5979895855

good, may then subsequently be recruited for the kind of individual advantage described in a technological account of language evolution.

***

Maria Jolanta Olszewska (Warszawa, UW)

Poetycka lekcja historii, czyli.. Podróże do Polski ” Jarosława Iwaszkiewicza.

Poetic his tory lesson: "Joumeys to Poland” by Jarosław Iwaszkiewicz.

Podróże do Polski to zbiór wspomnień, ujętych w formę poetyckich esejów, polskiego pisarza i poety Iwaszkiewicza z jego pobytów w różnych miejscach Polski: Warszawy, Krakowa, Poznania, Łodzi i okolic. Lublina i Sandomierza. Nie brakuje w nim również obserwacji z prowincji. Iwaszkiewicz odwiedza! te miejsca w różnych okresach swego życia, przed I wojną światową, potem w Dwudziestoleciu międzywojennym, a następnie w latach 50., 60., skończywszy na latach 70. XX w. Sam pisarz we wstępie do pierwszego wydania twierdził, że opublikowanie tego tomu podyktowała chęć scalenia w całość pojedynczych relacji z podróży po to, aby, jak pisał: „moje liczne po Polsce podróże, liczne obcowanie z obliczem tej krainy i moją znajomość - chyba nic powierzchowną - polskiego pejzażu i obyczaju, polskiego wczoraj i dzisiaj, objąć jedną kompozycją, tworząc ten pejzaż, który mnie zawsze niezmiennie, pomimo podeszłego już wieku, ciągnie, jakie jest czarujące to oblicze mojej krainy, z pozoru nieprzystępnej i niepowabnej, a kryjącej w sobie tyle treści i tyle piękna" (J. Iwaszkiewicz, Podróże do Polski, Poznań s. 7). Niewątpliwie podróże do Polski ukształtowały postawę twórczą i światopoglądową poety, pochodzącego z Ukrainy, wychowanego w kulturze polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej, obdarzonego niezwykłą wrażliwością odbierania otaczającego go świata i cmocjonalnością jego doświadczaniu, co znalazło swe potwierdzenie w takim właśnie sposobie przeżywaniu obrazu Ojczyzny i co pozwoliło mu dotrzeć do jej istoty, jej entelechei. do samego rdzenia polskości. Dlatego tak ważny okazuje się tytuł tomu, Jak się okazuje, nie chodzi tu o samą podróż jako niezbywalny elementem ludzkiego życia w sensie poznawczym czy egzystencjalnym, czyli o podróż „po" Polsce, tylko o podróż „do" Polski. Wokół tego sformułowania został skomponowany tom wspomnianych esejów. Zatem można nazwać go „tekstem" polskim. Prezentuje on geopcotycki (termin Kenntha Whitc’a) stosunek do czasu i przestrzeni, historii i ludzi. Opisy w nim zawarte mają charakter bardzo osobisty. Prowokują nie tylko do refleksji o oglądanych miejscach, ale również do snucia wspomnień o ludziach, którzy odeszli, o rodzinie, przyjaciołach i o miejscach bliskich pisarzowi ukrytych w mrokach niepamięci. A zatem w te eseje podróżnicze wpisany jest szczególny dyskurs autobiograficzny i pamięciowy, co nadaje tej prozie szczególny wymiar. Refleksje osobiste

20