i jej spadek krajom-importerom ropy, takim jak RFN i Japonia. W rezultacie gospodarka światowa wytwarzała więcej dla krajów OPEC, a mniej dla RFN i Japonii.

Gospodarka jest skomplikowanym systemem składającym się ze współzależnych części, a zakłócenia w którejkolwiek z nich przenoszą się na cały system. Odpowiadając na pytanie „co” i Jak” wytwarzać, zauważyliśmy, że produkcja w pewnych dziedzinach wytwarzania uległa zwiększeniu, podczas gdy w innych była ograniczana (w wyniku „szoku cenowego”). Przedstawiciele przemysłu pierwszej grupy, aby przyciągnąć dodatkową ilość potrzebnej siły roboczej, byli zmuszeni do oferowania wyższych płac (np. brytyjscy górnicy węglowi zdołali uzyskać istotną poprawę warunków placowych).

Przykład „szoku cenowego” wywołany przez OPEC ilustruje sposób, w jaki społeczeństwo gospodarujące dokonuje alokacji ograniczonych zasobów w różne konkurencyjne zastosowania.

Rzadki zasób to taki, na który popyt przy jego cenie równej zeru przewyższa dostępną podaż. Każdy zasób, za którego użytkowanie zmuszeni jesteśmy płacić jest więc zasobem rzadkim. Cena przewyższająca poziom zerowy służy właśnie ograniczeniu popytu do rozmiarów odpowiadających istniejącej podaży. W sensie ekonomicznym można zatem powiedzieć, że w wyniku wzrostu ceny ropa naftowa stała się zasobem (czynnikiem) rzadkim.

2. Cele i metody badań

Ekonomię marksistowską, a w pewnym stopniu także klasyczną ekonomię burżuazyjnąi przedmarksowską ekonomię wulgarną, cechuje makroekonomiczny punkt widzenia. Oznacza to, że punktem wyjścia rozważań jest gospodarka jako całość; w ten lub inny sposób charakteryzuje się związki i współzależności występujące w społecznym procesie gospodarczym, operuje się kategoriami stanowiącymi odzwierciedlenie tych związków i współzależności.¹ Ogólna metoda, jaką posługiwał się K. Marks w swoich badaniach, została określona jako metoda dialektyczna. Według dialektyki marksistowskiej ekonomii politycznej ekonomia stanowi naukę historyczną. Badając proces produkcji, podziału i wymiany, bada się nie abstrakcyjnie rozumiany proces w ogóle, lecz dany, konkretny i zarazem historycznie zmienny proces.

16

1

E.Y. Bowden, J.H. Bowden, Ekonomia, Warszawa 2002, s. 12