plik


ÿþ©Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1971 Nr 12 poz. 114 USTAWA Opracowano na pod- z dnia 20 maja 1971 r. stawie: tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756, z 2008 r. Nr 141, Kodeks wykroczeD poz. 888, z 2009 r. Nr 190, poz. 1474. CZZ OGÓLNA RozdziaB I Zasady odpowiedzialno[ci Art. 1. § 1. Odpowiedzialno[ci za wykroczenie podlega ten tylko, kto popeBnia czyn spo- Becznie szkodliwy, zabroniony przez ustaw obowizujc w czasie jego po- peBnienia pod grozb kary aresztu, ograniczenia wolno[ci, grzywny do 5 000 zBotych lub nagany. § 2. Nie popeBnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, je|eli nie mo|na mu przypisa winy w czasie czynu. Art. 2. § 1. Je|eli w czasie orzekania obowizuje ustawa inna ni| w czasie popeBnienia wykroczenia, stosuje si ustaw now, jednak|e nale|y stosowa ustaw obowizujc poprzednio, je|eli jest wzgldniejsza dla sprawcy. § 2. Je|eli wedBug nowej ustawy czyn objty orzeczeniem nie jest ju| zabroniony pod grozb kary, ukaranie uwa|a si za niebyBe. Art. 3. § 1. Na zasadach okre[lonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popeBniB wykroczenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak równie| na polskim statku wodnym lub powietrznym. § 2. Odpowiedzialno[ za wykroczenie popeBnione za granic zachodzi tylko wte- dy, gdy przepis szczególny tak odpowiedzialno[ przewiduje. Art. 4. § 1. Wykroczenie uwa|a si za popeBnione w czasie, w którym sprawca dziaBaB lub zaniechaB dziaBania, do którego byB obowizany. § 2. Wykroczenie uwa|a si popeBnione w miejscu, gdzie sprawca dziaBaB lub za- niechaB dziaBania, do którego byB obowizany, albo gdzie skutek nastpiB lub miaB nastpi. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 2/2 Art. 5. Wykroczenie mo|na popeBni zarówno umy[lnie, jak i nieumy[lnie, chyba |e ustawa przewiduje odpowiedzialno[ tylko za wykroczenie umy[lne. Art. 6. § 1. Wykroczenie umy[lne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popeBnienia czynu zabronionego, to jest chce go popeBni albo przewidujc mo|liwo[ je- go popeBnienia na to si godzi. § 2. Wykroczenie nieumy[lne zachodzi, je|eli sprawca nie majc zamiaru jego po- peBnienia, popeBnia je jednak na skutek niezachowania ostro|no[ci wymaga- nej w danych okoliczno[ciach, mimo |e mo|liwo[ popeBnienia tego czynu przewidywaB albo mógB przewidzie. Art. 7. § 1. Nie[wiadomo[ tego, |e czyn jest zagro|ony kar, nie wyBcza odpowiedzial- no[ci, chyba |e nie[wiadomo[ byBa usprawiedliwiona. § 2. Nie popeBnia wykroczenia umy[lnego, kto pozostaje w bBdzie co do okolicz- no[ci stanowicej znami czynu zabronionego. Art. 8. Na zasadach okre[lonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popeBnia czyn zabroniony po ukoDczeniu lat 17. Art. 9. § 1. Je|eli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeD okre[lonych w dwóch lub wicej przepisach ustawy, stosuje si przepis przewidujcy najsurowsz kar, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu [rodków karnych na podstawie innych naru- szonych przepisów. § 2. Je|eli jednocze[nie orzeka si o ukaraniu za dwa lub wicej wykroczeD, wy- mierza si Bcznie kar w granicach zagro|enia okre[lonych w przepisie przewidujcym najsurowsz kar, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu [rodków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Art. 10. § 1. Je|eli czyn bdcy wykroczeniem wyczerpuje zarazem znamiona przestp- stwa, orzeka si za przestpstwo i za wykroczenie, z tym |e je|eli orzeczono za przestpstwo i za wykroczenie kar lub [rodek karny tego samego rodzaju, wykonuje si surowsz kar lub [rodek karny. W razie uprzedniego wykona- nia Bagodniejszej kary lub [rodka karnego zalicza si je na poczet surow- szych. § 2. Przy zaliczaniu kar przyjmuje si jeden dzieD aresztu za równowa|ny jednemu dniowi pozbawienia wolno[ci, dwóm dniom ograniczenia wolno[ci oraz grzywnie w kwocie od 20 do 150 zBotych. § 3. Kar aresztu orzeczon za wykroczenie uwa|a si za kar tego samego rodza- ju co kara pozbawienia wolno[ci orzeczona za przestpstwo. § 4. Zaliczeniu, o którym mowa w § 1, nie podlegaj [rodki karne w postaci: 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 3/3 1) nawizki, je|eli za wykroczenie i za przestpstwo orzeczono je na rzecz ró|nych podmiotów; 2) obowizku naprawienia szkody, je|eli za wykroczenie i za przestpstwo orzeczono je w zwizku z ró|nym rodzajem szkód. Art. 11. § 1. Odpowiada za usiBowanie, kto w zamiarze popeBnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpo[rednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie nastpuje. § 2. Odpowiedzialno[ za usiBowanie zachodzi, gdy ustawa tak stanowi. § 3. Kar za usiBowanie wymierza si w granicach zagro|enia przewidzianego dla danego wykroczenia. § 4. Nie podlega karze za usiBowanie, kto dobrowolnie odstpiB od czynu lub za- pobiegB skutkowi stanowicemu znami czynu zabronionego. Art. 12. Odpowiada za pod|eganie, kto chcc, aby inna osoba dokonaBa czynu zabronionego, nakBania j do tego. Art. 13. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonaBa czynu zabro- nionego, swoim zachowaniem uBatwia jego popeBnienie, w szczególno[ci dostarcza- jc narzdzie, [rodek przewozu, udzielajc rady lub informacji; odpowiada za po- mocnictwo tak|e ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowizkowi niedopusz- czenia do popeBnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem uBatwia innej osobie jego popeBnienie. Art. 14. § 1. Odpowiedzialno[ za pod|eganie i pomocnictwo zachodzi wtedy, gdy ustawa tak stanowi i tylko w razie dokonania przez sprawc czynu zabronionego. § 2. Ka|dy ze wspóBdziaBajcych w popeBnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umy[lno[ci lub nieumy[lno[ci, niezale|nie od odpowie- dzialno[ci pozostaBych wspóBdziaBajcych. § 3. Kar za pod|eganie lub za pomocnictwo wymierza si w granicach zagro|enia przewidzianego dla danego wykroczenia. Art. 15. Nie popeBnia wykroczenia, kto w obronie koniecznej odpiera bezpo[redni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Art. 16. § 1. Nie popeBnia wykroczenia, kto dziaBa w celu uchylenia bezpo[redniego nie- bezpieczeDstwa gro|cego dobru chronionemu prawem, je|eli niebezpieczeD- stwa nie mo|na inaczej unikn, a dobro po[wicone nie przedstawia warto- [ci oczywi[cie wikszej ni| dobro ratowane. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 4/4 § 2. Przepisu § 1 nie stosuje si, gdy sprawca po[wica dobro, które ma szczegól- ny obowizek chroni nawet z nara|eniem si na niebezpieczeDstwo osobiste. Art. 17. § 1. Nie popeBnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upo[ledzenia umysBowego lub innego zakBócenia czynno[ci psychicznych, nie mógB w cza- sie czynu rozpozna jego znaczenia lub pokierowa swoim postpowaniem. § 2. Je|eli w czasie popeBnienia wykroczenia zdolno[ rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postpowaniem byBa w znacznym stopniu ograniczona, mo|na odstpi od wymierzenia kary lub [rodka karnego. § 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje si, gdy sprawca wykroczenia wprawiB si w stan nietrzezwo[ci lub odurzenia powodujcy wyBczenie lub ograniczenie poczy- talno[ci, które przewidywaB albo mógB przewidzie. RozdziaB II Kary, [rodki karne i zasady ich wymiaru Art. 18. Karami s: 1) areszt; 2) ograniczenie wolno[ci; 3) grzywna; 4) nagana. Art. 19. Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdBu|ej 30 dni; wymierza si j w dniach. Art. 20. § 1. Kara ograniczenia wolno[ci trwa 1 miesic. § 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolno[ci ukarany: 1) nie mo|e bez zgody sdu zmienia miejsca staBego pobytu; 2) jest obowizany do wykonywania pracy wskazanej przez sd; 3) ma obowizek udzielania wyja[nieD dotyczcych przebiegu odbywania kary. Art. 21. § 1. Obowizek okre[lony w art. 20 § 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpBatnej kontrolowanej pracy na cele spoBeczne w odpowiednim zakBadzie pracy, pla- cówce sBu|by zdrowia, opieki spoBecznej, organizacji lub instytucji nioscej pomoc charytatywn lub na rzecz spoBeczno[ci lokalnej w wymiarze od 20 do 40 godzin. § 2. W stosunku do osoby zatrudnionej organ orzekajcy, zamiast obowizku okre[lonego w § 1, mo|e orzec potrcenie od 10 do 25 % wynagrodzenia za prac na rzecz Skarbu PaDstwa albo na cel spoBeczny wskazany przez organ 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 5/5 orzekajcy; w okresie odbywania kary ukarany nie mo|e rozwiza bez zgo- dy sdu stosunku pracy. § 3. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowizku pracy, o którym mowa w § 1, okre[la sd po wysBuchaniu ukaranego. Art. 22. Wymierzajc kar ograniczenia wolno[ci, organ orzekajcy mo|e zobowiza uka- ranego do: 1) naprawienia w caBo[ci albo w cz[ci szkody wyrzdzonej wykroczeniem; 2) przeproszenia pokrzywdzonego. Art. 23. Je|eli ukarany uchyla si od wykonywania kary ograniczenia wolno[ci, ulega ona zamianie na zastpcz kar grzywny, przy czym miesic ograniczenia wolno[ci przyjmuje si za równowa|ny grzywnie od 75 do 2 250 zBotych, a je|eli okoliczno[ci wskazuj na to, |e egzekucja grzywny nie bdzie skuteczna  na zastpcz kar aresztu, przy czym miesic ograniczenia wolno[ci odpowiada 15 dniom aresztu. Art. 24. § 1. Grzywn wymierza si w wysoko[ci od 20 do 5 000 zBotych, chyba |e ustawa stanowi inaczej. § 2. Je|eli za wykroczenie popeBnione w celu osignicia korzy[ci majtkowej wymierzono kar aresztu, orzeka si obok tej kary równie| grzywn, chyba |e orzeczenie grzywny nie byBoby celowe. § 3. Wymierzajc grzywn, bierze si pod uwag dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majtkowe i mo|liwo[ci zarobkowe. Art. 25. § 1. Je|eli egzekucja grzywny w kwocie przekraczajcej 500 zBotych oka|e si bezskuteczna, mo|na po wyra|eniu zgody przez ukaranego zamieni grzywn na prac spoBecznie u|yteczn, okre[lajc jej rodzaj i czas trwania. Praca spo- Becznie u|yteczna trwa najkrócej tydzieD, najdBu|ej 2 miesice. Przepisy art. 20 § 2 i art. 21 § 1 stosuje si odpowiednio. § 2. Je|eli ukarany w warunkach okre[lonych w § 1 nie wyrazi zgody na podjcie pracy spoBecznie u|ytecznej albo mimo wyra|enia zgody jej nie wykonuje, mo|na orzec zastpcz kar aresztu, przyjmujc jeden dzieD aresztu za rów- nowa|ny grzywnie od 20 do 150 zBotych; kara zastpcza nie mo|e przekro- czy 30 dni aresztu. § 3. Grzywn niepodlegajc zamianie na zastpcz kar aresztu w my[l § 2 mo|- na w szczególnie uzasadnionych wypadkach umorzy. Art. 26. Nie mo|na wymierzy kary aresztu lub zastpczej kary aresztu, je|eli warunki osobi- ste sprawcy uniemo|liwiaj odbycie tej kary. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 6/6 Art. 27. § 1. Od zastpczej kary aresztu sprawca mo|e by uwolniony w ka|dym czasie przez wpBacenie kwoty pieni|nej przypadajcej jeszcze do uiszczenia. § 2. Je|eli grzywna zostaBa uiszczona w cz[ci, kar zastpcz zmniejsza si w sposób odpowiadajcy stosunkowi kwoty zapBaconej do wysoko[ci grzywny. Art. 28. § 1. Zrodkami karnymi s: 1) zakaz prowadzenia pojazdów; 2) przepadek przedmiotów; 3) nawizka; 4) obowizek naprawienia szkody; 5) podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomo[ci w szczególny sposób; 6) inne [rodki karne okre[lone przez ustaw. § 2. Zrodki karne mo|na orzec, je|eli s one przewidziane w przepisie szczegól- nym, a orzeka si je, je|eli przepis szczególny tak stanowi. § 3. Przepadek przedmiotów mo|na orzec, choby zachodziBa okoliczno[ wyB- czajca ukaranie sprawcy. § 4. Obowizek naprawienia szkody orzeka si w sposób okre[lony w przepisie szczególnym. Art. 29. § 1. Zakaz prowadzenia pojazdów wymierza si w miesicach lub latach, na okres od 6 miesicy do 3 lat. § 2. Orzekajc zakaz prowadzenia pojazdów okre[la si rodzaj pojazdu, którego zakaz dotyczy. § 3. Zakaz, o którym mowa w § 1, obowizuje od uprawomocnienia si orzecze- nia. Orzekajc zakaz nakBada si obowizek zwrotu dokumentu uprawniaj- cego do prowadzenia pojazdu, je|eli dokument ten nie zostaB zatrzymany. Do chwili wykonania tego obowizku okres, na który orzeczono zakaz, nie bie- gnie. § 4. Na poczet zakazu prowadzenia pojazdów zalicza si okres zatrzymania prawa jazdy lub innego dokumentu uprawniajcego do prowadzenia pojazdu. Art. 30. § 1. Przepadek przedmiotów obejmuje narzdzia lub inne przedmioty, które sBu|y- By lub byBy przeznaczone do popeBnienia wykroczenia, a je|eli przepis szcze- gólny tak stanowi  tak|e przedmioty pochodzce bezpo[rednio lub po[red- nio z wykroczenia. § 2. Przepadek przedmiotów niebdcych wBasno[ci sprawcy wykroczenia mo|na orzec tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. § 3. Przepadek przedmiotów nastpuje z chwil uprawomocnienia si orzeczenia. § 4. Przedmioty objte przepadkiem przechodz na wBasno[ Skarbu PaDstwa, chyba |e ustawa stanowi inaczej. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 7/7 § 5. Przepadku nie orzeka si, je|eli byBoby to niewspóBmierne do wagi popeBnio- nego wykroczenia, chyba |e chodzi o przedmiot pochodzcy bezpo[rednio z wykroczenia. Art. 31. § 1. Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomo[ci w szczególny spo- sób orzeka si wtedy, gdy mo|e to mie znaczenie wychowawcze. § 2. Kara okre[lona w § 1 polega na ogBoszeniu orzeczenia w zakBadzie pracy, w uczelni, w miejscu zamieszkania ukaranego, w innym wBa[ciwym miejscu lub w inny stosowny sposób. OgBoszenie mo|e nastpi na koszt ukaranego. Art. 32. Nawizk orzeka si na rzecz pokrzywdzonego w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych. Nowe brzmienie pkt Art. 33. 7 w § 4 w art. 33 § 1. Organ orzekajcy wymierza kar wedBug swojego uznania, w granicach wchodzi w |ycie z dn. przewidzianych przez ustaw za dane wykroczenie, oceniajc stopieD spo- 1.01.2010 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr 190, poz. Becznej szkodliwo[ci czynu i biorc pod uwag cele kary w zakresie spoBecz- 1474). nego oddziaBywania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osign w stosunku do ukaranego. § 2. Wymierzajc kar, organ orzekajcy bierze pod uwag w szczególno[ci rodzaj i rozmiar szkody wyrzdzonej wykroczeniem, stopieD winy, pobudki, sposób dziaBania, stosunek do pokrzywdzonego, jak równie| wBa[ciwo[ci, warunki osobiste i majtkowe sprawcy, jego stosunki rodzinne, sposób |ycia przed popeBnieniem i zachowanie si po popeBnieniu wykroczenia. § 3. Jako okoliczno[ci Bagodzce uwzgldnia si w szczególno[ci: 1) dziaBanie sprawcy wykroczenia pod wpBywem ci|kich warunków ro- dzinnych lub osobistych; 2) dziaBanie sprawcy wykroczenia pod wpBywem silnego wzburzenia wy- woBanego krzywdzcym stosunkiem do niego lub do innych osób; 3) dziaBanie z pobudek zasBugujcych na uwzgldnienie; 4) prowadzenie przez sprawc nienagannego |ycia przed popeBnieniem wykroczenia i wyró|nianie si speBnianiem obowizków, zwBaszcza w zakresie pracy; 5) przyczynienie si lub staranie si sprawcy o przyczynienie si do usu- nicia szkodliwych nastpstw swego czynu. § 4. Jako okoliczno[ci obci|ajce uwzgldnia si w szczególno[ci: 1) (uchylony); 2) dziaBanie sprawcy w celu osignicia bezprawnej korzy[ci majtkowej; 3) dziaBanie w sposób zasBugujcy na szczególne potpienie; 4) (uchylony); 5) uprzednie ukaranie sprawcy za podobne przestpstwo lub wykroczenie; 6) chuligaDski charakter wykroczenia; [7) dziaBanie pod wpBywem alkoholu lub innego [rodka odurzajcego;] 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 8/8 <7) dziaBanie pod wpBywem alkoholu, [rodka odurzajcego lub innej podobnie dziaBajcej substancji lub [rodka;> 8) popeBnienie wykroczenia na szkod osoby bezradnej lub osoby, której sprawca powinien okaza szczególne wzgldy; 9) popeBnienie wykroczenia we wspóBdziaBaniu z maBoletnim. § 5. Przepisy § 1 4 stosuje si odpowiednio do [rodków karnych. Art. 34. Okoliczno[ci wpBywajce na wymiar kary i [rodka karnego uwzgldnia si tylko co do osoby, której dotycz. Art. 35. Je|eli ustawa daje mo|no[ wyboru midzy aresztem a inn kar, areszt mo|na orzec tylko wtedy, gdy czyn popeBniono umy[lnie, a zarazem za orzeczeniem kary aresztu przemawia waga czynu lub okoliczno[ci sprawy [wiadcz o demoralizacji sprawcy albo sposób jego dziaBania zasBuguje na szczególne potpienie. Art. 36. § 1. Nagan mo|na orzec wtedy, gdy ze wzgldu na charakter i okoliczno[ci czynu lub wBa[ciwo[ci i warunki osobiste sprawcy nale|y przypuszcza, |e zasto- sowanie tej kary jest wystarczajce do wdro|enia go do poszanowania prawa i zasad wspóB|ycia spoBecznego. § 2. Nie mo|na orzec nagany za wykroczenie o charakterze chuligaDskim. Art. 37. Je|eli wykroczeniem o charakterze chuligaDskim zostaBa wyrzdzona szkoda, mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 1 000 zBotych na rzecz pokrzywdzonego albo na rzecz Polskiego Czerwonego Krzy|a lub na inny cel spoBeczny wskazany przez organ orzekajcy. Art. 37a. (uchylony). Art. 38. Ukaranemu co najmniej dwukrotnie za podobne wykroczenia umy[lne, który w ci- gu dwóch lat od ostatniego ukarania popeBnia ponownie podobne wykroczenie umy[lne, mo|na wymierzy kar aresztu, choby byBo zagro|one kar Bagodniejsz. Art. 39. § 1. W wypadkach zasBugujcych na szczególne uwzgldnienie mo|na  biorc pod uwag charakter i okoliczno[ci czynu lub wBa[ciwo[ci i warunki osobiste sprawcy  zastosowa nadzwyczajne zBagodzenie kary albo odstpi od wy- mierzenia kary lub [rodka karnego. § 2. Nadzwyczajne zBagodzenie polega na wymierzeniu kary poni|ej dolnej grani- cy ustawowego zagro|enia albo kary Bagodniejszego rodzaju. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 9/9 § 3. (uchylony). § 4. W razie odstpienia od wymierzenia kary mo|na zastosowa do sprawcy [ro- dek oddziaBywania spoBecznego, majcy na celu przywrócenie naruszonego porzdku prawnego lub naprawienie wyrzdzonej krzywdy, polegajcy zwBaszcza na przeproszeniu pokrzywdzonego, uroczystym zapewnieniu nie- popeBniania wicej takiego czynu albo zobowizaniu sprawcy do przywróce- nia stanu poprzedniego. RozdziaB III Zastosowanie [rodków oddziaBywania wychowawczego Art. 40. (uchylony). Art. 41. W stosunku do sprawcy czynu mo|na poprzesta na zastosowaniu pouczenia, zwró- ceniu uwagi, ostrze|eniu lub na zastosowaniu innych [rodków oddziaBywania wy- chowawczego. RozdziaB IV Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu Art. 42. § 1. Wykonanie kary aresztu mo|na warunkowo zawiesi, je|eli ze wzgldu na okoliczno[ci popeBnienia wykroczenia, wBa[ciwo[ci i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie si po popeBnieniu wykroczenia nale|y przy- puszcza, |e pomimo niewykonania kary nie popeBni on nowego podobnego przestpstwa lub wykroczenia. § 2. Warunkowe zawieszenie wykonania kary nastpuje na okres próby, który nie mo|e by krótszy ni| 6 miesicy i nie mo|e przekroczy roku. Okres próby biegnie od uprawomocnienia si orzeczenia. § 3. Je|eli wykroczeniem zostaBa wyrzdzona szkoda w mieniu, warunkowe za- wieszenie wykonania kary mo|e by orzeczone tylko wtedy, gdy szkoda zo- staBa w caBo[ci naprawiona. Art. 43. Warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje si do sprawcy, który: 1) w cigu 2 lat przed popeBnieniem wykroczenia byB ju| karany za podobne przestpstwo lub wykroczenie albo 2) popeBniB wykroczenie o charakterze chuligaDskim  chyba |e ze wzgldu na wyjtkowe okoliczno[ci organ orzekajcy uzna zawie- szenie wykonania kary za celowe. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 10/10 Art. 44. § 1. Sd, który orzekB kar aresztu zarzdza wykonanie kary, je|eli ukarany w okresie próby popeBniB podobne do poprzedniego przestpstwo lub wykro- czenie. § 2. Sd, który orzekB kar aresztu mo|e zarzdzi wykonanie kary, je|eli ukarany w okresie próby popeBniB inne przestpstwo lub wykroczenie ni| wymienione w § 1. § 3. Je|eli w okresie próby i w cigu dalszych 2 miesicy nie zarzdzono wykona- nia kary, ukaranie uwa|a si za niebyBe. RozdziaB V Przedawnienie orzekania, wykonania kary oraz zatarcie ukarania Art. 45. § 1. Karalno[ wykroczenia ustaje, je|eli od czasu jego popeBnienia upBynB rok; je|eli w tym okresie wszczto postpowanie, karalno[ wykroczenia ustaje z upBywem 2 lat od popeBnienia czynu. § 2. W razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnicia, przedawnienie biegnie od daty uchylenia rozstrzygnicia. § 3. Orzeczona kara lub [rodek karny nie podlega wykonaniu, je|eli od daty upra- womocnienia si rozstrzygnicia upBynBy 3 lata. Art. 46. § 1. Ukaranie uwa|a si za niebyBe po upBywie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary. § 2. Je|eli ukarany przed upBywem okresu przewidzianego w § 1 popeBniB nowe wykroczenie, za które wymierzono mu kar aresztu, ograniczenia wolno[ci lub grzywny, ukaranie za oba wykroczenia uwa|a si za niebyBe po upBywie 2 lat od wykonania, darowania albo od przedawnienia wykonania kary za nowe wykroczenie. § 3. Je|eli orzeczono [rodek karny, uznanie ukarania za niebyBe nie mo|e nastpi przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem wykonania. RozdziaB VI Wyja[nienie wyra|eD ustawowych Art. 47. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach okre[lonych w ustawie karnej. § 2. Przestpstwami i wykroczeniami podobnymi s przestpstwa i wykroczenia nale|ce do tego samego rodzaju; przestpstwa i wykroczenia z zastosowa- niem przemocy lub grozby jej u|ycia albo przestpstwa i wykroczenia popeB- nione w celu osignicia korzy[ci majtkowej uwa|a si za przestpstwa i wykroczenia podobne. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 11/11 § 3. Osob najbli|sz jest maB|onek, wstpny, zstpny, rodzeDstwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostajca w stosunku przysposobienia oraz jej maB|onek, a tak|e osoba pozostajca we wspólnym po|yciu. § 4. Instytucj paDstwow, samorzdow lub spoBeczn jest równie| przedsibior- stwo, w którym Skarb PaDstwa lub jednostka samorzdu terytorialnego jest udziaBowcem, spóBdzielnia, zwizek zawodowy, inna organizacja spoBeczna lub jednostka wojskowa. § 5. Charakter chuligaDski maj wykroczenia polegajce na umy[lnym godzeniu w porzdek lub spokój publiczny albo umy[lnym niszczeniu lub uszkadzaniu mienia, je|eli sprawca dziaBaB publicznie oraz w rozumieniu powszechnym bez powodu lub z oczywi[cie bBahego powodu, okazujc przez to ra|ce lek- cewa|enie podstawowych zasad porzdku prawnego. § 6. Przy ocenie stopnia spoBecznej szkodliwo[ci czynu bierze si pod uwag ro- dzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrzdzonej lub gro|cej szko- dy, sposób i okoliczno[ci popeBnienia czynu, wag naruszonych przez spraw- c obowizków, jak równie| posta zamiaru, motywacj sprawcy, rodzaj na- ruszonych reguB ostro|no[ci i stopieD ich naruszenia. § 7. Rzecz ruchom lub przedmiotem jest tak|e polski albo obcy pienidz lub in- ny [rodek pBatniczy oraz dokument uprawniajcy do otrzymania sumy pie- ni|nej albo zawierajcy obowizek wypBaty kapitaBu, odsetek, udziaBu w zy- skach albo stwierdzenie uczestnictwa w spóBce. § 8. Dokumentem jest ka|dy przedmiot lub inny zapisany no[nik informacji, z któ- rym jest zwizane okre[lone prawo, albo który ze wzgldu na zawart w nim tre[ stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczno[ci majcej znaczenie prawne. RozdziaB VII Stosunek do ustaw szczególnych Art. 48. Przepisy cz[ci ogólnej Kodeksu wykroczeD stosuje si do wykroczeD przewidzia- nych w innych ustawach, je|eli ustawy te nie zawieraj przepisów odmiennych. CZZ SZCZEGÓLNA RozdziaB VIII Wykroczenia przeciwko porzdkowi i spokojowi publicznemu Art. 49. § 1. Kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekcewa|enie Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom, podlega karze aresztu albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto narusza przepisy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 12/12 Art. 49a. § 1. Kto wbrew przepisom przekracza granic Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze grzywny. § 2. UsiBowanie i pomocnictwo s karalne. Art. 50. Kto nie opuszcza zbiegowiska publicznego pomimo wezwania wBa[ciwego organu, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 51. § 1. Kto krzykiem, haBasem, alarmem lub innym wybrykiem zakBóca spokój, po- rzdek publiczny, spoczynek nocny albo wywoBuje zgorszenie w miejscu pu- blicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. [§ 2. Je|eli czyn okre[lony w § 1 ma charakter chuligaDski lub sprawca dopuszcza si go, bdc pod wpBywem alkoholu, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny.] <§ 2. Je|eli czyn okre[lony w § 1 ma charakter chuligaDski lub sprawca do- puszcza si go, bdc pod wpBywem alkoholu, [rodka odurzajcego lub innej podobnie dziaBajcej substancji lub [rodka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny.> § 3. Pod|eganie i pomocnictwo s karalne. Art. 52. § 1. Kto: 1) przeszkadza lub usiBuje przeszkodzi w organizowaniu lub w przebiegu nie- zakazanego zgromadzenia, 2) zwoBuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia albo przewodniczy takiemu zgromadzeniu lub zgromadzeniu zakazanemu, 3) przewodniczy zgromadzeniu po rozwizaniu go przez przewodniczcego lub przedstawiciela organu gminy, 4) bezprawnie zajmuje lub wzbrania si opu[ci miejsce, którym inna osoba lub organizacja prawnie rozporzdza jako zwoBujcy lub przewodniczcy zgromadzenia, 5) bierze udziaB w zgromadzeniu posiadajc przy sobie broD, materiaBy wybu- chowe lub inne niebezpieczne narzdzia  podlega karze aresztu do 14 dni, karze ograniczenia wolno[ci albo karze grzywny. § 2. Pod|eganie i pomocnictwo s karalne. Nowe brzmienie § 2 w art. 51 wchodzi w |ycie z dn. 1.01.2010 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr Art. 52a. 190, poz. 1474). Kto: 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 13/13 1) publicznie nawoBuje do popeBnienia przestpstwa, w tym i przestpstwa skar- bowego lub je pochwala, 2) publicznie nawoBuje do nieposBuszeDstwa lub przeciwdziaBania przemoc ustawie albo prawnemu rozporzdzeniu organu paDstwowego, je|eli zasig czynu albo jego skutki nie byBy znaczne  podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. Art. 52b. Kto zu|ywa olej opaBowy do celów napdowych, podlega karze grzywny do 500 zB. Art. 53. (uchylony). Art. 54. Kto wykracza przeciwko wydanym z upowa|nienia ustawy przepisom porzdkowym o zachowaniu si w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. Art. 55. Kto kpie si w miejscu, w którym jest to zabronione, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. Art. 56. § 1. Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczn zbiórk ofiar, podlega karze grzywny. § 2. Pod|eganie i pomocnictwo s karalne. § 3. Mo|na orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki przeprowadzonej wbrew warunkom zezwolenia, orzeka si za[ ich przepadek, gdy zbiórk przeprowadzono bez zezwolenia. § 4. Mo|na orzec przepadek przedmiotów uzyskanych z czynu okre[lonego w § 1 tak|e wtedy, gdy zostaBy one przekazane przez sprawc innej osobie lub in- stytucji, jak i przepadek pienidzy uzyskanych za zebrane ofiary w naturze i rzeczy nabytych za uzyskane ze zbiórki pienidze. § 5. Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, nale|y przekaza instytucji pomocy spoBecznej lub instytucji kulturalno-o[wiatowej. Art. 57. § 1. Kto organizuje lub przeprowadza publiczn zbiórk ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestpstwo, w tym i przestpstwo skarbowe, wy- kroczenie lub wykroczenie skarbowe, albo nie bdc osob najbli|sz dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywn lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbli|szej pienidze na ten cel, podlega karze aresztu albo grzywny. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 14/14 § 2. Pod|eganie i pomocnictwo s karalne. § 3. Zebrane ofiary lub pienidze uzyskane za zebrane ofiary w naturze a tak|e pienidze wpBacone na poczet grzywny lub ofiarowane na ten cel podlegaj przepadkowi. § 4. Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, nale|y przekaza instytucji pomocy spoBecznej lub instytucji kulturalno-o[wiatowej. Art. 58. § 1. Kto, majc [rodki egzystencji lub bdc zdolny do pracy, |ebrze w miejscu publicznym, podlega karze ograniczenia wolno[ci, grzywny do 1 500 zBotych albo ka- rze nagany. § 2. Kto |ebrze w miejscu publicznym w sposób natarczywy lub oszukaDczy, podlega karze aresztu albo ograniczenia wolno[ci. Art. 59. (uchylony). Art. 60. (uchylony). Art. 601. § 1. Kto wykonuje dziaBalno[ gospodarcz bez wymaganego zgBoszenia do ewi- dencji dziaBalno[ci gospodarczej, wpisu do rejestru dziaBalno[ci regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto nie dopeBnia obowizku zgBaszania do ewidencji dziaBalno[ci gospodarczej zmian danych objtych wpisem. § 3. Kto bdc przedsibiorc wprowadza do obrotu towar bez wymaganych ozna- czeD, podlega karze grzywny. § 4. Kto: 1) wykonuje bez wymaganych uprawnieD zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, 2) [wiadczc usBugi hotelarskie u|ywa nazw rodzajowych lub okre[lenia kate- gorii obiektów hotelarskich bez decyzji lub niezgodnie z decyzj, 2a) [wiadczc usBugi hotelarskie, u|ywa oznaczeD, które mog wprowadzi klientów w bBd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego, 3) wbrew obowizkowi [wiadczy usBugi hotelarskie w obiekcie niezgBoszonym do ewidencji, 4) [wiadczy usBugi hotelarskie wbrew decyzji nakazujcej wstrzymanie ich [wiadczenia  podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 15/15 § 5. Kto w zakresie dziaBalno[ci swojego przedsibiorstwa: 1) zawiera z nabywc, bdcym osob fizyczn, umow, na podstawie której uzyskuje on prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w ka|dym roku bez zachowania wBa[ciwych wymo- gów, dotyczcych jej tre[ci lub formy, 2) |da od nabywcy prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia miesz- kalnego w oznaczonym czasie w ka|dym roku, [wiadczenia przed upBywem okre[lonego w ustawie terminu do odstpienia  podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 6. Kto zawierajc umow, na podstawie której nabywca uzyskuje prawo korzy- stania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w ka|dym roku w nieuczciwy sposób i sprzecznie z tre[ci nabywanego prawa o[wiadcza, |e przedmiotem umowy jest wBasno[  podlega karze grzywny. § 7. uchylony. Art. 602. (uchylony). Art. 61. § 1. Kto przywBaszcza sobie stanowisko, tytuB lub stopieD albo publicznie u|ywa lub nosi odznaczenie, odznak, strój lub mundur, do których nie ma prawa, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. § 2. Kto ustanawia, wytwarza, rozpowszechnia publicznie, u|ywa lub nosi: godBo, chorgiew albo inn odznak lub mundur, co do których zostaB wydany za- kaz, albo odznak lub mundur organizacji prawnie nieistniejcej, albo odzna- k lub mundur, na których ustanowienie lub noszenie nie uzyskano wymaga- nego zezwolenia, podlega karze aresztu albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 mo|na orzec, a w razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 2 orzeka si przepadek wymienio- nych w tych przepisach przedmiotów, jak równie| innych przedmiotów sBu- |cych do popeBnienia wykroczenia, takich jak pieczcie, stemple, papier firmowy lub bilety wizytowe, choby nie stanowiBy wBasno[ci sprawcy. Art. 62. (uchylony). Art. 63. § 1. Kto bez zBo|enia pisemnego wniosku o dokonanie wpisu do rejestru przedsi- biorców telekomunikacyjnych wykonuje dziaBalno[ telekomunikacyjn, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci lub grzywny. § 2. (uchylony). § 3. Kto wprowadza do obrotu urzdzenia radiowe i telekomunikacyjne urzdzenia koDcowe podlegajce obowizkowej ocenie zgodno[ci z zasadniczymi wy- maganiami, nieposiadajce wymaganego znaku zgodno[ci, podlega karze grzywny. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 16/16 § 4. (uchylony). Art. 63a. § 1. Kto umieszcza w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym ogBoszenie, plakat, afisz, apel, ulotk, napis lub rysunek albo wystawia je na widok pu- bliczny w innym miejscu bez zgody zarzdzajcego tym miejscem, podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec przepadek przedmiotów sta- nowicych przedmiot wykroczenia oraz nawizk w wysoko[ci do 1 500 zBo- tych lub obowizek przywrócenia do stanu poprzedniego. Art. 64. § 1. Kto, bdc wBa[cicielem, administratorem, dozorc lub u|ytkownikiem nieru- chomo[ci, nie dopeBnia obowizku umieszczenia w odpowiednim miejscu al- bo utrzymania w nale|ytym stanie tabliczki z numerem porzdkowym nieru- chomo[ci, nazw ulicy lub placu albo miejscowo[ci, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto nie dopeBnia obowizku o[wietlenia tabliczki z numerem porzdkowym nieruchomo[ci. RozdziaB IX Wykroczenia przeciwko instytucjom paDstwowym, samorzdowym i spoBecznym Art. 65. § 1. Kto umy[lnie wprowadza w bBd organ paDstwowy lub instytucj upowa|nio- n z mocy ustawy do legitymowania: 1) co do to|samo[ci wBasnej lub innej osoby, 2) co do swego obywatelstwa, zawodu, miejsca zatrudnienia lub zamiesz- kania, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi nie udziela wBa[ciwemu organowi paDstwowemu lub instytucji, upowa|nionej z mocy ustawy do legi- tymowania, wiadomo[ci lub dokumentów co do okoliczno[ci wymienionych w § 1. Art. 66. § 1. Kto ze zBo[liwo[ci lub swawoli, chcc wywoBa niepotrzebn czynno[ faB- szywym alarmem, informacj lub innym sposobem, wprowadza w bBd insty- tucj u|yteczno[ci publicznej albo inny organ ochrony bezpieczeDstwa, po- rzdku publicznego lub zdrowia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny do 1 500 zBo- tych. § 2. Je|eli wykroczenie spowodowaBo niepotrzebn czynno[, mo|na orzec na- wizk do wysoko[ci 1 000 zBotych. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 17/17 Art. 67. § 1. Kto umy[lnie uszkadza lub usuwa ogBoszenie wystawione publicznie przez in- stytucj paDstwow, samorzdow albo organizacj spoBeczn lub te| w inny sposób umy[lnie uniemo|liwia zaznajomienie si z takim ogBoszeniem, podlega karze aresztu albo grzywny. § 2. Kto umy[lnie uszkadza lub usuwa ogBoszenie, afisz lub plakat wystawiony publicznie przez instytucj artystyczn, rozrywkow lub sportow albo w in- ny sposób umy[lnie uniemo|liwia zaznajomienie si z takim ogBoszeniem, afiszem lub plakatem, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. Art. 68. § 1. Kto bez wBa[ciwego zamówienia wyrabia piecz, godBo lub znak instytucji paDstwowej, samorzdowej albo organizacji spoBecznej lub te| tak piecz, godBo lub znak wydaje osobie nieupowa|nionej do odbioru, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto bezprawnie posiada, zamawia lub nabywa tak piecz. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2 piecz, godBo lub znak podlegaj przepadkowi. Art. 69. Kto umy[lnie niszczy, uszkadza, usuwa lub w inny sposób czyni bezskutecznymi znaki umieszczone przez organ paDstwowy w celu stwierdzenia to|samo[ci przed- miotu, zamknicia go lub poddania rozporzdzeniu wBadzy, podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany. RozdziaB X Wykroczenia przeciwko bezpieczeDstwu osób i mienia Nowe brzmienie § 2 w art. 70 wchodzi w Art. 70. |ycie z dn. 1.01.2010 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr § 1. Kto, bdc niezdolny do czynno[ci, której nieumiejtne wykonanie mo|e 190, poz. 1474). wywoBa niebezpieczeDstwo dla |ycia lub zdrowia czBowieka, tak czynno[ przedsibierze albo kto porucza j osobie do jej wykonania niezdolnej lub wbrew obowizkowi nadzoru dopuszcza do wykonania takiej czynno[ci przez osob niezdoln, podlega karze aresztu albo grzywny. [§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi zachowania trzezwo[ci znajduje si w stanie po u|yciu alkoholu lub podobnie dziaBajcego [rodka i podejmuje w tym stanie czynno[ci zawodowe.] <§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi zachowania trzezwo- [ci znajduje si w stanie po u|yciu alkoholu, [rodka odurzajcego lub in- nej podobnie dziaBajcej substancji lub [rodka i podejmuje w tym stanie czynno[ci zawodowe lub sBu|bowe.> 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 18/18 § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2, mo|na orzec podanie orzeczenia do publicznej wiadomo[ci w szczególny sposób. Art. 71. Kto przez wadliwe wykonanie urzdzeD lub uczynienie ich niezdatnymi do funkcjo- nowania zgodnie z przeznaczeniem albo przez niewBa[ciwe ich u|ytkowanie lub sa- mowolne uruchomienie wywoBuje stan niebezpieczny dla |ycia lub zdrowia czBowie- ka, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 72. Kto wbrew swemu obowizkowi nie dokonuje odpowiedniego zabezpieczenia miej- sca niebezpiecznego dla |ycia lub zdrowia czBowieka, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 73. Kto wbrew swemu obowizkowi nie zawiadamia odpowiedniego organu lub osoby o wiadomym mu niebezpieczeDstwie gro|cym |yciu lub zdrowiu czBowieka albo mie- niu w znacznych rozmiarach, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 74. § 1. Kto niszczy, uszkadza, usuwa lub czyni nieczytelnymi znaki lub napisy ostrzegajce o gro|cym niebezpieczeDstwie dla |ycia lub zdrowia czBowieka albo ogrodzenie lub inne urzdzenie zapobiegajce takiemu niebezpieczeD- stwu, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec obowizek zapBaty równowar- to[ci zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowizek przywró- cenia do stanu poprzedniego, a tak|e orzec podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomo[ci w szczególny sposób. Art. 75. § 1. Kto bez zachowania nale|ytej ostro|no[ci wystawia lub wywiesza ci|kie przedmioty albo nimi rzuca, wylewa pByny, wyrzuca nieczysto[ci albo do- prowadza do wypadania takich przedmiotów lub wylewania si pBynów, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Je|eli sprawca dopuszcza si czynu okre[lonego w § 1 ze zBo[liwo[ci lub swawoli, podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny. Art. 76. Kto rzuca kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny bdcy w ruchu, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 19/19 podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. Art. 77. Kto nie zachowuje zwykBych lub nakazanych [rodków ostro|no[ci przy trzymaniu zwierzcia, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. Art. 78. Kto przez dra|nienie lub pBoszenie doprowadza zwierz do tego, |e staje si niebez- pieczne, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. Art. 79. § 1. Kto wbrew swemu obowizkowi zaniecha o[wietlenia miejsc dostpnych dla publiczno[ci, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. § 2. Kto ze zBo[liwo[ci lub swawoli o[wietlenie takie gasi, podlega karze grzywny do 500 zBotych. Art. 80. § 1. Kto: 1) przeje|d|a pojazdem lub konno albo przepdza zwierz gospodarskie przez waB przeciwpowodziowy w miejscu do tego nieprzeznaczonym lub wzdBu| po wale, na którym nie ma drogi o dostatecznie mocnej nawierzchni, 2) orze lub bronuje ziemi na wale przeciwpowodziowym albo obok waBu w odlegBo[ci mniejszej ni| 3 m od stopy waBu, 3) rozkopuje waB przeciwpowodziowy, wbija sBup lub osadza znak albo zasa- dza drzewo lub krzew na wale, 4) kopie studni, sadzawk, dóB lub rów obok waBu przeciwpowodziowego w odlegBo[ci mniejszej ni| 50 m od stopy waBu, 5) pasie na wale przeciwpowodziowym zwierz gospodarskie, 6) uszkadza umocnienie na wale przeciwpowodziowym, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto narusza inne ni| okre[lone w § 1 ograniczenia w u|ytkowaniu waBów przeciwpowodziowych, wprowadzone przez wBa[ciwy organ administracji paDstwowej lub samorzdowej. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec obowizek przywrócenia do stanu poprzedniego. Art. 81. Kto niszczy lub uszkadza urzdzenia sBu|ce do ochrony brzegów wód morskich lub [ródldowych, a w szczególno[ci wszelkie umocnienia lub ro[linno[ ochronn, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 20/20 Art. 82. § 1. Kto nieostro|nie obchodzi si z ogniem lub wykracza przeciwko przepisom dotyczcym zapobiegania i zwalczania po|arów, a w szczególno[ci: 1) nie wyposa|a budynku w odpowiednie urzdzenia lub sprzt przeciwpo|a- rowy lub nie utrzymuje ich w stanie zdatnym do u|ytku, 2) utrudnia okresowe czyszczenie komina lub nie dokonuje bez zwBoki napra- wy uszkodzeD komina i wszelkich przewodów dymowych, 3) nie usuwa lub nie zabezpiecza w obrbie budynków urzdzeD lub materia- Bów stwarzajcych niebezpieczeDstwo powstania po|aru, 4) eksploatuje w sposób niewBa[ciwy urzdzenia energetyczne lub cieplne lub pozostawia je uszkodzone w stanie mogcym spowodowa wybuch lub po- |ar, 5) nie zachowuje przepisowej odlegBo[ci od budynków przy ustawianiu stert i stogów lub nie zachowuje obowizujcych warunków bezpieczeDstwa prze- ciwpo|arowego podczas omBotów, 6) (uchylony), 7) w lesie lub na terenie [ródle[nym albo w odlegBo[ci mniejszej ni| 100 m od granicy lasu: a) u|ywa cignika lub innej maszyny bez nale|ytego zabezpieczenia przed iskrzeniem, b) roznieca ogieD poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, c) pozostawia rozniecony ogieD, d) korzysta z otwartego pBomienia, e) wypala wierzchni warstw gleby lub pozostaBo[ci ro[linne, f) porzuca nieugaszone zapaBki lub niedopaBki papierosów, g) dopuszcza si innych czynno[ci mogcych wywoBa niebezpieczeDstwo po|aru, 8) roznieca lub pozostawia ognisko w pobli|u mostu drewnianego albo prze- je|d|a przez taki most z otwartym ogniem lub z niezamknitym paleni- skiem, 9) wbrew ci|cemu na nim obowizkowi ochrony lasu przed po|arem, nie wykonuje zabiegów profilaktycznych i ochronnych, zapobiegajcych po- wstawaniu i rozprzestrzenianiu si po|arów, podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany. § 2. Kto zostawia maBoletniego do lat 7 w okoliczno[ciach umo|liwiajcych mu wzniecenie po|aru, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 83. § 1. Kto nieostro|nie obchodzi si z materiaBami wybuchowymi, Batwo zapalnymi lub substancjami promieniotwórczymi albo wykracza przeciwko przepisom o wyrobie, sprzeda|y, przechowywaniu, u|ywaniu lub przewo|eniu takich ma- teriaBów, podlega karze aresztu, grzywny albo karze nagany. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 21/21 § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec przepadek przedmiotów sta- nowicych przedmiot wykroczenia. RozdziaB XI Wykroczenia przeciwko bezpieczeDstwu i porzdkowi w komunikacji Art. 84. Kto wbrew obowizkowi nie oznacza w sposób odpowiadajcy wymaganiom i Batwo dostrzegalny, zarówno w dzieD, jak i w porze nocnej, jakiejkolwiek przeszkody w ruchu drogowym, urzdzenia lub przedmiotu znajdujcych si na drodze lub te| miejsca prowadzonych robót, je|eli to mo|e zagrozi bezpieczeDstwu ruchu albo utrudni ruch na drodze, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 85. § 1. Kto samowolnie ustawia, niszczy, uszkadza, usuwa, wBcza lub wyBcza znak, sygnaB, urzdzenie ostrzegawcze lub zabezpieczajce albo zmienia ich poBo- |enie, zasBania je lub czyni niewidocznymi, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto samowolnie niszczy, uszkadza, usuwa lub usta- wia znak turystyczny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2 mo|na orzec obo- wizek zapBaty równowarto[ci zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu albo obowizek przywrócenia do stanu poprzedniego. Art. 86. § 1. Kto, nie zachowujc nale|ytej ostro|no[ci, powoduje zagro|enie bezpieczeD- stwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. § 2. Kto dopuszcza si wykroczenia okre[lonego w § 1, znajdujc si w stanie po u|yciu alkoholu lub podobnie dziaBajcego [rodka, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 przez osob prowadzc pojazd mo|na orzec zakaz prowadzenia pojazdów. Art. 87. § 1. Kto, znajdujc si w stanie po u|yciu alkoholu lub podobnie dziaBajcego [rodka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu ldowym, wodnym lub po- wietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie ni|szej ni| 50 zBotych. § 2. Kto, znajdujc si w stanie po u|yciu alkoholu lub podobnie dziaBajcego [rodka, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny po- jazd ni| okre[lony w § 1, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 22/22 podlega karze aresztu do 14 dni albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2 orzeka si zakaz prowadzenia pojazdów. Art. 88. Kto na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania prowadzi pojazd bez wymaga- nych przepisami [wiateB lub pozostawia pojazd bez wymaganego przepisami o[wie- tlenia, podlega karze grzywny. Art. 89. Kto, majc obowizek opieki lub nadzoru nad maBoletnim do lat 7, dopuszcza do przebywania maBoletniego na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 90. Kto tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 91. Kto zanieczyszcza drog publiczn lub na tej drodze pozostawia pojazd lub inny przedmiot albo zwierz w okoliczno[ciach, w których mo|e to spowodowa niebez- pieczeDstwo lub stanowi utrudnienie w ruchu drogowym, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. Art. 92. § 1. Kto nie stosuje si do znaku lub sygnaBu drogowego albo do sygnaBu lub pole- cenia osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogo- wego, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Kto w celu uniknicia kontroli nie stosuje si do sygnaBu osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazujcego zatrzymanie pojazdu, podlega karze aresztu albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 2 mo|na orzec zakaz pro- wadzenia pojazdów. Art. 93. § 1. Prowadzcy pojazd, który, uczestniczc w wypadku drogowym, nie udziela niezwBocznej pomocy ofierze wypadku, podlega karze aresztu albo grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia o którym mowa w § 1 orzeka si zakaz prowadzenia pojazdów. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 23/23 Art. 94. § 1. Kto prowadzi na drodze publicznej pojazd, nie majc do tego uprawnienia, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi na drodze publicznej pojazd pomimo braku dopuszczenia pojazdu do ruchu. Art. 95. Kto prowadzi na drodze publicznej pojazd, nie majc przy sobie wymaganych do- kumentów, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. Art. 95a. Kto posBuguje si dowodem rejestracyjnym zawierajcym dane o speBnieniu przez pojazd wymagaD technicznych okre[lonych w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usBug (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z pózn. zm.1)) nie- zgodne ze stanem faktycznym, podlega karze grzywny do 500 zB. Art. 96. § 1. WBa[ciciel, posiadacz, u|ytkownik lub prowadzcy pojazd, który: 1) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej lub w strefie za- mieszkania osob niemajc sprawno[ci fizycznej lub psychicznej w stop- niu umo|liwiajcym nale|yte prowadzenie pojazdu, 2) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej osob niemajc wymaganych uprawnieD, 3) dopuszcza do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej lub w strefie za- mieszkania osob znajdujc si w stanie po u|yciu alkoholu lub podobnie dziaBajcego [rodka, 4) dopuszcza pojazd do jazdy na drodze publicznej pomimo braku wymaga- nych dokumentów stwierdzajcych dopuszczenie pojazdu do ruchu, 5) dopuszcza pojazd do jazdy na drodze publicznej, pomimo |e pojazd nie jest nale|ycie zaopatrzony w wymagane urzdzenia i przyrzdy albo pomimo |e nie nadaj si one do speBnienia swego przeznaczenia, 6) dopuszcza do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze za czyny okre[lone w § 1 pkt 1, 3 6 oraz za nieumy[lne do- puszczenie do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osob niema- jc wymaganych uprawnieD podlega dyspozytor pojazdu lub osoba, do któ- rej obowizków nale| jego czynno[ci, a je|eli takiej osoby nie wyznaczono  kierownik jednostki dysponujcej pojazdem. 1) Zmiany wymienionej ustawy zostaBy ogBoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 113, Nr 90, poz. 756, Nr 143, poz. 1199 i Nr 179, poz. 1484 oraz z 2006 r. Nr 143, poz. 1028 i 1029. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 24/24 Art. 96a. § 1. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, posiada w pojezdzie urzdzenia stano- wice obowizkowe wyposa|enie pojazdu uprzywilejowanego w ruchu, wy- syBajce sygnaBy [wietlne w postaci niebieskich lub czerwonych [wiateB bBy- skowych albo sygnaB dzwikowy o zmiennym tonie, a tak|e elementy ozna- kowania w postaci napisów, podlega karze grzywny. § 2. Kto, nie bdc do tego uprawnionym, u|ywa w pojezdzie sygnaBów [wietl- nych w postaci niebieskich lub czerwonych [wiateB bByskowych albo sygnaBu dzwikowego o zmiennym tonie, podlega karze aresztu do 14 dni albo grzywny. § 3. Urzdzenia lub elementy oznakowania, o których mowa w § 1 i 2, podlegaj przepadkowi, choby nie stanowiBy wBasno[ci sprawcy. Art. 97. Kto wykracza przeciwko innym przepisom o bezpieczeDstwie lub o porzdku ruchu na drogach publicznych, podlega karze grzywny do 3 000 zBotych albo karze nagany. Art. 98. Kto, prowadzc pojazd poza drog publiczn, nie zachowuje nale|ytej ostro|no[ci, czym zagra|a bezpieczeDstwu innych osób, lub nie stosuje si do przepisów regulu- jcych korzystanie z dróg wewntrznych lub innych miejsc dostpnych dla ruchu pojazdów, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 99. § 1. Kto: 1) bez zezwolenia zajmuje drog publiczn lub pas drogowy, urzdzenia lub budynek drogowy, na cele niezwizane z gospodark i komunikacj drogo- w, 2) niszczy lub uszkadza drog publiczn lub drog w strefie zamieszkania, przynale|no[ci lub urzdzenia drogowe, 3) usuwa lub niszczy zasBony od[nie|ne, 4) prowadzi roboty w pasie drogowym bez zezwolenia lub wbrew obowizko- wi nie przywraca tego pasa do stanu u|yteczno[ci, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto przy zadrzewianiu lub zakrzewianiu albo przy prowadzeniu robót ziemnych nie zachowuje przepisowej odlegBo[ci od linii kolejowych. Art. 100. Kto: 1) zaorywa lub w inny sposób zw|a pas drogowy lub pas przydro|ny, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 25/25 2) wBóczy po drodze publicznej lub porzuca na niej przedmioty albo u|ywa po- jazdów niszczcych nawierzchni drogi, 3) uszkadza rowy, skarpy nasypów lub wykopów albo samowolnie rozkopuje drog publiczn, 4) wypasa zwierz gospodarskie w pasie drogowym, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. Art. 101. Kto uchyla si od obowizku oczyszczania i usuwania z odcinków dróg publicznych o twardej nawierzchni, przechodzcych przez obszary o zabudowie cigBej lub sku- pionej poza miastami i osiedlami, bBota, kurzu, [niegu lub lodu, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. Art. 102. Kto uchyla si od obowizku utrzymania w nale|ytym stanie zjazdów z dróg pu- blicznych do przylegBych nieruchomo[ci, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. Art. 103. Kto bez wa|nej przyczyny uchyla si od naBo|onego obowizku [wiadczeD osobi- stych lub rzeczowych, majcych na celu zwalczanie zagro|enia przerwania komuni- kacji na skutek zasp [nie|nych, powodzi lub usuwisk, albo wykonuje te [wiadczenia nienale|ycie, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 103a. (uchylony). RozdziaB XII Wykroczenia przeciwko osobie Art. 104. Kto skBania do |ebrania maBoletniego lub osob bezradn albo pozostajc w stosun- ku zale|no[ci od niego lub oddan pod jego opiek, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. Art. 105. § 1. Kto przez ra|ce naruszenie obowizków wynikajcych z wBadzy rodziciel- skiej dopuszcza do popeBnienia przez nieletniego czynu zabronionego przez ustaw jako przestpstwo, w tym i przestpstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe i wskazujcego na demoralizacj nieletniego, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Je|eli czyn okre[lony w § 1 popeBnia osoba, pod której nadzór odpowiedzial- ny oddano nieletniego, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 26/26 podlega karze ograniczenia wolno[ci, grzywny albo karze nagany. § 3. W wypadkach okre[lonych w § 1 i 2, je|eli nieletni czynem swym wyrzdziB szkod, mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 1 000 zBotych. Art. 106. Kto, majc obowizek opieki lub nadzoru nad maBoletnim do lat 7 albo nad inn osob niezdoln rozpozna lub obroni si przed niebezpieczeDstwem, dopuszcza do jej przebywania w okoliczno[ciach niebezpiecznych dla zdrowia czBowieka, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 107. Kto w celu dokuczenia innej osobie zBo[liwie wprowadza j w bBd lub w inny spo- sób zBo[liwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolno[ci, grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. Art. 108. Kto szczuje psem czBowieka, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. RozdziaB XIII Wykroczenia przeciwko zdrowiu Art. 109. § 1. Kto zanieczyszcza wod sBu|c do picia lub do pojenia zwierzt, znajdujc si poza urzdzeniami przeznaczonymi do zaopatrywania ludno[ci w wod, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto umy[lnie zanieczyszcza wod w pBywalni, kpie- lisku lub w innym obiekcie o podobnym przeznaczeniu. Art. 110. Kto zatrudnia przy pracy wymagajcej bezpo[redniego stykania si ze [rodkami spo- |ywczymi osob, która w my[l przepisów o zwalczaniu chorób nie mo|e by zatrud- niona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej, podlega karze grzywny. Art. 111. § 1. Kto nie dopeBnia obowizku zapewnienia nale|ytego stanu sanitarnego, zwBaszcza w zakresie utrzymania czysto[ci oraz u|ywania przez pracowni- ków wymaganego ubioru: 1) w zakBadzie produkujcym lub wprowadzajcym do obrotu [rodki spo- |ywcze, u|ywki, substancje dodatkowe dozwolone, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 27/27 2) w miejscu uzyskiwania mleka, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowizkowi nie przestrzega warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie [rodkami spo|ywczymi, u|ywkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi. Art. 112. Kto trudnic si handlem okr|nym (obwoznym, obno[nym) [rodkami spo|ywczymi lub u|ywkami nie przestrzega wymagaD sanitarnych albo wprowadza do obrotu [rodki spo|ywcze zabronione w takim handlu, podlega karze grzywny. Art. 113. Kto nie zachowuje nale|ytej czysto[ci przy [wiadczeniu usBug w zakBadach |ywienia zbiorowego, w kpieliskach, zakBadach fryzjerskich, kosmetycznych, pralniczych lub noclegowych albo kto dopuszcza do takich czynno[ci osob dotknit chorob za- kazn, podlega karze grzywny. Art. 114. Kto odmawia udzielenia organowi sBu|by zdrowia wyja[nieD mogcych mie zna- czenie dla wykrycia gruzlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaznej lub zródBa zaka|enia albo dla zapobiegania szerzeniu si takich chorób, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 115. § 1. Kto, pomimo zastosowania [rodków egzekucji administracyjnej, nie poddaje si obowizkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko gruzlicy lub innej chorobie zakaznej albo obowizkowemu badaniu stanu zdrowia, majcemu na celu wykrycie lub leczenie gruzlicy, choroby wenerycznej lub innej cho- roby zakaznej, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto, sprawujc piecz nad osob maBoletni lub bez- radn, pomimo zastosowania [rodków egzekucji administracyjnej, nie podda- je jej okre[lonemu w § 1 szczepieniu ochronnemu lub badaniu. Art. 116. § 1. Kto, wiedzc o tym, |e: 1) jest chory na gruzlic, chorob weneryczn lub inn chorob zakazn albo podejrzany o t chorob, 2) styka si z chorym na chorob okre[lon w punkcie 1 lub z podejrzanym o to, |e jest chory na gruzlic lub inn chorob zakazn, 3) jest nosicielem zarazków choroby okre[lonej w punkcie 1 lub podejrzanym o nosicielstwo, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 28/28 nie przestrzega nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub o ich zwalczaniu albo nie przestrzega wskazaD lub zarzdzeD leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy sBu|by zdro- wia, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto, sprawujc piecz nad osob maBoletni lub bez- radn, nie dopeBnia obowizku spowodowania, aby osoba ta zastosowaBa si do okre[lonych w § 1 nakazów, zakazów, wskazaD lub zarzdzeD leczni- czych. Art. 117. Kto, majc obowizek utrzymania czysto[ci i porzdku w obrbie nieruchomo[ci, nie wykonuje swoich obowizków lub nie stosuje si do wskazaD i nakazów wydanych przez wBa[ciwe organy w celu zabezpieczenia nale|ytego stanu sanitarnego i zwal- czania chorób zakaznych, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. Art. 118. § 1. Kto: 1) dokonuje uboju zwierzcia bez wymaganego zezwolenia lub niezgodnie z warunkami okre[lonymi w tym zezwoleniu, 2) usuwa cz[ci zwierzcia przed wykonaniem wymaganego badania po uboju, 3) nie poddaje misa badaniu, je|eli takie badanie jest wymagane  podlega karze grzywny. § 2. Kto wprowadza do obrotu miso: 1) bez wymaganego oznakowania i [wiadectwa, 2) warunkowo zdatne do spo|ycia lub niezdatne do spo|ycia, wbrew okre[lo- nemu sposobowi jego wykorzystania  podlega karze aresztu albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 i 2, mo|na orzec przepa- dek misa, chocia|by nie stanowiBo wBasno[ci sprawcy wykroczenia. RozdziaB XIV Wykroczenia przeciwko mieniu Art. 119. § 1. Kto kradnie lub przywBaszcza sobie cudz rzecz ruchom, je|eli jej warto[ nie przekracza 250 zBotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. UsiBowanie, pod|eganie i pomocnictwo s karalne. § 3. Je|eli sprawca czynu okre[lonego w § 1 dopu[ciB si go na szkod osoby naj- bli|szej, [ciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 29/29 § 4. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1, mo|na orzec obowizek zapBaty równowarto[ci ukradzionego lub przywBaszczonego mienia, je|eli szkoda nie zostaBa naprawiona. Art. 120. § 1. Kto w celu przywBaszczenia dopuszcza si wyrbu drzewa w lesie albo krad- nie lub przywBaszcza sobie z lasu drzewo wyrbane lub powalone, je|eli war- to[ drzewa nie przekracza 75 zBotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. UsiBowanie oraz pod|eganie i pomocnictwo s karalne. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 orzeka si nawizk w wysoko[ci podwójnej warto[ci wyrbanego, ukradzionego lub przywBaszczo- nego drzewa, a ponadto, je|eli ukradzione lub przywBaszczone drzewo nie zostaBo odebrane, orzeka si obowizek zapBaty jego równowarto[ci. Art. 121. § 1. Kto, pomimo nieuiszczenia dwukrotnie naBo|onej na niego kary pieni|nej okre[lonej w taryfie, po raz trzeci w cigu roku bez zamiaru uiszczenia na- le|no[ci wyBudza przejazd kolej lub innym [rodkiem lokomocji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto bez zamiaru uiszczenia nale|no[ci wyBudza po- |ywienie lub napój w zakBadzie |ywienia zbiorowego, przejazd [rodkiem lo- komocji nale|cym do przedsibiorstwa niedysponujcego karami pieni|- nymi okre[lonymi w taryfie, wstp na imprez artystyczn, rozrywkow lub sportow, dziaBanie automatu lub inne podobne [wiadczenie, o którym wie, |e jest pBatne. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 2 mo|na orzec obowizek zapBaty równowarto[ci wyBudzonego mienia. Art. 122. § 1. Kto nabywa mienie wiedzc o tym, |e pochodzi ono z kradzie|y lub z przy- wBaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osignicia korzy[ci ma- jtkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, je|eli warto[ mienia nie przekracza 250 zBotych, a gdy chodzi o mienie okre[lone w art. 120 § 1, je|eli warto[ nie przekracza 75 zBotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Kto nabywa mienie, o którym na podstawie towarzyszcych okoliczno[ci po- winien i mo|e przypuszcza, |e zostaBo uzyskane za pomoc kradzie|y lub przywBaszczenia, lub pomaga do jego zbycia albo w celu osignicia korzy[ci majtkowej mienie to przyjmuje lub pomaga do jego ukrycia, je|eli warto[ mienia nie przekracza 250 zBotych, a gdy chodzi o mienie okre[lone w art. 120 § 1, je|eli warto[ nie przekracza 75 zBotych, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. § 3. UsiBowanie wykroczenia okre[lonego w § 1 oraz pod|eganie do niego i po- mocnictwo s karalne. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 30/30 Art. 123. § 1. Kto z nienale|cego do niego ogrodu bezprawnie zabiera w nieznacznej ilo[ci owoce, warzywa lub kwiaty, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. § 2. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 50 zBotych. Art. 124. § 1. Kto cudz rzecz umy[lnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatn do u|ytku, je|eli szkoda nie przekracza 250 zBotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. UsiBowanie, pod|eganie i pomocnictwo s karalne. § 3. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 4. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec obowizek zapBaty równowar- to[ci wyrzdzonej szkody lub obowizek przywrócenia do stanu poprzednie- go. Art. 125. Kto w cigu dwóch tygodni od dnia znalezienia cudzej rzeczy albo przybBkania si cudzego zwierzcia nie zawiadomi o tym organu Policji lub innego organu paD- stwowego albo w inny wBa[ciwy sposób nie poszukuje posiadacza, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. Art. 126. § 1. Kto zabiera w celu przywBaszczenia, przywBaszcza sobie albo umy[lnie nisz- czy lub uszkadza cudz rzecz przedstawiajc warto[ niemajtkow, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. Art. 127. § 1. Kto samowolnie u|ywa cudzej rzeczy ruchomej, podlega karze grzywny albo nagany. § 2. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. Art. 128. § 1. Kto w celu osignicia korzy[ci majtkowej urzdza gr hazardow albo u|y- cza do niej [rodków lub pomieszczenia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Pienidze i inne przedmioty sBu|ce do gry podlegaj przepadkowi, choby nie stanowiBy wBasno[ci sprawcy. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 31/31 Art. 129. § 1. Kto: 1) wyrabia, posiada lub nabywa wytrychy, je|eli nie trudni si zawodem, w którym s one potrzebne, 2) dostarcza wytrychów osobie nietrudnicej si takim zawodem, 3) wyrabia, posiada lub nabywa klucze do cudzego domu, mieszkania lub in- nego pomieszczenia albo schowania bez zezwolenia osoby uprawnionej lub organu administracji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto wyrabia, posiada lub nabywa narzdzia przezna- czone do dokonywania kradzie|y albo kto dostarcza takich narzdzi innym osobom. § 3. Wytrychy, klucze lub narzdzia podlegaj przepadkowi, choby nie stanowiBy wBasno[ci sprawcy. Art. 130. § 1. Przepisów art. 119, 120, 122 i 124 nie stosuje si: 1) (uchylony); 2) je|eli przedmiotem czynu jest broD, amunicja, materiaBy lub przyrzdy wybuchowe. § 2. Przepisu art. 119 nie stosuje si, je|eli sprawca popeBnia kradzie| z wBama- niem. § 3. Przepisów art. 119 i 120 nie stosuje si, je|eli sprawca u|ywa gwaBtu na oso- bie albo grozi jego natychmiastowym u|yciem, aby utrzyma si w posiada- niu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywBaszczenia, tak|e wtedy, gdy sprawca doprowadza czBowieka do stanu nieprzytomno[ci lub bezbronno[ci. § 4. (uchylony). Art. 131. Przepisy art. 119, 122 i 124 stosuje si równie| w razie popeBnienia wykroczenia za granic. RozdziaB XV Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów Art. 132. (uchylony). Art. 133. § 1. Kto nabywa w celu odprzeda|y z zyskiem bilety wstpu na imprezy arty- styczne, rozrywkowe lub sportowe albo kto bilety takie sprzedaje z zyskiem, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. UsiBowanie oraz pod|eganie i pomocnictwo s karalne. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 32/32 Art. 134. § 1. Kto przy sprzeda|y towaru lub [wiadczeniu usBug oszukuje nabywc co do ilo[ci, wagi, miary, gatunku, rodzaju lub ceny, je|eli nabywca poniósB lub mógB ponie[ szkod nieprzekraczajc 100 zBotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto przy nabyciu produktów rolnych lub hodowla- nych oszukuje dostawc co do ilo[ci, wagi, miary, gatunku lub ceny, je|eli dostawca poniósB lub mógB ponie[ szkod nieprzekraczajc 100 zBotych. § 3. UsiBowanie wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2 oraz pod|eganie i pomoc- nictwo s karalne. Art. 135. Kto, zajmujc si sprzeda| towarów w przedsibiorstwie handlu detalicznego lub w przedsibiorstwie gastronomicznym, ukrywa przed nabywc towar przeznaczony do sprzeda|y lub umy[lnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzeda|y takiego towaru, podlega karze grzywny. Art. 136. § 1. Kto z towarów przeznaczonych do sprzeda|y umy[lnie usuwa utrwalone na nich oznaczenie okre[lajce ich cen, termin przydatno[ci do spo|ycia lub da- t produkcji, jako[ lub ilo[ nominaln, gatunek lub pochodzenie, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Kto przeznacza do sprzeda|y towary z usunitym trwaBym oznaczeniem ich ceny, terminu przydatno[ci do spo|ycia lub daty produkcji, jako[ci, gatunku lub pochodzenia albo towary niewBa[ciwie oznaczone, podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny do 1 500 zBotych. § 3. UsiBowanie wykroczenia okre[lonego w § 1 oraz pod|eganie do niego i po- mocnictwo s karalne. Art. 137. § 1. Kto w przedsibiorstwie handlowym lub usBugowym narusza przepisy o obo- wizku uwidaczniania cen lub ilo[ci nominalnej, podlega karze grzywny do 1 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Kierownik punktu sprzeda|y detalicznej lub zakBadu gastronomicznego, który nie ma faktur albo innych dowodów dostawy lub przyjcia na towary prze- chowywane w punkcie sprzeda|y detalicznej lub zakBadzie gastronomicznym, podlega karze aresztu albo grzywny. Art. 138. Kto, zajmujc si zawodowo [wiadczeniem usBug, |da i pobiera za [wiadczenie zapBat wy|sz od obowizujcej albo umy[lnie bez uzasadnionej przyczyny odma- wia [wiadczenia, do którego jest obowizany, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 33/33 podlega karze grzywny. Art. 138a. § 1. Kto, zawierajc umow poza lokalem przedsibiorstwa, nie okazuje konsu- mentowi dokumentu potwierdzajcego wykonywanie dziaBalno[ci gospodar- czej oraz dokumentu to|samo[ci, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto zawierajc umow w cudzym imieniu poza loka- lem przedsibiorstwa, nie okazuje ponadto dokumentu potwierdzajcego swoje umocowanie. Art. 138b. § 1. Kto, bdc zobowizany na mocy orzeczenia sdu do zaniechania wykorzy- stywania lub do odwoBania zalecenia stosowania ogólnych warunków umów albo wzoru umowy, nie stosuje si do tego obowizku, zawierajc w umowie niedozwolone postanowienia umowne, podlega karze grzywny. § 2. Je|eli orzeczenie sdu, o którym mowa w § 1, dotyczy przedsibiorcy nieb- dcego osob fizyczn, odpowiedzialno[ przewidzian w § 1 ponosi osoba kierujca przedsibiorstwem lub osoba upowa|niona do zawierania umów z konsumentami. Art. 138c. § 1. Kto w zakresie dziaBalno[ci swojego przedsibiorstwa zawiera z konsumen- tem umow o kredyt konsumencki z ra|cym naruszeniem wymagaD doty- czcych tre[ci umowy albo z pominiciem obowizku dorczenia jej doku- mentu, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze podlega, kto w ofertach i reklamach dotyczcych kredytu konsumenckiego zawierajcych jakiekolwiek dane dotyczce kosztu kredytu konsumenckiego, nie podaje rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. § 3. Kto przyjmuje od konsumenta weksel lub czek niezawierajcy klauzuli  nie na zlecenie w celu speBnienia lub zabezpieczenia [wiadczenia wynikajcego z umowy o kredyt konsumencki, podlega karze grzywny. § 4. Je|eli przedsibiorc jest podmiot niebdcy osob fizyczn, odpowiedzial- no[ przewidzian w przepisach § 1 3 ponosi osoba kierujca przedsibior- stwem lub osoba upowa|niona do zawierania umów z konsumentami. Art. 139. (uchylony). RozdziaB XVI Wykroczenia przeciwko obyczajno[ci publicznej Art. 140. Kto publicznie dopuszcza si nieobyczajnego wybryku, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci, grzywny do 1 500 zBotych al- bo karze nagany. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 34/34 Art. 141. Kto w miejscu publicznym umieszcza nieprzyzwoite ogBoszenie, napis lub rysunek albo u|ywa sBów nieprzyzwoitych, podlega karze ograniczenia wolno[ci, grzywny do 1 500 zBotych albo ka- rze nagany. Art. 142. Kto natarczywie, narzucajc si lub w inny naruszajcy porzdek publiczny sposób, proponuje innej osobie dokonanie z ni czynu nierzdnego, majc na celu uzyskanie korzy[ci materialnej, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. RozdziaB XVII Wykroczenia przeciwko urzdzeniom u|ytku publicznego Art. 143. § 1. Kto ze zBo[liwo[ci lub swawoli utrudnia lub uniemo|liwia korzystanie z urz- dzeD przeznaczonych do u|ytku publicznego, a w szczególno[ci uszkadza lub usuwa przyrzd alarmowy, instalacj o[wietleniow, zegar, automat, telefon, oznaczenie nazwy miejscowo[ci, ulicy, placu lub nieruchomo[ci, urzdzenie sBu|ce do utrzymania czysto[ci lub Bawk, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec obowizek zapBaty równowar- to[ci wyrzdzonej szkody albo obowizek przywrócenia do stanu poprzed- niego. Art. 144. § 1. Kto na terenach przeznaczonych do u|ytku publicznego niszczy lub uszkadza ro[linno[ albo depcze trawnik lub zieleniec lub te| dopuszcza do niszczenia ich przez zwierzta znajdujce si pod jego nadzorem, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. § 2. Kto usuwa, niszczy lub uszkadza drzewa lub krzewy stanowice zadrzewienie przydro|ne lub ochronne albo |ywopBot przydro|ny, podlega karze aresztu, ograniczenia wolno[ci albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 lub 2 mo|na orzec na- wizk do wysoko[ci 500 zBotych. Art. 145. Kto zanieczyszcza lub za[mieca miejsca dostpne dla publiczno[ci, a w szczególno- [ci drog, ulic, plac, ogród, trawnik lub zieleniec, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 35/35 RozdziaB XVIII Wykroczenia przeciwko obowizkowi ewidencji Art. 146. § 1. Kto nie dopeBnia w terminie obowizku zgBoszenia w urzdzie stanu cywilne- go faktu urodzenia lub zgonu, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. § 2. Sprawca nie podlega odpowiedzialno[ci, je|eli pomimo niedokonania zgBo- szenia akt stanu cywilnego zostaB sporzdzony we wBa[ciwym czasie. Art. 147. § 1. Kto nie dopeBnia ci|cego na nim obowizku meldunkowego, podlega karze ograniczenia wolno[ci, grzywny albo karze nagany. § 2. Kto, bdc do tego obowizany, nie zawiadamia wBa[ciwego organu o niedo- peBnieniu przez inn osob ci|cego na niej obowizku meldunkowego, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 147a. § 1. Kto prowadzi zakBad opieki zdrowotnej lub zakBad leczniczy dla zwierzt bez wymaganego wpisu do rejestru lub ewidencji, podlega karze aresztu, ograni- czenia wolno[ci albo grzywny. § 2. Tej samej karze podlega ten, kto podaje do wiadomo[ci publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych [wiadczeD zdrowotnych lub usBug z zakre- su medycyny weterynaryjnej majce form i tre[ reklamy. RozdziaB XIX Szkodnictwo le[ne, polne i ogrodowe Art. 148. § 1. Kto: 1) dokonuje w nienale|cym do niego lesie wyrbu gaBzi, korzeni lub krzewów, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki, 2) zabiera z nienale|cego do niego lasu wyrbane gaBzie, korzenie lub krzewy albo wykarczowane pniaki, podlega karze grzywny. § 2. Je|eli czyn godzi w mienie osoby najbli|szej, [ciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 500 zBotych. Art. 149. Kto nabywa gaBzie, korzenie, krzewy lub pniaki wiedzc o tym, |e pochodz one z wykroczenia okre[lonego w art. 148, lub pomaga do ich zbycia albo w celu osigni- cia korzy[ci majtkowej przyjmuje je lub pomaga do ich ukrycia, 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 36/36 podlega karze grzywny. Art. 150. § 1. Kto uszkadza nienale|cy do niego ogród warzywny, owocowy lub kwiatowy, drzewo owocowe lub krzew owocowy, podlega karze ograniczenia wolno[ci albo grzywny do 1 500 zBotych. § 2. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia orzeka si nawizk do wysoko[ci 1 500 zBotych. Art. 151. § 1. Kto pasie zwierzta gospodarskie na nienale|cych do niego gruntach le[nych lub rolnych albo przez takie grunty w miejscach, w których jest to zabronio- ne, przechodzi, przeje|d|a lub przegania zwierzta gospodarskie, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Je|eli grunt jest zaorany, zasiany lub obsadzony, znajduje si w stanie sztucz- nego zalesienia, naturalnego odnowienia lub stanowi mBodnik le[ny do lat 20, sprawca podlega karze grzywny. § 3. Karze okre[lonej w § 2 podlega równie| ten, kto przeje|d|a lub przegania zwierzta gospodarskie przez wod zamknit i zarybion. § 4. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 5. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1, 2 lub 3 mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 1 500 zBotych. Art. 152. § 1. Kto niszczy lub u|ytkuje kosodrzewin znajdujc si na siedliskach natural- nych w górach lub na torfowiskach, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 500 zBotych. Art. 153. § 1. Kto w nienale|cym do niego lesie: 1) wydobywa |ywic lub sok brzozowy, obrywa szyszki, zdziera kor, na- cina drzewo lub w inny sposób je uszkadza, 2) zbiera mech lub [cióBk, 3) zbiera gaBzie, kor, wióry, traw, wrzos, szyszki lub zioBa albo zdziera darD, 4) zbiera grzyby lub owoce le[ne w miejscach, w których jest to zabronio- ne, albo sposobem niedozwolonym, podlega karze grzywny do 250 zBotych albo karze nagany. § 2. Je|eli czyn godzi w mienie osoby najbli|szej, [ciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 37/37 Art. 154. § 1. Kto na nienale|cym do niego gruncie le[nym lub rolnym: 1) wydobywa piasek, margiel, |wir, glin lub torf, 2) niszczy lub uszkadza urzdzenia sBu|ce do utrzymania zwierzt lub ptaków, 3) (uchylony), 4) kopie dóB lub rów, podlega karze grzywny do 1 000 zBotych albo karze nagany. § 2. Tej samej karze podlega, kto wyrzuca na nienale|cy do niego grunt polny kamienie, [mieci, padlin lub inne nieczysto[ci. § 3. Je|eli czyn godzi w mienie osoby najbli|szej, [ciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. Art. 155. § 1. Kto na gruncie le[nym lub rolnym niszczy lub uszkadza urzdzenia meliora- cyjne, podlega karze grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec obowizek zapBaty równowar- to[ci wyrzdzonej szkody lub obowizek przywrócenia do stanu poprzednie- go. Art. 156. § 1. Kto na nienale|cym do niego gruncie le[nym lub rolnym niszczy zasiewy, sadzonki lub traw, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Je|eli czyn godzi w mienie osoby najbli|szej, [ciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia mo|na orzec nawizk do wysoko[ci 500 zBotych. Art. 157. § 1. Kto wbrew |daniu osoby uprawnionej nie opuszcza lasu, pola, ogrodu, pa- stwiska, Bki lub grobli, podlega karze grzywny do 500 zBotych albo karze nagany. § 2. Zciganie nastpuje na |danie pokrzywdzonego. Art. 158. § 1. WBa[ciciel lub posiadacz lasu, który dokonuje wyrbu drzewa w nale|cym do niego lesie albo w inny sposób pozyskuje z tego lasu drewno niezgodnie z planem urzdzenia lasu, uproszczonym planem urzdzenia lasu lub decyzj okre[lajc zadania z zakresu gospodarki le[nej albo bez wymaganego po- zwolenia, podlega karze grzywny. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 38/38 § 2. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 orzeka si przepadek po- zyskanego drewna. Art. 159. Kto, wbrew ci|cemu na nim obowizkowi w zakresie ochrony lasów, nie wykonu- je zabiegów zapobiegajcych, wykrywajcych i zwalczajcych nadmiernie pojawia- jce i rozprzestrzeniajce si organizmy szkodliwe, podlega karze grzywny. Art. 160. § 1. Kto, dziaBajc bez wymaganego zezwolenia, zmienia las na upraw roln, podlega karze grzywny. § 2. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 mo|na orzec obowizek przywrócenia do stanu poprzedniego. Art. 161. Kto, nie bdc do tego uprawniony albo bez zgody wBa[ciciela lub posiadacza lasu, wje|d|a pojazdem silnikowym, zaprzgowym lub motorowerem do nienale|cego do niego lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawia taki pojazd w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym, podlega karze grzywny. Art. 162. § 1. Kto w lasach zanieczyszcza gleb lub wod albo wyrzuca do lasu kamienie, [mieci, zBom, padlin lub inne nieczysto[ci, albo w inny sposób za[mieca las, podlega karze grzywny albo karze nagany. § 2. Je|eli czyn sprawcy polega na zakopywaniu, zatapianiu, odprowadzaniu do gruntu w lasach lub w inny sposób skBadowaniu w lesie odpadów, sprawca podlega karze aresztu albo grzywny. § 3. W razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 1 mo|na orzec nawizk, a w razie popeBnienia wykroczenia okre[lonego w § 2 orzeka si nawizk  do wysoko[ci równej kosztom rekultywacji gleby, oczyszczenia wody, wydoby- cia, wykopania, usunicia z lasu, a tak|e zniszczenia lub neutralizacji odpa- dów. Art. 163. Kto w lesie rozgarnia [cióBk i niszczy grzyby lub grzybni, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 164. Kto wybiera jaja lub pisklta, niszczy lgowiska lub gniazda ptasie albo niszczy le- gowiska, nory lub mrowiska znajdujce si w lesie albo na nienale|cym do niego gruncie rolnym, podlega karze grzywny albo karze nagany. 2009-11-23 ©Kancelaria Sejmu s. 39/39 Art. 165. Kto w lesie, w sposób zBo[liwy, pBoszy albo [ciga, chwyta, rani lub zabija dziko |y- jce zwierz, poza czynno[ciami zwizanymi z polowaniem lub ochron lasów, je|e- li czyn z mocy innego przepisu nie jest zagro|ony kar surowsz, podlega karze grzywny albo karze nagany. Art. 166. Kto w lesie puszcza luzem psa, poza czynno[ciami zwizanymi z polowaniem, podlega karze grzywny albo karze nagany. 2009-11-23

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
kodeks wykroczen
Kodeks wykroczeń
kodeks wykroczeń 19,01,2015
Kodeks wykroczeń
Kodeks wykroczeń
Kodeks wykroczen Rok wydania 2015 oprawa Miekka
Kodeks wykroczeń Dz U 2007 nr 109 poz 756pdf
kodeks wykroczeń
kodeks wykroczeń
Kodeks wykroczeń
Kodeks Wykroczeń

więcej podobnych podstron