��M I N I P R O J E K T Y Wsp�ln
cech
ukB
ad�w opisywanych w dziale "Miniprojekty" jest B
atwo[

ich praktycznej realizacji. Na zmontowanie i uruchomienie ukB
adu wystarcza zwykle kwadrans. Mog
to by
ukB
ady stosunkowo skomplikowane funkcjonalnie, niemniej proste w monta|
u i�uruchamianiu, gdy|
ich zB
o|
ono[

i inteligencja jest zawarta w ukB
adach scalonych. Wszystkie projekty opisywane w tej rubryce s
wykonywane i badane w laboratorium AVT. Wi
kszo[

z nich wchodzi do oferty kit�w AVT jako wyodr
bniona seria  Miniprojekty o numeracji zaczynaj
cej si
od 1000. R
czny nadajnik kodu DTMF Jaki jest sens budowania Na �amach takiego uk�adu, je�eli prak- Elektroniki Praktycznej tycznie ka�dy obecnie pro- by�y ju� zamieszczane dukowany aparat telefonicz- opisy konstrukcji ny ma mo�liwo�� emitowa- dekoder�w kodu DTMF nia ton�w DTMF, nawet je- �eli wsp��pracuje z ar- przeznaczonych do chaiczn� central� telefo- wsp��pracy z liniami niczn� przystosowan� jedy- telefonicznymi. nie do wybierania impulso- Chcia�bym wego? Powody s� trzy. zaproponowa� Po pierwsze, w u�yciu jest jeszcze wiele sprawnych Czytelnikom budow� aparat�w telefonicznych bardzo prostego pracuj�cych jedynie w syste- nadajnika kodu DTMF, mie wybierania impulsowe- kt�ry mo�e znale�� go. Poniewa� ka�da centrala zastosowanie telefoniczna mo�e, niezale�- nie od wybierania tonowego, w zdalnym sterowaniu akceptowa� tak�e wybieranie poprzez lini� impulsowe, nie ma jeszcze telefoniczn� sensu wymienia� tych apa- najrozmaitszych rat�w na nowe. urz�dze�. Po drugie, aparaty telefo- niczne s� wyposa�one z re- gu�y w klawiatur� 12-przy- ciskow�, kt�ra umo�liwia wyemitowanie maksymalnie 12 kod�w DTMF, a kt�rych jak wiadomo jest 15. Jak wida�, ju� na pierwszy chodz�cy na wej�cie licznika Po trzecie, nadajnik kodu rzut oka, �sercem� uk�adu binarnego IC3B zmienia jego DTMFb�dziemy mogli w naj- jest scalony koder DTMF ty- stan o 1 i tym samym spraw- bli�szej przysz�o�ci wyko- pu UM91531. Nie b�dziemy dzany jest stan kolejnego we- rzystywa� do sterowania tu szczeg��owo opisywa� te- j�cia uk�adu IC2. Do momen- urz�dze� zupe�nie innych go interesuj�cego uk�adu, tu, kiedy �aden z klawiszy ni� te pod��czone do linii poniewa� zosta�o to ju� nie zosta� naci�ni�ty nie telefonicznych. B�d� to zam- uczynione w EP10/94. dzieje si� nic szczeg�lnego. ki szyfrowe, zabawki i wiele Wystarczy wspomnie�,�e �Obudzony� po w��czeniu innych uk�ad�w, kt�re za- UM91531 jest uniwersalnym zasilania, kr�tkim impulsem mierzamy wsp�lnie zbudo- koderem przeznaczonym do dodatnim na wej�ciu !CE, wa�. wybierania numer�w telefo- uk�ad IC1 oczekuje na pole- Proponowany uk�ad, zbu- n�w, mog�cym pracowa� za- cenie wys�ania kody DTMF dowany z wykorzystaniem r�wno w trybie impulsowym na wyj�cie TONE. zaledwie czterech uk�ad�w jak i tonowym, dostosowuj�c Za���my, �e naci�ni�ty scalonych i garstki elemen- rodzaj pracy do standard�w zosta� jeden z klawiszy, np. t�w dyskretnych, jest prosty obowi�zuj�cych w r��nych S4, zwieraj�c wej�cie Y1 w wykonaniu. Zastosowanie krajach. W zasadzie przezna- multipleksera 16-kana�owego nowoczesnego, scalonego ko- czony jest do wsp��pracy (IC2) do masy zasilania. dera kodu DTMF pozwoli�o z systemami mikroprocesoro- W momencie, kiedy na wej- na unikni�cie konieczno�ci wymi i komputerowymi, ale �ciach adresowych multip- wykonywania jakichkolwiek jak si� za chwil� oka�e, mo- leksera pojawi si� stan lo- czynno�ci uruchomienio- �e r�wnie� doskonale praco- giczny 0001(BIN), stan niski wych. Tak wi�c, z czystym wa� w uk�adach �klasycz- z wej�cia Y1 zostanie prze- sumieniem, mog� poleci� nej� cyfr�wki. kazany na wyj�cie Z. Kon- wykonanie zaprojektowane- Za���my, �e nasz uk�ad sekwencje tego zdarzenia b�- go przeze mnie uk�adu na- zosta� ju� do��czony do �r�d- d� nast�puj�ce: wet zupe�nie pocz�tkuj�cym �a napi�cia zasilania i gene- Generator zegarowy z bram- konstruktorom. rator zbudowany na bramce k� IC4A zostanie natych- IC4A rozpocz�� prac�. Rozpo- miast zatrzymany stanem Opis dzia�ania uk�adu czyna si� skanowanie 15- niskim na wej�ciu 2 tej Schemat elektryczny przyciskowej klawiatury zbu- bramki. uk�adu nadajnika kod�w dowanej z przycisk�w Na wyj�ciach licznika IC3B DTMF pokazano na rys. 1. S1..S15. Ka�dy impuls przy- utrzymuje si� stan taki, Elektronika Praktyczna 2/99 79 M I N I P R O J E K T Y jaki istnia� w momencie W przypadku wykorzysty- P�ytki, z kt�rych jedna tym razem konieczne. Je�eli naci�ni�cia przycisku. wania uk�adu do nadawa- s�u�y do zmontowania kla- zechcemy (a jest to metoda Na wyj�ciu bramki IC4B nie sygna��w do linii wiatury, a druga reszty uk�a- najprostsza) zmontowa� obie pojawia si� kr�tki impuls telefonicznej za po�red- du, maj� identyczne wymia- p�ytki w formie �kanapki�, dodatni, doprowadzony do nictwem mikrofonu apara- ry i identycznie umieszczo- to b�dzie nam zale�e� na wej�cia LATCH kodera tu telefonicznego, uzyski- ne otwory mocuj�ce. Pozwo- minimalnej grubo�ci pakie- DTMF. wane nat��enie d�wi�ku li to na zmontowanie p�ytek tu. W takim przypadku mo- Narastaj�ce zbocze impul- okaza�o si� ca�kowicie wy- bezpo�rednio jedna nad dru- �emy zrezygnowa� z podsta- su doprowadzonego do starczaj�ce. W innych za- g�, co zapewni ma�e wymia- wek i uk�ady scalone wluto- wej�cia steruj�cego IC1 stosowaniach, wymagaj�- ry i zwarto�� konstrukcji. wa� bezpo�rednio w p�ytk�. powoduje przepisanie da- cych zwi�kszenia si�y g�o- Stosowanie podstawek P�ytki ��czymy ze sob� za nych z wej�� D0..D3 tego su (np. przy zdalnym pod uk�ady scalone nie jest pomoc� jednorz�dowej list- uk�adu do rejestru wew- sterowaniu drog� �powiet- n�trznego i �zatrza�ni�cie� rzn��) rezystor ten mo�na ich. Opadaj�ce zbocze im- zast�pi� zwor� lub nawet pulsu na wej�ciu LATCH pomy�le� o dobudowaniu spowoduje rozpocz�cie ge- do uk�adu dodatkowego nerowania przez IC1 tonu wzmacniacza mocy. odpowiadaj�cego naci�ni�- temu klawiszowi. Po za- Monta� i uruchomienie ko�czeniu generacji i po Na rys. 2 pokazano roz- op��nieniu odpowiadaj�- mieszczenie element�w na cemu czasowi trwania mi- dw�ch p�ytkach drukowa- nimalnej przerwy pomi�- nych, kt�rych mozaiki �cie- dzy kolejnymi tonami �ek znajduj� si� na wk�adce DTMF, uk�ad UM91531 wewn�trz numeru. powraca do stanu oczeki- wania na kolejne naci�ni�- cie klawisza. Na wyj�cie TONE IC1 s� wyprowadzane przebiegi qu- asi-sinusoidalne o cz�stot- liwo�ci odpowiadaj�cej da- nemu tonowi DTMF. Z te- go wyj�cia jest wysterowy- wany, za po�rednictwem rezystora R3, tranzystor wykonawczy T1 zasilaj�cy g�o�nik SP1. Rezystor R4 ogranicza pr�d p�yn�cy przez g�o�nik SP1. WYKAZ ELEMENT�W Rezystory RP1, RP2: R-PACK SIL 2,2..10k&! R1, R2, R5, R6: 100k&! R3: 7,5k&! R4: 10&! Kondensatory C1, C5: 10nF C2: 1nF C3: 100�F C4: 100nF P�B
przewodniki IC1: UM91531 IC2: 4067 IC3: 4520 IC4: 4093 T1: BC548 R�|
ne Q1: rezonator kwarcowy 3,5795MHz LS1: miniaturowy gB
o[
niczek 8&! S1..S15: microswitch lutowany w�pB
ytk
P�ytka drukowana wraz z kom- pletem element�w jest dost�p- na w AVT - oznaczenie AVT- 1222. Rys. 1. Elektronika Praktyczna 2/99 80 M I N I P R O J E K T Y w chwil� po tym, upewni�a mnie o prawid�owym dzia- �aniu zbudowanego urz�dze- nia. Wy tak�e mo�ecie w identyczny spos�b prze- testowa� wykonany uk�ad. Uk�ad powinien by� za- silany napi�ciem sta�ym o warto�ci 3,5..5,5VDC. Ze wzgl�du na przeno�ny cha- rakter urz�dzenia poleca�- bym zastosowa� zasilanie bateryjne lub akumulatoro- we. Stosuj�c po��czone sze- regowo cztery akumulator- ki Ni-Cd uzyskamy napi�- cie 4,8V odpowiednie do zasilania naszego urz�dze- Rys. 2. nia. Cztery baterie alkalicz- wy goldpin�w i z��cza szuf- z przycisk�w klawiatury po- tony brzmia�y identycznie. ne dadz� nam napi�cie 6V, ladowego, a nast�pnie skr�- winno powodowa� wygene- Musia�em wi�c upewni� si� kt�re musimy obni�y�, np. camy �rubkami z tulejkami rowanie przez uk�ad odpo- czy rzeczywi�cie zbudowany za pomoc� szeregowo w��- dystansowymi. wiadaj�cego wybranemu przeze mnie uk�ad nadaje czonej w obw�d zasilania Nadajnik zmontowany ze przyciskowi tonu DTMF. Dla co� sensownego. Po podnie- diody. Mo�na te� pomy�le� sprawdzonych element�w mnie, cz�owieka obdarzone- sieniu s�uchawki telefonu o zastosowaniu baterii 9V nie wymaga jakiegokolwiek go �cyfrowym� s�uchem mu- zbli�y�em g�o�nik do mikro- i dobudowaniu do uk�adu uruchamiania ani regulacji zycznym (rozr��niam dwa fonu i wybra�em numer tele- stabilizatora napi�cia 7805 i dzia�a poprawnie. Ka�de stany muzyczne: �graj�� fonu mojego kolegi. Mi�a po- lub 78L05. naci�ni�cie kt�regokolwiek i �nie graj��) wszystkie te gaw�dka, kt�ra nast�pi�a Zbigniew Raabe, AVT Elektronika Praktyczna 2/99 81