plik


ÿþFaza opisywania i interpretacji " dziaBania diagnosty podczas tego etapu procesu diagnozowania polegaj  ogólnie mówic  na scalaniu kolejno uzyskiwanych danych w abstrakcyjne kategorie opisowe (klasy), a nastpnie poszukiwaniu mechanizmu, wyja[niajcego problem klienta Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 149 z 633 Opis i interpretacja " opis i interpretacja to efekt my[lenia i wychodze- nie poza dostarczone informacje  jego wynik stanowi pewne novum w stosunku do tego, co diagnosta wiedziaB wcze[niej; " na tym etapie postpowania mamy do czynienia z procesem odwoBania si do poj abstrakcyjnych (w szczególno[ci: do teorii psychologicznej) w celu nadania organizacji zebranym wcze[niej oddzielnie danym, caBo[ciowego zrozumienia jednostki oraz sformuBowania hipotetycznych wyja[nieD dynamiki analizowanego problemu aby nakre[li plan interwencji (tzw. opracowanie przypadku; case conceptualization) Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 150 z 633 Opis Opis zachowaD testowych to: " kolekcja zdaD, odnoszcych si do konkretnego (jednostkowego) zbioru niepowizanych wyników testowych, które oparte s na analizie podobieDstwa osoby badanej do grupy odniesienia (norm)  ten wynik odchyla si od typowych osób z próby normalizacyjnej o .... z " zbiór korelatów behawioralnych (mechaniczne zestawienie znaczeD interpretacyjnych)  inne osoby o podobnych wynikach s tak\e .... " wskazywanie jako przyczyny obserwowanych zachowaD nie obserwowanej cechy (opis zagregowany)  to jest  neurotyk Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 151 z 633 Proces scalania danych dane 1 dane kategoria 2 opisowa A dane mechanizm wybór na 3 podsta- psycholo- wie teorii giczny (wyja[nianie) dane 4 kategoria opisowa B dane n Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 152 z 633 Kryteria wyboru teorii psychologicznej " albo psycholog z góry okre[la, \e konkretny klient jest  modelowym czBowiekiem danej teorii psychologicznej , czsto na podstawie pierwszego wra\enia " albo wynika on z paradygmatycznych preferen- cji psychologa (a co za tym idzie z do[wiadczenia lub uprzedzenia) " lub dobiera on do konkretnego przypadku znan mu teori, a nawet wykorzystuje jednocze[nie (eklek- tycznie) wiele perspektyw teoretycznych OdwoBanie si do teorii psychologicznej pozwala unikn tego, \e wBasne stany psychiczne, stany znane nam z wBasnego do[wiadczenia rzutujemy na inn osob. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 153 z 633 Dane symptomatologiczne i etiologiczne (1) Zbierane podczas badania dane mo\na uj w dwie grupy: 1) dane symptomatologiczne, oparte na zaBo\eniu, \e okre[lone wBa[ciwo[ci zachowania, ujawnione podczas badania, charakteryzuj zachowania jednostki tak\e w innych, pozatestowych sytuacjach; w tym ujciu zachowania testowe podobne s do pozatestowych 2) dane etiologiczne, oparte na zaBo\eniu i\ dane dostarczone przez badanie daj si wykorzysta jako materiaB do wnioskowania o przyczynach zachowaD pozatestowych; tu akceptujemy ró\nic zachowaD testowych i pozatestowych oraz mo\liwo[ po[redniego o nich wnioskowania. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 154 z 633 Dane symptomatologiczne i etiologiczne (2c) trafno[ teoretyczna wspólna przyczy- wywoBa- zacho- na ne wania zacho- poza- wania testowe wywoBa- zacho- testowe ne wania zacho- poza- wania testowe testowe trafno[ kryterialna Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 157 z 633 Wyja[nianie (1) " potocznie interpretacja oznacza wyja[nianie czego[ komu[, kto nie rozumie tego za pomoc dostpnych mu (aktualnie) narzdzi poznawczych " wyja[nianie to uczynienie czego[ zrozumiaBym, podanie powodów czego[, poszukiwanie racji, identyfikacja przyczyn  jest wic ono czynno[ci (procesem my[lowym), która pozwala w spójny sposób i zgodny z prawami logiki uzasadni (uprawomocni) nowe twierdzenia na podstawie wiedzy (przesBanek) ju\ posiadanej i uznanej za prawdziw " celem wyja[nienia jest wic udzielenie odpowiedzi na pytanie: Dlaczego tak jest? Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 159 z 633 Wyja[nianie (2a) Wyja[nianie w nauce to taki rodzaj rozumowania, który polega na wyprowadzeniu zdania opisujcego zdarzenie, które ma by wyja[nione (eksplanandum) z pewnego zbioru zdaD, zawierajcych wyja[nienie (eksplanans). Innymi sBowy jest to wskazanie, \e wyja[niane zdarzenie (eksplanandum) zaszBo lub przebiega zgodnie z okre[lonym prawem nauki, przy czym prawa wystpujce w eksplanansie nie musz mie koniecznie charakteru przyczynowego. Podstaw do przewidywania pojawienia si u osoby uczestniczcej w badaniu wBa[ciwo[ci X, Y, Z mo\e by wic prawo ogólne, sformuBowane w jakiej[ teorii psychologicznej. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 160 z 633 Wyja[nianie (2b) Mo\na to opisa nastpujco: ogólna prawidBowo[: cecha C jest przyczyn zachowaD X, Y , Z oraz oraz brak czynników blokujcych ujawnienie si cechy C brak czynników blokujcych ujawnienie si cechy C [lub] [lub] [istniej czynniki sprzyjajce ujawnieniu si cechy C] [istniej czynniki sprzyjajce ujawnieniu si cechy C] oraz osoba O posiada cech C, gdy\ zaobserwowano jej wskaznik I ergo u osoby O spodziewa si nale\y zachowaD X , Y, Z Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 161 z 633 Wyja[nianie (4) Przedmiotem psychologicznego wyja[nienia nie s dane, widziane oddzielnie  ale wizane w jakie[ sensowne caBo[ci, systemy. To, czy udaBo si tak hipotetyczn sensown caBo[ znalez podlega weryfikacji - na przykBad czy pozostajce poza systemem dane daj si weD wBczy. Gdy tak nie jest, wówczas hipotetyczna reguBa nie ma zastosowania; gdy tak si stanie interpretacj mo\na poszerza. Istot interpretacji psychologicznej jest wic wizanie rejestrowanych pierwotnie jako niezale\ne informacji charakteryzujcych jednostk i zorganizowanie ich w sensown caBo[. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 163 z 633 Wyja[nianie (5) Wyja[nianie w psychologicznym rozumieniu polega na wskazywaniu racji uzasadniajcych tak a nie inn organizacj (struktur) informacji o osobie badanej. Przedmiotem (obiektem) tak rozumianego wyja[niania (interpretacji) s zachowania obserwowane (rejestrowane) podczas badania wraz z zachowaniami w sytuacjach, w jakich rzeczywi[cie funkcjonuje osoba badana. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 164 z 633 Wyja[nianie (6) Wyja[nienia psychologiczne powinny wskazywa na zródBo zbioru obserwacji, ich przeszB przyczyn wyznaczajc tor obserwowanych zmian, wskazywa ich wzajemne funkcje, znaczenie (sens) i implikacje. Mechanizm psychologiczny to opis wzajemnych powizaD czynników wyja[niajcych i wyja[nianych; typu: X1 X2 Y X5 X3 X4 Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 165 z 633 Przedmiot wyja[niania (1) Przedmiotem interpretacji psycholo- gicznej (wyja[niania) s zachowania obserwowane (rejestrowane) podczas badania wraz z zachowaniami w sytuacjach \yciowych (rzeczywistych). Przedmiotem interpretacji nie jest grupa ludzi podobna do siebie pod jakim[ wzgldem; przedmiotem wyja[niania psychologicznego jest indywidualna historia \ycia jednostki ludzkiej. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 167 z 633 Przedmiot wyja[niania (2) w \yciu 1 0 jest brak 1 1 1 1 0 jest 0 0 1 0 0 brak Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 168 z 633 w badaniu (te[cie) Przedmiot wyja[niania (4) Nie jest to weryfikacja hipotez o trafno[ci stosowanych testów. Jest to natomiast weryfikacja hipotez o stopniu podmiotowo[ci zachowania. W tym rozumieniu stopieD podmiotowo[ci zachowania jest odzwierciedleniem swoistego oporu jednostki wobec sytuacyjnych nacisków, stosunku jej tendencji akomodacyjnych do asymilacyjnych, stosunku niezale\no[ci do konformizmu. Ponadto opisa mo\na sposób, w jaki wchodz ze sob w interakcj czynniki podmiotowe i czynniki przedmiotowe, odtwarzajc specyficzn dla jednostki histori tych interakcji. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 170 z 633 Propozycja scalania wyników poziom opis hipotetyczne uzasadnienie zalecenia zalecenia funkcjonowania funkcjonowania wyja[nienia, w zebranych diagnostyczne, co do w danym w danym hipotezy, danych i ew. dodatkowe interwencji obszarze (np. obszarze prawidBowo[ci, powoBanie pytania, luki wysoki, podczas zwizki, si na zródBa informacyjne; przecitny, badania i mechanizm literaturowe obszar i cel niski) warunkach psychologiczny; zbierania rzeczywistych ocena dodatkowych wariantów informacji wyja[niania Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 171 z 633 Metody analizy znaczeD (interpretacji klinicznej) 1) analiza formalnych i strukturalnych wBa[ciwo[ci komunikatów, w tym analiza kontekstu 2) eliminowanie nadmiarowo[ci poprzez proces abstrakcji i selekcji, 3) ustalanie wewntrznej spójno[ci, 4) analiza emocjonalnych reakcji klinicysty na zachowania osoby badanej. 5) dekodowanie komunikatów za pomoc zestawu reguB semantycznych i gramatycznych, analiza tre[ci 6) poszukiwanie wzorca (synteza i kategoryzacja), Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 172 z 633 Kryteria trafno[ci interpretacji psychologicznej 1. wewntrzna zgodno[ 2. empiryczne uzasadnienie 3. zwarto[ (lapidarno[) 4. kompletno[ Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 177 z 633 Mechanizmy obronne a diagnoza (1) " w sytuacji diagnostycznej mechanizmy obronne sprzyjaj symbolicznej komunikacji " mówic, \e czyje[ dziaBanie determinowane jest tre[ciami wypartymi mamy w istocie na my[li to, \e owe tre[ci wyznaczaBy by dziaBania jednostki w taki sam sposób, jakby byBy przez ni u[wiadamiane. Przymiotnik "nie[wiadomy" nie oznacza przyczyny specjalnego rodzaju; oznacza jedynie, i\ ta jednostka w tym momencie nie mo\e sobie u[wiadomi tego, co dla innych jednostek jest tre[ci ich [wiadomo[ci, a dla niej stanie si [wiadome w efekcie profesjonalnej interwencji. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 180 z 633 Dwa rodzaje wyja[nieD psychologicznych Psycholog, po zinterpretowaniu zachowaD jednostki (zarówno faktycznych zachowaD jak i rejestrowanych podczas badania), przystpuje do dwóch nastpnych rodzajów wyja[niania, nazywanych:  orzekaniem diagnostycznym (opisem)  przewidywaniem (prognoz). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 183 z 633 Orzekanie diagnostyczne (1) Orzekanie diagnostyczne jest klasyfikacj, zdawaniem sprawy z aktualnego poBo\enia jednostki i stanu jej spoBecznego otoczenia. Celem orzekania diagnostycznego jest trafny i dokBadny opis aktualnego stanu badanej jednostki i jej otoczenia. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 184 z 633 Orzekanie diagnostyczne (2) Jest to rozwinite i ujte w innym jzyku wyj[ciowe stwierdzenie badanej osoby:  Co[ jest ze mn nie tak?  Dlaczego co[ jest nie tak?  Dlaczego teraz jest nie tak?  Dlaczego ze mn jest nie tak? Oczywi[cie nie jest to jedynie zastpienie stwierdzeD jzyka potocznego twierdzeniami formuBowanymi przez profesjonalist. Jest to próba odpowiedzi na pytanie, czym jest owo  co[ . Jest to te\ odniesienie stwierdzanego stanu do przyjtego przez psychologa kryterium normalno[ci ( nie tak jak typowo) Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 185 z 633 Orzekanie diagnostyczne (3) Jest to klasyfikacja z warunkowym szacowaniem prawdopodobieDstwa odpowiednio[ci danej kategorii dla osoby badanej, na podstawie odpowiedzi o przyczyny zachowaD testowych i rzeczywistych. Na podstawie zebranych danych i wiedzy o czsto[ci ich wystpowania w populacji mo\emy z prawdopodobieDstwem ± stwierdzi, \e osoba badana nale\y do klasy (kategorii) X. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 186 z 633 Cechy poprawnej klasyfikacji Ka\d klasyfikacj charakteryzowa powinny nastpujce cechy formalne: rzetelno[ (tj. powtarzalno[ zaliczania do tej samej kategorii obiektów o tych samych cechach - lub podobnych), rozBczno[ (tj. specyficzno[ kategorii, ostro[ ich granic) kompletno[ (tj. stopieD, w jakim wszystkie wa\ne aspekty analizowanego zjawiska mo\na obj danym systemem klasyfikacji) jednorodno[ (tj. to samo kryterium do wszystkich podklas). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 187 z 633 Prognoza to przewidywanie przyszBych faktów, zjawisk czy zdarzeD na podstawie uzasadnionych przesBanek ustalonych w toku badaD, stanowice wytyczn do dalszego postpowania. Ka\da prognoza jest hipotez wynikajc zarówno z posiadanej wiedzy jak i z przyjtych zaBo\eD, których poprawno[ zazwyczaj przyjmuje si bez dowodu. Przewidywania maj charakter warunkowy, jawnie wskazujc na te okoliczno[ci, od jakich zale\y trafno[ prognozy. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 188 z 633 Prognozowanie diagnostyczne Nale\y rozró\ni trzy rodzaje prognoz, które mo\na by okre[li jako przewidywania podstawowe, operacyjne i pragmatyczne. Przewidywania wyprowadzane z Prognoza wiedzy operacyjnej podstawowa Zalecenia (wyj[ciowa) wyprowadzane z wiedzy prakseologicznej Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 189 z 633 Prognoza podstawowa (1) W prognozie podstawowej opisuje si - z okre[lon pewno[ci - przyszB drog jednostki i jej spoBecznego otoczenia od stanu bdcego przedmiotem orzekania diagnostycznego do koniecznego (o ile nic si nie zmieni w ukBadzie jednostka-otoczenie) stanu w przyszBo[ci przy powstrzymaniu si od interwencji. Ma ona charakter ekstrapolacji, albo tzw.  prognozy inercjalnej czyli  jutro bdzie to, co dzi[ . Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 190 z 633 Prognoza wyj[ciowa a interwencja Przewidywanie w formie wyj[ciowej ekstrapolacji stanowi podstaw  wraz z wiedz operacyjn i wiedz prakseologiczn  i ukBad odniesienia formuBowania przewidywaD, prowadzcych do planu interwencji psychologicznej. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 192 z 633 Przewidywania operacyjne 1 Prognozy operacyjne maj nastpujc form: je\eli dowolny psycholog wykona (w odpowiednim czasie Tx) takie to dziaBania D1 ... Dn wzgldem jednostki i jej spoBecznego otoczenia, to (po okre[lonym czasie Ty) zdarzy si  z tak oto pewno[ci Pz  to, a nie co[ innego SIO1 ... SIOn. Okre[laj one pul mo\liwych do podjcia dziaBaD. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 193 z 633 Zalecenia prakseologiczne 2 Dopiero wzicie pod uwag faktycznych, kontekstowych okoliczno[ci oraz ocena warto[ci przyszBych, potencjalnie osigalnych stanów pozwala na sformuBowanie planów zmiany rzeczywisto[ci (interwencji), opartych na wiedzy prakseologicznej. Warto[ tych przyszBych stanów zale\y zarówno od tego, w jakim stopniu zbli\aj si do stanu po\danego (normalno[ci), jak i od tego, w jakim stopniu dotyczy bd tej dziedziny funkcjonowania, której i pacjent i jego otoczenie przypisuj istotne znaczenie (istotno[ kliniczna). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 199 z 633 Zalecenia prakseologiczne 3 Spo[ród puli dziaBaD, bdcych tre[ci prognoz operacyjnych wybiera si takie, które dla tego ukBadu warunków (jednostka i jej spoBeczne otoczenie <=> osoba realizujca interwencj <=> czas jaki ma do dyspozycji) z najwy\szym prawdopodo- bieDstwem pozwol osign po\dany stan. Wybrana prognoza pragmatyczna staje si w ten sposób zaleceniem (dalej). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 200 z 633 Decyzja o interwencji (1) Zestawienie strat (jednostkowych, spoBecz- nych)  wynikajcych z powstrzymania si od dziaBania i pozostawienia stanu wskazanego w orzeczeniu diagnostycznym (tak jest) lub przewidywanego w predykcji ekstrapolacyjnej (podstawowej  tak mo\e by) oraz kosztów osigania po\danego stanu, wskazanego w predykcji prakseologicznej  z zyskami stanowi podstaw podjcia decyzji o wyborze rodzaju interwencji i planie jej realizacji. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 201 z 633 Decyzja o interwencji (2) Nie wystarczy stwierdzi, \e ró\nica stanów sprzed i po interwencji jest wiksza ni\by wynikaBo to z dziaBania czynników dotychczasowych lub losowych (istotna). Ró\nica ta bowiem musi by taka, by aktualny stan jednostki mo\na byBo zakwalifikowa jako optymalny oraz by owa zmiana dotyczyBa tej dziedziny funkcjonowania, której i jednostka i jej otoczenie (w tym np. zleceniodawca selekcji) przypisuj wa\ne (du\e) znaczenie (istotno[ kliniczna). W przeciwnym razie interwencja psychologa mo\e by skuteczna (faktyczna), ale nieistotna. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 202 z 633 Decyzja o interwencji (3) Samo jednak oszacowanie ró\nicy kosztów nie wystarczy  musimy jeszcze zna [rodki (diagnostyczne) kontroli zmiany. To one bowiem pozwol nam oceni, czy interwencja osiga swoje planowane skutki i  gdy tak nie jest  powróci do poszukiwania optymalnej interwencji. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 203 z 633 Decyzyjny proces optymalizacji dziaBaD powtarzanie pewnych faz o charakterze przyrostowym, gdzie poprzednia faza dostarcza informacji wej[ciowych dla nastpnej fazy Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 205 z 633 Interwencja takie celowe przedsiwzicie, planowane przez osob wyksztaBcon do takich zadaD, na podstawie jej wiedzy operacyjnej i pragmatycznej, którego celem jest zmiana poBo\enia jednostki przez usunicie ograniczeD uczestniczenia w subiektywnie sensownym oraz dajcym satysfakcj \yciu, podejmowana na jej (ich) pro[b; zmiana umo\liwiajca zrealizowanie zachowaD nie znajdujcych si dotychczas w[ród faktycznych zachowaD jednostki, a których nie jest ona zdolna osign tylko wBasnymi siBami lub wyBcznie na podstawie istniejcych mo\liwo[ci Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 210 z 633 Interwencja i jej formy Formy interwencji: " selekcja (osób, warunków) " modyfikacja (osób, warunków) " komunikowanie wyników dziaBaD diagnostycznych (formalne, nieformalne) Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 211 z 633 Selekcja a modyfikacja (1) W przypadku selekcji przyjmujemy (z takich czy innych powodów) niezmienno[ osób i warunków, w przypadku modyfikacji natomiast uznajemy nadrzdno[ celu; selekcja zorientowana jest na normy, a modyfikacja na standardy. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 212 z 633 Selekcja i jej specyfika (1) Z selekcj mamy do czynienia wówczas, kiedy psycholog dokonuje wyboru z jakiej[ grupy ludzi niereprezentatywnej jej podgrupy lub gdy dobiera ludzi do warunków (nikogo nie odrzucajc). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 214 z 633 Modyfikacja i jej specyfika Gdy psycholog przyjmie, \e istnieje mo\liwo[ i/lub potrzeba skutecznej zmiany warunków zewntrznych (i/lub wBa[ciwo[ci podmiotowych), to poszukuje techniki umo\liwiajcej zmian (modyfikacj) ich na takie, które pozwol osobom o wyj[ciowych wBa[ciwo[ciach podmiotowych (lub w wyj[ciowych warunkach zewntrznych) uzyska po\dane efekty. Strategia modyfikacji mo\e przyj form strategii modyfikacji warunków albo modyfikacji osób. PrzykBadem realizacji strategii modyfikacji osób jest terapia lub ksztaBcenie, przykBadem strategii modyfikacji warunków mo\e by zmiana organizacji czy programów ksztaBcenia. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 216 z 633 Komunikowanie Osobom korzystajcym z diagnozy (...) psychologicznej psycholog udziela informacji o stosowanych metodach i uzyskanych wynikach, kierujc si dobrem tych osób. Psycholog unika (...) okazji do bBdnej interpretacji podawanych informacji. W wypadkach wtpliwych psycholog upewnia si, czy informacje zostaBy wBa[ciwie zrozumiane. Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa, punkt 20 Osoba badana ma prawo wiedzie, komu i jakie informacje zostan przekazane, ma te\ prawo pozna wnioski (rekomendacje), wyprowadzane na podstawie badania i ich uzasadnienie. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 218 z 633 Komunikowanie Komunikowanie posiada cechy interwencji, wspóBwystpujc z innymi jej formami, bdz te\ wystpujc samodzielnie. Niezale\nie od tego, czy adresatem informacji diagnostycznych jest osoba badana czy te\ kto[ inny (prawny opiekun, lekarz, nauczyciel, rodzice, wspóBmaB\onek, sdzia, itp.), zawsze jednak efektem przekazania tych informacji jest zmiana poBo\enia jednostki. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 219 z 633 Funkcje komunikowania legitymizujca wyja[niajca perswazyjna rozwijajca Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 220 z 633 Zakres komunikowania Przekazywanie informacji zwrotnych osobie badanej powinno by przede wszystkim kompletne i skuteczne, tj. takie, by osoba badana wszystkie przekazywane jej informacje zrozumiaBa i zaakceptowaBa. Zdolno[ wyj[cia poza \argonowe okre[lenia mo\e by dobrym testem rozumienia tre[ci, które chce si przekaza i gwarantowa ich akceptacj. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 229 z 633 Kompletno[ komunikowania Kompletno[ przekazywanych informacji dotyczy wskazywania zarówno na to, co jest jednostkowe i charakterystyczne dla osoby badanej, jak i na to, co wspólne dla osób w podobnej sytuacji. Kompletno[ posiada jednak praktyczn granic - jest ni poczucie zagro\enia osoby badanej. Wdawanie si w spory i przyjmowanie pozycji "fachowca, który wie lepiej" bardziej sBu\y potwierdzaniu poczucia wBasnej warto[ci diagnosty, ni\ budowaniu zaufania, niezbdnego do dalszych kontaktów z psychologiem. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 230 z 633 Pytania... Czy osobom ci\ko chorym nale\y mówi prawd o ich stanie? Czy lekarz zawsze powinien informowa pacjenta, jak chorob u niego rozpoznaB, jakie s nadzieje na jej wyleczenie, jaki bdzie jej prawdopodobny rozwój i przebieg, i kres? Czy te\ s sytuacje, w których nie jest on zobowizany do mówienia prawdy, lecz ma prawo do milczenia lub nawet do kBamstwa? WBodzimierz Galewicz Prawda dla chorych Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 232 z 633 Efekt Barnuma " Efekt Barnuma - nazw sw wziB od XIX-wiecznego wBa[ciciela cyrku Barnum and Bailey's Show Circus  Phineasa Taylora Barnuma. Jest on autorem tezy, \e sukces widowiska zapewnia dostarczenie ka\demu tego, co go zainteresuje (a little something for everybody) " nazw t wprowadzili do psychologii Meehl, Forer oraz Marks i Seeman. W psychologii efekt Barnuma (Forera) oznacza opis wyników badania jednostki udajcy unikalny, a faktycznie pasujcy do ka\dego ze wzgldu na swoj trywialno[, niejasno[ i ogólno[. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 241 z 633 Dlaczego opisy z efektem Barnuma dziaBaj? " mo\e s one po prostu prawdziwe w odniesieniu do wikszo[ci ludzi i czytajc je ludzie trafnie interpretuj je jako rzeczywiste fakty. " mo\e te\ ludzie generalnie maj skBonno[ do spostrzegania siebie jako podobnych do innych ludzi. " mo\e ludzie s po prostu Batwowierni i porównuj opisy z tych, co chc usBysze, a nie z faktycznymi zdarzeniami. " mo\e jest to efekt chci nadawania sensu nawet bezsensownym zbitkom informacji. " mo\e mamy do czynienia z samopodtrzymujcym si mechanizmem poszukiwania potwierdzenia pierwszej informacji w pojawiajcych si kolejnych danych " mo\e mamy do czynienia z nastawieniem na wyszukiwanie informacji zgodnych z posiadan i akceptowan wiedz o sobie Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 244 z 633 Efekt Barnuma a zródBo informacji " kiedy mówiono osobom badanym, \e albo podane im opisy s indywidualne (unikalne) albo stosuj si do wielu osób okazaBo si, \e te pierwsze istotnie cz[ciej traktowane s jako trafne. " studenci dostarczali (faBszywym) astrologom dokBadne dane o dacie i miejscu urodzenia, dane przybli\one albo w ogóle nie dostarczali informacji o urodzeniu. Nastpnie studenci oceniali przedstawione im horoskopy wykorzystujce efekt Barnuma. OkazaBo si, \e najwy\sze oceny trafno[ci opisów przyznali studenci z pierwszej grupy ([rednio 88% idealnej trafno[ci), potem z drugiej grupy, a najgorzej z grupy, która nie podaBa \adnych informacji o dacie i miejscu urodzenia ([rednio 65% idealnej trafno[ci). " wiksz wiarygodno[ miaBy techniki projekcyjne ni\ rozmowa psychologiczna czy najni\ej cenione techniki kwestionariuszowe. By mo\e powodem jest przekonanie, \e skoro zachowania testowe maj indywidualny charakter, to indywidualne s opinie na nich oparte lub pogld, \e wyniki technik projekcyjnych wymagaj specyficznej i zindywidualizowanej oraz tajemniczej interpretacji, co gwarantuje ich trafno[. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 245 z 633 Pomiar (1) Pomiar to wedBug wspóBczesnej fizyki proces oddziaBywania przyrzdu z badanym obiektem, zachodzcy w czasie i przestrzeni, którego wynikiem jest uzyskanie informacji o wBasno[ciach (cechach) obiektu. Pomiar oznacza te\ wyra\enie cechy obiektu jako krotno[ci powszechnie zaakceptowanej jednostki. Obiektywno[ rozumiana jako niezale\no[ wyniku pomiaru od osoby go dokonujcej i ma swe zródBo w istnieniu wzorca, bdcego jednostk pomiaru. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 248 z 633 Pomiar (2) Aby mo\na byBo wykorzysta system numeryczny jako model mierzonej wBa[ciwo[ci, konieczne jest speBnienie zaBo\enia o równo[ci jednostek. Tylko wówczas operacje na liczbach maj sens, je\eli zaBo\enie takie jest speBnione przez obiekty, które te liczby reprezentuj. NakBada to na psychologiczne narzdzie pomiaro- we - test - wymóg równej warto[ci pomiarowej wszystkich jego zadaD (jednorodno[ci testu). (5-4)=(100-99)=1 Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 249 z 633 Pomiar w sporcie " Wszystkie dyscypliny sportu mo\na ogólnie podzieli na wymierne i arbitralne. " W dyscyplinach wymiernych liczy si tylko mierzalny wynik (biegi - czas). " W dyscyplinach arbitralnych trudno powiedzie, co dokBadnie miaBoby by mierzone, dlatego o kolejno[ci zawodników decyduj sdziowie, przyznajc oceny. Nie s one oczywi[cie w peBni dowolne  s tu do[ precyzyjnie okre[lone reguBy. http://sport.skoki.narciarskie.w.interia.pl/pkt_skokow.htm Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 250 z 633 Pomiar w psychologii Dysponujc testem o równych jednostkach i jednorodnym mo\emy zmierzy poziom badanej wBa[ciwo[ci, wyra\ajc go w postaci wielokrotno[ci jednostek wzorcowych. Wówczas poziom badanej wBa[ciwo[ci odpowiada sumie zadaD (pytaD) poprawnie rozwizanych (diagnostycznie) przez osob badan, akceptujc arbitralno[ przyjtych jednostek. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 253 z 633 Pomiar w psychologii - krytyka "(...) termin 'pomiar' nie jest stosowany w psychologii osobowo[ci zgodnie z jego - przyjtym w naukach empirycznych - statusem logicznym (...)" (Stachowski, 1983, str.196). To co robi si w psychologii jest liczeniem a nie mierzeniem - czyli \e oznaczenia liczbowe wywodz si ze zliczania, a nie pomiarów, za[ "... wystpujca w liczeniu abstrakcja nie jest abstrakcj naukow ..." (Stachowski op.cit., str. 202). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 254 z 633 Rola pomiaru Inna jest rola pomiaru w psychologii, a inna w na przykBad fizyce. Thomas S. Kuhn twierdzi, \e pomiar potrzebny jest w fizyce m.in. do pokazania zgodno[ci przypuszczenia o warto[ciach liczbowych (opartego na teorii) z rzeczywisto[ci. Hipoteza wyprowadzona z ilo[ciowej teorii dotyczy prognozy Hipoteza wyprowadzona z ilo[ciowej teorii dotyczy prognozy wyniku empirycznego. wyniku empirycznego. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 255 z 633 Specyfika pomiaru w psychologii (1) Ka\dy pomiar psychologiczny ma charakter po[redni, a jego precyzja wyznaczona jest dokBadno[ci operacjonalizacji, a nie narzdzi. Pomiar odnoszony do kryterium (criterion- referenced assessment) - procedura testowania porównujca osignicia jednostki z obiektywnymi standardami biegBo[ci. Pomiar odnoszony do normy (norm-referenced assessment) - pomiar opierajcy si na porównywaniu osigni jednostki z osigniciami innych osób. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 256 z 633 Formy danych diagnostycznych Dane diagnostyczne pochodzce z obserwacji zachowaD testowych mo\na widzie jako: " próbki - celowa lub reprezentatywna próbka zachowaD badanej osoby " korelaty - pozwalaj okre[li stopieD, w jakim wspóBwystpuj ze sob jakie[ dwa zbiory wyników, sa wic przydatne, gdy poszukujemy zwizków przyczynowo-skutkowych " znaki, symbole - rzecz, cecha lub zjawisko poBczone zwizkiem z inn rzecz, cech lub zjawiskiem dla jakiej[ grupy, midzy której czBonkami istnieje jaka[ umowa, ustalajca szeroko rozumiany stosunek oznaczania (zwizek). Bycie znakiem czego[ implikuje mo\liwo[ interpretacji ze wzgldu na cel komunikacyjny, jaki to co[ peBni. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 261 z 633 Czym jest test psychologiczny? " wedBug Standardów dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice test jest  (...) zbiorem zadaD lub pytaD, które (...) maj wywoBywa okre[lone rodzaje zachowaD " próbka zachowania (emocji, uczu, procesów poznawczych) " standaryzowana procedura systematycznego zbierania próbek (zachowania itp.) w celu mierzenia wBa[ciwo[ci psychologicznych i opisywania ich za pomoc kategorii lub wyników liczbowych Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 272 z 633 Specyfika testów wg Rapaporta, Gilla i Schafera (1) " badanie i obliczanie wyników testu nie powinno zajmowa wiele czasu, powinien on by prosty dla badajcego oraz nie wymaga nawizywania bliskich stosunków z osob badan " ma by to sytuacja standaryzowana zarówno w tym sensie, \e wszyscy badani powinni otrzyma ten sam materiaB w tych samych warunkach, jak i tyle samo wspóBpracy od badajcego; Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 273 z 633 Specyfika testów wg Rapaporta, Gilla i Schafera (2) " zachowania testowe powinny by jednoznaczne, a procedura badania powinna by taka, by bez wtpliwo[ci daBo si obserwowa pocztek wykonywania zadania przez osob badan, a sposób i czas jego zakoDczenia jasno byB okre[lony w instrukcji; " zachowanie bdce przedmiotem obserwacji powinno da si w peBni rejestrowa, a od badajcego powinno si wymaga minimum arbitralnych i subiektywnych decyzji odno[nie do selekcji materiaBu do rejestrowania. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 274 z 633 Definicja sytuacji diagnostycznej (testowej) " to taka sytuacja, w której osoba badana uczestniczy dobrowolnie, [wiadoma celu, jakim jest jej ocena; " sytuacja tworzona specjalnie dla celów diagnostycznych i w której wywoBuje si zachowania typowe pod wzgldem tej charakterystyki, jaka ma by przedmiotem celowej obserwacji; " sytuacja, która od diagnosty nie wymaga osobistego zaanga\owania i w której jasno okre[lony jest zakres i rodzaj dopuszczalnych zachowaD. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 275 z 633 Standaryzacja " aby porównywania wyników osoby badanej z innymi osobami byBo sensowne nale\y ujednolici: " proces badania testem (administracji), aby byB taki sam dla ró\nych osób badanych w ró\nych sytuacjach " sposób obliczania wyników " ukBad odniesienia przy interpretowania wyników  co jest opisane w podrczniku testowym (m. in.) Niestandaryzowane procedury testowe zmieniaj znaczenie wyników testowych powodujc, \e s one mylce i nietrafne(w zakBadanym obszarze) Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 276 z 633 Specyfika wyniku testowego UkBadem odniesienia dla ka\dego wyniku testu jest próba normalizacyjna (grupa odpowiednia dla osoby badanej i celu stosowania testu) i jest on wyra\any w jednostkach skal standardowych (centylowej, stenowej, staninowej, skali T czy np. skali Wechslera), a nie za pomoc liczby poprawnych odpowiedzi (wynik surowy). Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 277 z 633 Testowanie i prognoza Prognoza przy testowaniu (odniesienie do norm) ma charakter jako[ciowy, a nie ilo[ciowy; dotyczy bowiem ona prognozowania klasyfikacji, a nie innych wyników wyra\onych liczb (np. przewidywaD teoretycznych). Prognoza taka nie rozstrzyga w \adnym sensie powodów ewentualnego podobieDstwa do grupy. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 281 z 633 Trafno[ interpretacji Spraw rozstrzygajc o trafno[ci interpretacji wyników jest znajomo[ istotnych charakterystyk grupy odniesienia. Rozumowanie bowiem jest tu nastpujce: o ile osoba przez nas badana jest reprezentatywna dla grupy odniesienia, to dokBadno[ jej opisu i prognozy jest funkcj dokBadno[ci wiedzy o tej grupie. Diagnoza psychologiczna WBadysBaw Jacek Paluchowski 282 z 633

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
diagnoza wyklad cz3
GW Wyklad cz2
GW Wyklad13 cz2
diagnoza wyklad cz1
Sztuczna inteligencja wykład cz2
wyklad2 cz2
Wykład 4 cz2 Elementy wspólne
GW Wyklad06 cz2
Diagnoza wykłady
GW Wyklad03 cz2
Wykład 8 cz2 PERSPEKTYWA
Miernictwo Komentarz do wykładów cz2
GW Wyklad12 cz2
diagnoza wyklad cz4
Wykład 8 Elementy diagnostyki technicznej

więcej podobnych podstron