5987092037

Zbigniew Mirkowski, Jarosław Badera

Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi

ODPADY GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO, ZAGROŻENIA i OCHRONA ŚRODOWISKA - PRZEGLĄD LITERATURY

1. Wstęp

Wydobywanie węgla kamiennego oraz jego przeróbka wiążą się z powstawaniem znacznej ilości odpadów mineralnych. Spadek wydobycia węgla kamiennego w Polsce oraz wdrażane na kopalniach programy minimalizacji wytwarzanych odpadów powodują, że ilość powstających odpadów systematycznie spada z 50-60 min ton w latach 90-tych do 33,7 min ton obecnie (GUS, 2013, Galos, Szlugaj, 2014). Mimo to górnictwo węgla kamiennego wciąż pozostaje jednym z największych wytwórców odpadów przemysłowych w Polsce. Większość odpadów powstaje na Górnym Śląsku, a jedyna kopalnia w Lubelskim Zagłębiu Węglowym -Bogdanka - wytwarza ich 4,7 min ton rocznie. Większość odpadów (28,6 min t) została poddana odzyskowi, co nie oznacza jeszcze ich gospodarczego wykorzystania. Większość z tych odpadów poddano odzyskowi poprzez tworzenie „budowli krajobrazowych”, jak od jakiegoś czasu niektórzy określają składowiska odpadów górniczych.

Tak czy inaczej, część odpadów deponowana jest na powierzchni terenu oddziałując negatywnie na szeroko rozumiane środowisko. Zajmowane są nowe obszary, z czym wiąże się zmiana ukształtowania powierzchni terenu, a forma jej dotychczasowego użytkowania ulega względnie trwałej zmianie. Zanieczyszczone zostaje lokalne środowisko wodne, gleby, w wyniku okresowego pylenia także powietrze. Pośrednio oddziaływania te mogą przenosić się na organizmy żywe (por. Pietrzyk, Sokulska, 1995). W świadomości mieszkańców składowiska odpadów zagrażają jakości ich życia, a hałas i inne oddziaływania towarzyszące pracy urządzeń stanowią subiektywną uciążliwość (Sokół, Tabor, 1996). Potencjalne oddziaływania zaznaczają się także w odniesieniu do wszystkich form ochrony przyrody, stanowiąc przedmiot zainteresowania organizacji ekologicznych. Tak więc dążyć należy do eliminacji lub ograniczania wszelkich potencjalnych oddziaływań w duchu zrównoważonego rozwoju - zarówno w skali lokalnej, regionalnej, jak i ogólnokrajowej.

Celem niniejszego opracowania jest przegląd dostępnej literatury i opracowań w zakresie oddziaływania odpadów powęglowych oraz metod ich minimalizacji. Skupiono się na pracach dotyczących problematyki krajowej, ze szczególnym uwzględnieniem Lubelskiego

1