6355787470

Rachunek zysków i strat przedstawia powstałe w pewnym okresie przychody przedsiębiorstw ze sprzedaży i odpowiadające im koszty¹.

W odróżnieniu od bilansu, który jest fotografią przedsiębiorstwa, rachunek zysków i strat jest rodzajem filmu, który w miarę upływu czasu i realizacji działalności gospodarczej rejestruje tworzenie się wyniku finansowego (zysku bądź straty) przedsiębiorstwa. Zawiera on wielkości strumieniowe, systematyzując wszystkie przychody i odpowiadające im koszty w grupy i pozwalając na ustalenie wyników cząstkowych z poszczególnych rodzajów działalności. Rachunek ten pozwala więc na ustalenie struktury wyniku finansowego.

Zgodnie z rozwiązaniami ustawy o rachunkowości przedsiębiorstwo ma możliwość wyboru formy rachunku. Może ono sporządzać rachunek zysków i strat w wariacie kalkulacyjnym lub porównawczym. W obu wariantach rachunek ten prezentuje w układzie pionowym, czyli „metodą drabinkowa”. Polega ona na umieszczeniu i odejmowaniu od przychodów netto ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów) kosztów ich uzyskania oraz na umieszczaniu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, przychodów i kosztów finansowych oraz strat i zysków nadzwyczajnych².

W tabeli nr 2. w celach poglądowych przedstawiono schemat ideowy rachunku zysków i strat w układzie porównawczym.

Rachunek zysków i strat obejmuje cztery poziomy³:

—    poziom operacyjny,

—    poziom finansowy,

—    poziom nadzwyczajny,

—    poziom wstępnego podziału wyniku finansowego.

Pierwszy poziom rachunku zysków i strat jest związany z:

—    podstawową działalnością operacyjną przedsiębiorstwa, do realizacji której zostało ono powołane, jak np. wytwarzanie samochodów czy realizacja usług budowlanych; wynik finansowy na poziomie podstawowym pokazuje, jaka jest pozycja na rynku produktów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo; znajdują w nim odzwierciedlenie strategie kosztowe, produktowe, marketingowe itp.;

—    pozostałą działalnością operacyjną przedsiębiorstwa, w której ujmuje się przychody pośrednie związane z działalnością operacyjną, jak np. sprzedaż zbędnych maszyn i urządzeń; w tej części rachunku zysków i strat rejestruje się operacje wynikające z konieczności zabezpieczenia przedsiębiorstwa przed ryzykiem gospodarczym oraz z zastosowania zasady ostrożnej wyceny aktywów operacyjnych; w wynikach z pozostałej działalności operacyjnej znajduje odzwierciedlenie strategia podatkowa, strategia osłony zysku przed podziałem oraz strategia osłony przedsiębiorstwa przed ryzykiem; wykorzystywane są w nich takie narzędzia polityki bilansowej, jak np. amortyzacja ponadnormatywna, jednorazowe rozliczanie w ciężar kosztów zakupów wyposażenia, rezerwy czy odpisy korygujące należności.

Drugi poziom rachunku zysków i strat obejmuje przychody i koszty z działalności finansowej oraz inwestycji finansowych.

Inwestycje finansowe dotyczą nabywania aktywów w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości aktywów lub uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend, udziałów w podziale zysku lub innych pożytków. Działalność finansowa jednostki jest związana przede wszystkim z pozyskiwaniem aktywów pieniężnych na sfinansowanie działalności operacyjnej jednostki, np. poprzez zaciągnięcie kredytów,

1

   B. Czarny, Podstawy ekonomii..., op. cit, s. 161.

2

   M. Sierpińska, T. Jachna, Ocena przedsiębiorstwa.... op. cit, s. 91.

3

Ibidem, s. 91.