plik

��Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu. WPISUJE ZDAJCY Miejsce na naklejk KOD PESEL z kodem EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII MAJ 2013 POZIOM ROZSZERZONY Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 17 stron Czas pracy: (zadania 1 31). Ewentualny brak zgBo[ 150 minut przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. W rozwizaniach zadaD rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pi�ra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy wyraznie przekre[l. 6. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 7. Mo|esz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz sw�j numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. Liczba punkt�w 9. Nie wpisuj |adnych znak�w w cz[ci przeznaczonej do uzyskania: 60 dla egzaminatora. MCH-R1_1P-132 UkBad graficzny � CKE 2010 2 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 1. (3 pkt) Z konfiguracji elektronowej atomu w stanie podstawowym pierwiastka X wynika, |e w tym atomie: �� elektrony rozmieszczone s na trzech powBokach elektronowych �� w powBoce walencyjnej liczba elektron�w sparowanych jest r�wna liczbie elektron�w niesparowanych. a) UzupeBnij poni|sz tabel, wpisujc symbol chemiczny pierwiastka X, dane dotyczce jego poBo|enia w ukBadzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego), do kt�rego nale|y pierwiastek X. Symbol pierwiastka Numer okresu Numer grupy Symbol bloku b) Napisz fragment konfiguracji elektronowej atomu pierwiastka X opisujcy rozmieszczenie w podpowBokach elektron�w walencyjnych. ....................................................................................................................................................... c) Dla jednego ze sparowanych elektron�w walencyjnych podaj warto[ci dw�ch charakteryzujcych go liczb kwantowych: gB�wnej i pobocznej. Obie warto[ci wpisz do tabeli. Liczby kwantowe GB�wna liczba kwantowa [n] Poboczna liczba kwantowa [l] Warto[ci liczb kwantowych Zadanie 2. (1 pkt) Na podstawie budowy atom�w pierwiastk�w nale|cych do 16. i 17. grupy i trzeciego okresu ukBadu okresowego uzupeBnij poni|sze zdania. Wybierz i podkre[l jedno z okre[leD podanych w nawiasie, tak aby powstaBy zdania prawdziwe. Jdro atomu fluorowca ma Badunek ( mniejszy / wikszy ) ni| jdro atomu tlenowca. Atom fluorowca ma ( mniejszy / wikszy ) promieD atomowy ni| atom tlenowca. Tlenowiec jest ( bardziej / mniej ) aktywny chemicznie od fluorowca. Egzamin maturalny z chemii 3 Poziom rozszerzony Zadanie 3. (1 pkt) Na cze[ wybitnego polskiego astronoma MikoBaja Kopernika pierwiastek o liczbie atomowej 112 otrzymaB nazw copernicium i symbol Cn. Reakcja prowadzca do otrzymania tego 208 70 pierwiastka zachodzi pomidzy jdrami Pb i Zn. Towarzyszy jej emisja pewnej czstki wchodzcej w skBad atomu. Napisz r�wnanie opisanej reakcji jdrowej. UzupeBnij wszystkie pola w podanym schemacie. + + �� Zadanie 4. (3 pkt) 90 Jednym z promieniotw�rczych izotop�w strontu jest Sr. Jego okres p�Btrwania wynosi okoBo 28 lat. Izotop ten jest bardzo niebezpieczny dla czBowieka, poniewa| ze wzgldu na swoje wBa[ciwo[ci chemiczne Batwo wbudowuje si w tkank kostn w miejsce nieradioaktywnego izotopu innego pierwiastka. 90 a) Oblicz, po jakim czasie z pr�bki Sr o masie 51,2 mg pozostanie 0,4 mg tego izotopu. Obliczenia: Odpowiedz: b) Podaj symbol chemiczny pierwiastka, w miejsce kt�rego wbudowuje si stront. ....................................................................................................................................................... Zadanie 5. (1 pkt) W teorii orbitali molekularnych powstawanie wizaD chemicznych typu � lub p� wyja[nia si, stosujc do opisu tych wizaD orbitale czsteczkowe odpowiedniego typu (� lub p�), kt�re mo|na utworzy w wyniku wBa[ciwego nakBadania odpowiednich orbitali atomowych atom�w tworzcych czsteczk. Dane s czsteczki: Cl2, H2, HF Ustal, nakBadanie jakich orbitali atomowych (s czy p) obu atom�w nale|y koniecznie uwzgldni, aby wyja[ni tworzenie wizaD typu s� w tych czsteczkach. W tym celu przyporzdkuj ka|dej literze a, b, c jeden ze wzor�w: Cl2, H2, HF. a) orbital s jednego atomu orbital s drugiego atomu b) orbital s jednego atomu orbital p drugiego atomu c) orbital p jednego atomu orbital p drugiego atomu a) .............................. b) .............................. c) .............................. Nr zadania 1a) 1b) 1c) 2. 3. 4a) 4b) 5. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 2 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 4 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 6. (2 pkt) Dane s wzory: -� HCl, LiOH, Ra(OH)2, C6H5OH, H3O+, NO-� , S2-, OH 2 Spo[r�d wymienionych powy|ej wzor�w wybierz i wpisz do tabeli a) wzory wszystkich kwas�w i wzory wszystkich zasad w teorii Arrheniusa. Kwasy Zasady b) wzory wszystkich drobin, kt�re w roztworach wodnych mog peBni rol kwas�w, i wzory wszystkich drobin, kt�re w roztworach wodnych mog peBni rol zasad w teorii Br�nsteda. Kwasy Zasady Zadanie 7. (2 pkt) W poni|szej tabeli podano schematyczne zapisy r�wnaD i informacje o przebiegu dw�ch reakcji chemicznych. Schematyczny zapis Informacja dotyczca przebiegu reakcji r�wnania reakcji Podwy|szenie temperatury ukBadu znajdujcego si w stanie r�wnowagi powoduje Reakcja 1. 2AB (g) �! A2 (g) + B2 (g) spadek wydajno[ci reakcji otrzymywania substancji A2. Podczas otrzymywania produktu XY3 ciepBo Reakcja 2. X2 (g) + 3Y2 (g) �! 2XY3 (g) jest przekazywane z ukBadu do otoczenia. a) Na podstawie powy|szego opisu okre[l typ reakcji 1. i typ reakcji 2. ze wzgldu na ich efekt cieplny. Reakcja 1. ..................................................................................................................................... Reakcja 2. ..................................................................................................................................... ZaB�|my, |e oba rozwa|ane ukBady osignBy w pewnej temperaturze stan r�wnowagi. b) Wska| numer reakcji, kt�rej wydajno[ nie zmieni si po zmianie ci[nienia panujcego w ukBadzie. ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 5 Poziom rozszerzony Zadanie 8. (3 pkt) RozkBad nadtlenku wodoru w obecno[ci pewnego katalizatora przebiega wedBug r�wnania kinetycznego v k ��cH O2 2 Do pr�bki z roztworem nadtlenku wodoru o st|eniu 20,0 mol�� dm-�3 dodano katalizator i stwierdzono, |e po upBywie 5 minut st|enie nadtlenku wodoru zmalaBo do 14,5 mol�� dm-�3, po upBywie 10 minut wynosiBo 10,6 mol��dm-�3 , a po upBywie 15 minut byBo r�wne 7,8 mol��dm-�3. StaBa szybko[ci reakcji w warunkach prowadzenia procesu wynosi k = 0,063 min-�1 . a) Korzystajc z informacji, uzupeBnij poni|sz tabel, a nastpnie narysuj wykres zale|no[ci st|enia nadtlenku wodoru od czasu. czas, min 0 5 10 15 st|enie, mol�� dm-�3 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 Czas, min b) Na podstawie odpowiednich obliczeD i wykresu ustal, po jakim czasie szybko[ -�3 -�1 reakcji bdzie r�wna 0,819 mol�dm �min . Obliczenia: -�3 -�1 Szybko[ reakcji bdzie r�wna 0,819 mol�dm �min po czasie .............................................. Nr zadania 6a) 6b) 7a) 7b) 8a) 8b) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 2 egzaminator Uzyskana liczba pkt -3 St|enie, mol�dm 6 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 9. (4 pkt) Poni|ej przedstawiony jest schemat reakcji: MnO-� + H2O2 + H+� �� Mn2+� + O2 + H2O 4 a) Napisz w formie jonowej z uwzgldnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektron�w (zapis jonowo-elektronowy) r�wnanie reakcji redukcji i r�wnanie reakcji utleniania zachodzcych podczas tej przemiany. R�wnanie reakcji redukcji: ....................................................................................................................................................... R�wnanie reakcji utleniania: ....................................................................................................................................................... b) UzupeBnij wsp�Bczynniki stechiometryczne w poni|szym schemacie. .......... MnO-� + .......... H2O2 + .......... H+� �� .......... Mn2+� + ..........O2 + ..........H2O 4 c) Napisz, jak funkcj (utleniacza czy reduktora) peBni w tej reakcji nadtlenek wodoru. ....................................................................................................................................................... Zadanie 10. (2 pkt) W reaktorze o objto[ci 1 dm3 przebiega w staBej temperaturze T reakcja opisana schematem A (g) + B (g) �! 2C (g) + D (g) Po zmieszaniu substrat�w A i B w stosunku molowym 1 : 1 zainicjowano reakcj. W mieszaninie r�wnowagowej st|enie substancji D byBo r�wne 2 mol�� dm-�3 , a stosunek st|eD molowych reagent�w B i C wynosiB [B]:[C] = 1 : 2,3. Oblicz staB r�wnowagi tej reakcji w temperaturze T. Wynik podaj z dokBadno[ci do dw�ch miejsc po przecinku. Obliczenia: Odpowiedz: Egzamin maturalny z chemii 7 Poziom rozszerzony &� Informacja do zadaD 11. 13. W 1 dm3 pewnego wodnego roztworu znajdowaBo si 1,0��10-�10 mola jon�w Cl-� , 1,0��10-�10 mola jon�w I-� oraz jony Na+. Do roztworu wprowadzono kropl roztworu AgNO3 zawierajc 1,0��10-�5 mola tej soli. Iloczyny rozpuszczalno[ci AgCl i AgI w temperaturze T, w kt�rej przeprowadzono do[wiadczenie, wynosz: +� -� +� -� K = [Ag ]�[Cl ] = 1,8��10-�10 i K = [Ag ]�[I ] = 8,5��10-�17 SO SO Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. UrbaDczyk, Tablice chemiczne, GdaDsk 2002. Zadanie 11. (1 pkt) Napisz w formie jonowej skr�conej r�wnanie reakcji, kt�ra zaszBa jako pierwsza podczas opisanego do[wiadczenia. ....................................................................................................................................................... Zadanie 12. (1 pkt) OceD, czy w temperaturze T mo|e istnie roztw�r, w kt�rym iloczyn st|eD molowych kation�w srebra i anion�w chlorkowych wynosiBby 2��10-�5 . Uzasadnij swoje stanowisko. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 13. (1 pkt) Do wodnego roztworu zawierajcego aniony chlorkowe ( Cl-� ) i czsteczki amoniaku (NH3) wprowadzono roztw�r zawierajcy kationy srebra (Ag+). Nie zaobserwowano jednak wytrcenia osadu, kt�ry [wiadczyBby o powstaniu chlorku srebra (AgCl). Wynika to z faktu, |e dla jon�w Ag+ reakcj uprzywilejowan w stosunku do reakcji tworzenia AgCl jest reakcja tworzenia jonu kompleksowego o liczbie koordynacyjnej 2, w kt�rym rol ligand�w peBni czsteczki amoniaku. Napisz w formie jonowej r�wnanie reakcji prowadzcej do powstania opisanego jonu kompleksowego. ....................................................................................................................................................... Zadanie 14. (1 pkt) Do 100 g wodnego roztworu NaOH o st|eniu 10% masowych dodano 100 g kwasu solnego o st|eniu 10% masowych. Spo[r�d podanych poni|ej zale|no[ci wybierz i podkre[l t, kt�ra jest prawdziwa dla otrzymanego roztworu. pH > 7 pH = 7 pH < 7 Nr zadania 9a) 9b) 9c) 10. 11. 12. 13. 14. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 2 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 8 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 15. (2 pkt) Przygotowano 200 gram�w wodnego roztworu maltozy o st|eniu 25,65% masowych. Po cz[ciowej hydrolizie maltozy zachodzcej zgodnie z r�wnaniem: C12H22O11 + H2O ��kat. 2C6H12O6 �� sumaryczna liczba moli cukr�w redukujcych (glukozy i maltozy) w roztworze wynosiBa 0,28 mola. Oblicz st|enie glukozy, wyra|one w procentach masowych, w roztworze powstaBym po cz[ciowej hydrolizie maltozy. Wynik podaj z dokBadno[ci do jednego miejsca po przecinku. W obliczeniach przyjmij przybli|one warto[ci mas molowych: -�1 -�1 M = 342 g � mol , M = 180 g � mol . C12H22O11 C6H12O6 Obliczenia: Odpowiedz: Zadanie 16. (2 pkt) W poni|szej tabeli przedstawiono r�wnania reakcji elektrodowych oraz odpowiadajce im warto[ci potencjaB�w standardowych dw�ch p�Bogniw redoks tworzcych tzw. akumulator kwasowo-oBowiowy. R�wnanie reakcji elektrodowej PotencjaB standardowy 2-� PbSO4 + 2e- �! Pb + SO E� = 0,36 V 4 +� 2-� PbO2 + 4H + SO + 2e- �! PbSO4 + 2H2O E� = + 1,69 V 4 Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2003. Korzystajc z podanych informacji, napisz sumaryczne r�wnanie reakcji, kt�ra zachodzi w pracujcym akumulatorze kwasowo-oBowiowym, oraz oblicz siB elektromotoryczn (SEM) tego ogniwa w warunkach standardowych. R�wnanie reakcji: ....................................................................................................................................................... SEM: ............................................................................................................................................ Egzamin maturalny z chemii 9 Poziom rozszerzony Zadanie 17. (4 pkt) W wyniku reakcji litowc�w z wodorem, prowadzonej w podwy|szonej temperaturze, powstaj wodorki o wzorze og�lnym MeH. Zwizki te s w temperaturze pokojowej ciaBami staBymi, a po stopieniu przewodz prd elektryczny. Po wprowadzeniu ich do wody wydziela si wod�r, a roztw�r po dodaniu fenoloftaleiny przyjmuje malinowe zabarwienie. a) Uwzgldniajc podany opis wBa[ciwo[ci fizycznych wodorku litu i wiedzc, |e jego temperatura topnienia wynosi 692 oC, okre[l rodzaj wizania wystpujcego w tym zwizku oraz podaj stopieD utlenienia, jaki przyjmuje wod�r w tym zwizku. Rodzaj wizania: ....................................................................................................................................................... StopieD utlenienia wodoru: ....................................................................................................................................................... b) Napisz w formie czsteczkowej r�wnanie reakcji otrzymywania wodorku litu oraz r�wnanie reakcji wodorku litu z wod. R�wnanie reakcji otrzymywania wodorku litu: ....................................................................................................................................................... R�wnanie reakcji wodorku litu z wod: ....................................................................................................................................................... c) Napisz r�wnania reakcji elektrodowych zachodzcych w czasie elektrolizy stopionego wodorku litu, wiedzc, |e na anodzie wydziela si wod�r. R�wnanie reakcji katodowej: ....................................................................................................... R�wnanie reakcji anodowej: ........................................................................................................ Nr zadania 15. 16. 17a) 17b) 17c) WypeBnia Maks. liczba pkt 2 2 1 2 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 10 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 18. (2 pkt) -�1 Energia dysocjacji wizania C H w alkanach (wyra|ona w kJ�mol ) to energia, jak trzeba dostarczy, aby przeksztaBci 1 mol alkanu w 1 mol atom�w wodoru i 1 mol odpowiedniego rodnika organicznego. PrzykBady takich proces�w oraz odpowiadajce im energie dysocjacji zestawiono w poni|szej tabeli. Energia dysocjacji wizania, Przebieg procesu -�1 kJ�mol H H H C H H C �! + H� 435 H H H H H3C CH2 C H �! H3C CH2 C + 410 H� H H H H H3C C H H3C C + H� �! 398 CH3 CH3 CH3 CH3 H3C C H H3C C + H� �! 381 CH3 CH3 Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985. Mo|na zauwa|y, |e Batwo[ odrywania atomu wodoru od czsteczki alkanu zale|y od rzdowo[ci atomu wgla, z kt�rym jest on poBczony. a) Korzystajc z informacji, podkre[l przybli|on warto[ energii dysocjacji wizania C H w etanie. -�1 -�1 -�1 -�1 435 kJ�mol 410 kJ�mol 398 kJ�mol 381 kJ�mol b) Spo[r�d rodnik�w, kt�rych wzory podano w informacji, wybierz i napisz wz�r tego, kt�ry tworzy si najBatwiej. ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 11 Poziom rozszerzony Zadanie 19. (3 pkt) W temperaturze okoBo 80 ��C i w obecno[ci kwasu siarkowego(VI) czsteczki 2-metylopropenu ulegaj dimeryzacji zachodzcej wedBug schematu: 2C4H8 ��dimeryzacja�� C8H16 �� W mieszaninie poreakcyjnej stwierdza si obecno[ dw�ch alken�w o podanym wzorze sumarycznym, r�|nicych si poBo|eniem wizania podw�jnego w czsteczce. W wyniku caBkowitego uwodornienia mieszaniny powstaje jeden zwizek 2,2,4-trimetylopentan. a) Napisz wzory p�Bstrukturalne (grupowe) obu izomer�w, powstajcych w reakcji addycji dw�ch czsteczek 2-metylopropenu. Izomer I: Izomer II: b) Okre[l, wedBug jakiego mechanizmu, nukleofilowego czy elektrofilowego, przebiega reakcja uwodornienia ka|dego z opisanych izomer�w, w wyniku kt�rej powstaje 2,2,4-trimetylopentan. ....................................................................................................................................................... Zadanie 20. (3 pkt) Poni|ej przedstawiony jest schemat przemian, kt�re w laboratorium chemicznym prowadz do otrzymania zwizku Z. Na depolimeryzacja �� HCl polietylen X Y Z 1 2 3 a) Podaj wz�r p�Bstrukturalny (grupowy) zwizku organicznego X. ....................................................................................................................................................... b) Napisz, stosujc wzory p�Bstrukturalne (grupowe) zwizk�w organicznych, r�wnanie reakcji oznaczonej na schemacie numerem 2 oraz r�wnanie reakcji oznaczonej na schemacie numerem 3. R�wnanie reakcji oznaczonej numerem 2: ....................................................................................................................................................... R�wnanie reakcji oznaczonej numerem 3: ....................................................................................................................................................... Nr zadania 18a) 18b) 19a) 19b) 20a) 20b) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 2 1 1 2 egzaminator Uzyskana liczba pkt 12 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 21. (2 pkt) W zale|no[ci od warunk�w przeprowadzania eksperymentu reakcja propenu z chlorem mo|e przebiega w r�|ny spos�b. W temperaturze pokojowej, w obojtnym rozpuszczalniku (np. CCl4) reakcj preferowan jest addycja. W temperaturze 500 600 ��C (w fazie gazowej) reakcj uprzywilejowan jest substytucja, podczas kt�rej podstawieniu ulega atom wodoru w grupie alkilowej. Napisz, stosujc wzory p�Bstrukturalne (grupowe) zwizk�w organicznych, r�wnania reakcji opisanych w informacji. Zaznacz warunki prowadzenia obu proces�w. R�wnanie reakcji addycji: ....................................................................................................................................................... R�wnanie reakcji substytucji: ....................................................................................................................................................... &� Informacja do zadania 22. i 23. Podstawnik ju| wprowadzony do pier[cienia aromatycznego wywiera wpByw na miejsce wprowadzenia do pier[cienia kolejnego podstawnika. Grupy alkilowe, Cl, Br, NH2, OH kieruj kolejny wprowadzany podstawnik w pozycje orto- i para- w stosunku do wBasnego poBo|enia. Obecno[ w pier[cieniu aromatycznym grupy NO2, COOH czy CHO powoduje, |e kolejny podstawnik jest wprowadzany gB�wnie w pozycj meta-. Poni|szy schemat ilustruje cig przemian chemicznych, w wyniku kt�rych powstaj zwizki organiczne A, B i C. COOH Cl2, FeCl3 A 1 2 CH3 HNO3, H2SO4 B + C 3 Zadanie 22. (1 pkt) OceD prawdziwo[ poni|szych zdaD i uzupeBnij tabel. Wpisz liter P, je|eli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, je[li jest faBszywe. Zdanie P/F W przemianie oznaczonej numerem 1 stopieD utlenienia atomu wgla 1. wchodzcego w skBad podstawnika ro[nie. W przemianie oznaczonej numerem 2 gB�wnym produktem jest kwas 2. p-chlorobenzenokarboksylowy (p-chlorobenzoesowy). Uczestniczcy w przemianie oznaczonej numerem 3 jon NO+ powstaje w reakcji 2 3. kwasu azotowego(V) z kwasem siarkowym(VI). Egzamin maturalny z chemii 13 Poziom rozszerzony Zadanie 23. (2 pkt) a) Napisz wzory p�Bstrukturalne (grupowe) lub uproszczone zwizk�w organicznych B i C, kt�re s gB�wnymi produktami przemiany oznaczonej na schemacie numerem 3. Wz�r zwizku B: Wz�r zwizku C: b) Stosujc wzory p�lstrukturalne (grupowe) lub uproszczone zwizk�w organicznych, napisz r�wnanie reakcji, oznaczonej na schemacie numerem 2, prowadzcej do otrzymania gB�wnego produktu organicznego. ....................................................................................................................................................... Zadanie 24. (2 pkt) W poni|szej tabeli podane s warto[ci staBej dysocjacji wybranych kwas�w organicznych w temperaturze 25 �C. Nazwa kwasu Ka metanowy (mr�wkowy) 1,7 ��10-�4 etanowy (octowy) 1,7 ��10-�5 benzenokarboksylowy (benzoesowy) 6,3��10-�5 o-chlorobenzenokarboksylowy (o-chlorobenzoesowy) 1,2��10-�3 Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985. Trzy kwasy HX, HY i HZ r�|ni si moc. W temperaturze 25 �C stosunek staBych dysocjacji KHZ : KHY jest r�wny 0,1. Kwas HX reaguje z sol NaY zgodnie ze schematem: HX + NaY �� NaX + HY a) Skorzystaj z powy|szej informacji i przyporzdkuj wzorom HX, HY, HZ nazwy odpowiednich kwas�w. HX: ............................................................................................................................................... HY: ............................................................................................................................................... HZ: ............................................................................................................................................... b) Napisz, jaki wpByw na moc kwasu ma wprowadzenie do pier[cienia kwasu benzenokarboksylowego w pozycj orto- kolejnego podstawnika takiego jak Cl. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 21. 22. 23a) 23b) 24a) 24b) WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 14 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 25. (1 pkt) UzupeBnij poni|szy schemat, tak aby przedstawiaB budow obu enancjomer�w zwizku organicznego o wzorze sumarycznym C4H10O. C C Zadanie 26. (3 pkt) Dane s wzory p�Bstrukturalne (grupowe) trzech aminokwas�w. H2N CH COOH CH2 COOH CH3 CH COOH CH2 NH2 NH2 OH glicyna (Gly) alanina (Ala) tyrozyna (Tyr) a) Aminokwasy, kt�rych wzory podano powy|ej, nale| do aminokwas�w biaBkowych. Narysuj wz�r tego fragmentu struktury ich czsteczek, kt�ry wskazuje na t przynale|no[. ....................................................................................................................................................... b) Stosujc wz�r jonu obojnaczego alaniny (kwasu 2-aminopropanowego), napisz w formie jonowej skr�conej r�wnania reakcji zachodzcych po wprowadzeniu tego aminokwasu do: �� wodnego roztworu wodorotlenku sodu (reakcja 1.) �� kwasu solnego (reakcja 2.). R�wnanie reakcji 1.: ....................................................................................................................................................... R�wnanie reakcji 2.: ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 15 Poziom rozszerzony &� Informacja do zadania 27. i 28. W trzech naczyniach A, B i C znajduj si oddzielnie: glicyna (Gly), tyrozyna (Tyr) i glicyloalanyloalanina (Gly-Ala-Ala). Po analizie budowy czsteczek tych zwizk�w stwierdzono, |e przeprowadzenie reakcji kolejno z dwoma odczynnikami umo|liwi ich identyfikacj. Jako pierwszy odczynnik wybrano kwas azotowy(V). Na szkieBkach zegarkowych umieszczono pr�bki identyfikowanych substancji i na ka|d naniesiono kropl st|onego HNO3. Zaobserwowano, |e tylko na pr�bce z naczynia C pojawiBo si |�Bte zabarwienie. Zadanie 27. (1 pkt) Podaj nazw substancji znajdujcej si w naczyniu C. ....................................................................................................................................................... Zadanie 28. (3 pkt) W celu zidentyfikowania substancji znajdujcych si w naczyniach A i B przygotowano ich wodne roztwory i przeprowadzono drugie do[wiadczenie, do kt�rego u|yto odczynnika wybranego z podanej poni|ej listy: �� woda chlorowa �� [wie|o strcony wodorotlenek miedzi(II) �� wodny roztw�r chlorku |elaza(III). Zaobserwowano powstanie ciemnoniebieskiego roztworu w prob�wce I oraz roztworu o barwie r�|owofioletowej w prob�wce II. a) UzupeBnij schemat drugiego do[wiadczenia, wpisujc nazw lub wz�r u|ytego odczynnika wybranego z podanej powy|ej listy. Schemat do[wiadczenia: roztw�r z naczynia A roztw�r z naczynia B II I Odczynnik: ........................................................................ ........................................................................ b) Podaj nazw substancji znajdujcej si w naczyniu A oraz nazw substancji znajdujcej si w naczyniu B. Naczynie A: .................................................................................................................................. Naczynie B: .................................................................................................................................. c) Podaj nazw reakcji zachodzcej w prob�wce II. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 25. 26a) 26b) 27. 28a) 28b) 28c) WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 2 1 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt 16 Egzamin maturalny z chemii Poziom rozszerzony Zadanie 29. (1 pkt) Przeprowadzono do[wiadczenie, w kt�rym zmieszano wodny roztw�r siarczanu(VI) miedzi(II) z wodnym roztworem wodorotlenku potasu. Zaobserwowano wytrcenie osadu. Nastpnie do wytrconego osadu dodano wodny roztw�r pewnej substancji X. Po energicznym wstrz[niciu zawarto[ci prob�wki zaobserwowano pojawienie si roztworu o barwie szafirowej. Spo[r�d wymienionych zwizk�w: etanol, propanal, propanon, fruktoza wybierz ten zwizek, kt�rego u|yto w do[wiadczeniu jako substancj X, i napisz jego nazw. ....................................................................................................................................................... Zadanie 30. (1 pkt) Wz�r p�Bstrukturalny (grupowy) ketotriozy mo|na zapisa: CH2 C CH2 OH O OH Narysuj wz�r p�Bstrukturalny (grupowy) izomeru tego zwizku, kt�ry wykazuje zdolno[ do wystpowania w postaci izomer�w optycznych. Zadanie 31. (1 pkt) OceD prawdziwo[ poni|szych zdaD i uzupeBnij tabel. Wpisz liter P, je|eli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, je[li jest faBszywe. Zdanie P/F 1. a�-D-glukoza i b�-D-glukoza stanowi par enancjomer�w. 2. Je|eli disacharyd jest nieredukujcy, to nie wykazuje czynno[ci optycznej. 3. Glukoza jest koDcowym produktem hydrolizy skrobi i celulozy. Nr zadania 29. 30. 31. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 egzaminator Uzyskana liczba pkt Egzamin maturalny z chemii 17 Poziom rozszerzony BRUDNOPIS

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
cke maj 13
ktag v2 13 vehcile list
13 Nowy Testament List 1 do Tesaloniczan
13 List X
show list
UAS 13 zao
er4p2 5 13
Budownictwo Ogolne II zaoczne wyklad 13 ppoz
ch04 (13)

więcej podobnych podstron