plik


ÿþDz.U.64.9.59 1976.03.01 zm. Dz.U.75.45.234 art. 1 1987.03.01 zm. Dz.U.86.36.180 art. 85 1990.05.27 zm.wyn.z Dz.U.90.34.198 art. 3 pkt 5 1995.10.20 zm. Dz.U.95.83.417 art. 1 1998.11.15 zm. Dz.U.98.117.757 art. 1 1999.12.16 zm. Dz.U.99.52.532 art. 1 2001.01.01 zm. Dz.U.00.122.1322 art. 1 2002.05.10 zm. Dz.U.01.128.1403 art. 44 2003.05.13 zm.wyn.z Dz.U.03.83.772 ogólne 2003.08.24 zm. Dz.U.03.130.1188 art. 70 2004.07.19 zm. Dz.U.04.162.1691 art. 1 2005.01.20 zm. Dz.U.04.162.1691 art. 1 2007.07.26 zm.wyn.z Dz.U.07.134.947 ogólne 2007.10.07 zm. Dz.U.07.121.831 art. 2 2008.01.20 zm. Dz.U.07.192.1378 art. 32 USTAWA z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuDczy. (Dz. U. z dnia 5 marca 1964 r.) TytuB I. MAA{ECSTWO DZIAA I ZAWARCIE MAA{ECSTWA. Art. 1. (1) § 1. MaB|eDstwo zostaje zawarte, gdy m|czyzna i kobieta jednocze[nie obecni zBo| przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego o[wiadczenia, |e wstpuj ze sob w zwizek maB|eDski. § 2. MaB|eDstwo zostaje równie| zawarte, gdy m|czyzna i kobieta zawierajcy zwizek maB|eDski podlegajcy prawu wewntrznemu ko[cioBa albo innego zwizku wyznaniowego w obecno[ci duchownego o[wiadcz wol jednoczesnego zawarcia maB|eDstwa podlegajcego prawu polskiemu i kierownik urzdu stanu cywilnego nastpnie sporzdzi akt maB|eDstwa. Gdy zostan speBnione powy|sze przesBanki, maB|eDstwo uwa|a si za zawarte w chwili zBo|enia o[wiadczenia woli w obecno[ci duchownego. § 3. Przepis paragrafu poprzedzajcego stosuje si, je|eli ratyfikowana umowa midzynarodowa lub ustawa regulujca stosunki midzy paDstwem a ko[cioBem albo innym zwizkiem wyznaniowym przewiduje mo|liwo[ wywoBania przez zwizek maB|eDski podlegajcy prawu wewntrznemu tego ko[cioBa albo innego zwizku wyznaniowego takich skutków, jakie pociga za sob zawarcie maB|eDstwa przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego. § 4. (2) M|czyzna i kobieta, bdcy obywatelami polskimi przebywajcymi za granic, mog zawrze maB|eDstwo równie| przed polskim konsulem lub przed osob wyznaczon do wykonywania funkcji konsula. Art. 2. (3) Je|eli mimo niezachowania przepisów artykuBu poprzedzajcego zostaB sporzdzony akt maB|eDstwa, ka|dy, kto ma w tym interes prawny, mo|e wystpi z powództwem o ustalenie nieistnienia maB|eDstwa. Art. 3. (4) § 1. Osoby zamierzajce zawrze maB|eDstwo powinny zBo|y lub przedstawi kierownikowi urzdu stanu cywilnego dokumenty niezbdne do zawarcia maB|eDstwa, okre[lone w odrbnych przepisach. § 2. Je|eli otrzymanie dokumentu, który osoba zamierzajca zawrze maB|eDstwo jest obowizana zBo|y lub przedstawi kierownikowi urzdu stanu cywilnego, napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody, sd mo|e zwolni t osob od obowizku zBo|enia lub przedstawienia tego dokumentu. 1 § 3. (5) Kierownik urzdu stanu cywilnego wyja[nia osobom zamierzajcym zawrze maB|eDstwo doniosBo[ zwizku maB|eDskiego, przepisy regulujce prawa i obowizki maB|onków oraz przepisy o nazwisku maB|onków i o nazwisku ich dzieci. Art. 4. (6) MaB|eDstwo przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego nie mo|e by zawarte przed upBywem miesica od dnia, kiedy osoby, które zamierzaj je zawrze, zBo|yBy kierownikowi urzdu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, |e nie wiedz o istnieniu okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie tego maB|eDstwa. Jednak|e kierownik urzdu stanu cywilnego mo|e zezwoli na zawarcie maB|eDstwa przed upBywem tego terminu, je|eli przemawiaj za tym wa|ne wzgldy. Art. 41. (7) § 1. Osobom zamierzajcym zawrze maB|eDstwo w sposób okre[lony w art. 1 § 2 i 3 kierownik urzdu stanu cywilnego wydaje za[wiadczenie stwierdzajce brak okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa oraz tre[ i dat zBo|onych przed nim o[wiadczeD w sprawie nazwisk przyszBych maB|onków i ich dzieci. § 2. Za[wiadczenie traci moc po upBywie trzech miesicy od dnia jego wydania. § 3. Wydajc za[wiadczenie kierownik urzdu stanu cywilnego informuje strony o dalszych czynno[ciach koniecznych do zawarcia maB|eDstwa. Art. 5. (8) Kierownik urzdu stanu cywilnego, który dowiedziaB si o istnieniu okoliczno[ci wyBczajcej zawarcie zamierzonego maB|eDstwa, odmówi przyjcia o[wiadczeD o wstpieniu w zwizek maB|eDski lub wydania za[wiadczenia, o którym mowa w art. 41, a w razie wtpliwo[ci zwróci si do sdu o rozstrzygnicie, czy maB|eDstwo mo|e by zawarte. Art. 6. § 1. (9) Z wa|nych powodów sd mo|e zezwoli, |eby o[wiadczenie o wstpieniu w zwizek maB|eDski lub o[wiadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostaBo zBo|one przez peBnomocnika. § 2. PeBnomocnictwo powinno by udzielone na pi[mie z podpisem urzdowo po[wiadczonym i wymienia osob, z któr maB|eDstwo ma by zawarte. Art. 7. (10) § 1. Je|eli maB|eDstwo jest zawierane przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego, o[wiadczenia o wstpieniu w zwizek maB|eDski powinny by zBo|one publicznie w obecno[ci dwóch peBnoletnich [wiadków. § 2. Kierownik urzdu stanu cywilnego zapytuje m|czyzn i kobiet, czy zamierzaj zawrze ze sob maB|eDstwo, a gdy oboje odpowiedz na to pytanie twierdzco, wzywa ich do zBo|enia o[wiadczeD o wstpieniu w zwizek maB|eDski oraz o[wiadczeD w sprawie nazwisk maB|onków i ich dzieci. § 3. Ka|da z osób zawierajcych maB|eDstwo skBada o[wiadczenie o wstpieniu w zwizek maB|eDski, powtarzajc za kierownikiem urzdu stanu cywilnego tre[ o[wiadczenia lub odczytujc je na gBos. Osoba nie mogca mówi skBada o[wiadczenie o wstpieniu w zwizek maB|eDski podpisujc akt maB|eDstwa. § 4. Po zBo|eniu o[wiadczeD o wstpieniu w zwizek maB|eDski przez obie strony kierownik urzdu stanu cywilnego ogBasza, |e wskutek zgodnych o[wiadczeD obu stron maB|eDstwo zostaBo zawarte. Art. 8. (11) § 1. Duchowny, przed którym zawierany jest zwizek maB|eDski podlegajcy prawu wewntrznemu ko[cioBa albo innego zwizku wyznaniowego, nie mo|e przyj o[wiadczeD przewidzianych w art. 1 § 2 - bez uprzedniego przedstawienia mu za[wiadczenia stwierdzajcego brak okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa, sporzdzonego przez kierownika urzdu stanu cywilnego. § 2. NiezwBocznie po zBo|eniu o[wiadczeD, o których mowa w § 1, duchowny sporzdza za[wiadczenie stwierdzajce, |e o[wiadczenia zostaBy zBo|one w jego obecno[ci przy zawarciu zwizku maB|eDskiego podlegajcego prawu wewntrznemu ko[cioBa albo innego zwizku wyznaniowego. Za[wiadczenie to podpisuj duchowny, maB|onkowie i dwaj peBnoletni [wiadkowie obecni przy zBo|eniu tych o[wiadczeD. § 3. (12) Za[wiadczenie, o którym mowa w § 2, wraz z za[wiadczeniem sporzdzonym przez kierownika urzdu stanu cywilnego na podstawie art. 41 § 1 duchowny przekazuje do urzdu stanu cywilnego przed upBywem piciu dni od zawarcia maB|eDstwa; nadanie jako przesyBki poleconej w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z przekazaniem do urzdu stanu cywilnego. Je|eli zachowanie tego terminu nie jest mo|liwe z powodu siBy wy|szej, bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody. Art. 9. (13) § 1. W razie niebezpieczeDstwa gro|cego bezpo[rednio |yciu jednej ze stron, o[wiadczenia o wstpieniu w zwizek maB|eDski mog by zBo|one niezwBocznie przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego bez zBo|enia lub przedstawienia dokumentów niezbdnych do zawarcia maB|eDstwa. Jednak|e i w tym wypadku strony s obowizane zBo|y zapewnienie, |e nie wiedz o istnieniu okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa. 2 § 2. W razie niebezpieczeDstwa gro|cego bezpo[rednio |yciu jednej ze stron, o[wiadczenia przewidziane w art. 1 § 2 mog by zBo|one przed duchownym bez przedstawienia za[wiadczenia sporzdzonego przez kierownika urzdu stanu cywilnego, stwierdzajcego brak okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa. W takim wypadku strony skBadaj przed duchownym zapewnienie, |e nie wiedz o istnieniu okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa. Przepisy art. 1 § 3 oraz art. 2 i art. 8 § 2 i 3 stosuje si odpowiednio. Art. 10. (14) § 1. Nie mo|e zawrze maB|eDstwa osoba nie majca ukoDczonych lat osiemnastu. Jednak|e z wa|nych powodów sd opiekuDczy mo|e zezwoli na zawarcie maB|eDstwa kobiecie, która ukoDczyBa lat szesna[cie, a z okoliczno[ci wynika, |e zawarcie maB|eDstwa bdzie zgodne z dobrem zaBo|onej rodziny. § 2. (15) Uniewa|nienia maB|eDstwa zawartego przez m|czyzn, który nie ukoDczyB lat osiemnastu, oraz przez kobiet, która nie ukoDczyBa lat szesnastu albo bez zezwolenia sdu zawarBa maB|eDstwo po ukoDczeniu lat szesnastu, lecz przed ukoDczeniem lat osiemnastu, mo|e |da ka|dy z maB|onków. § 3. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa z powodu braku przepisanego wieku, je|eli maB|onek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osignB. § 4. (16) Je|eli kobieta zaszBa w ci|, jej m| nie mo|e |da uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu braku przepisanego wieku. Art. 11. § 1. Nie mo|e zawrze maB|eDstwa osoba ubezwBasnowolniona caBkowicie. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu ubezwBasnowolnienia mo|e |da ka|dy z maB|onków. § 3. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa z powodu ubezwBasnowolnienia, je|eli ubezwBasnowolnienie zostaBo uchylone. Art. 12. § 1. Nie mo|e zawrze maB|eDstwa osoba dotknita chorob psychiczn albo niedorozwojem umysBowym. Je|eli jednak stan zdrowia lub umysBu takiej osoby nie zagra|a maB|eDstwu ani zdrowiu przyszBego potomstwa i je|eli osoba ta nie zostaBa ubezwBasnowolniona caBkowicie, sd mo|e jej zezwoli na zawarcie maB|eDstwa. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysBowego jednego z maB|onków mo|e |da ka|dy z maB|onków. § 3. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa z powodu choroby psychicznej jednego z maB|onków po ustaniu tej choroby. Art. 13. § 1. Nie mo|e zawrze maB|eDstwa, kto ju| pozostaje w zwizku maB|eDskim. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu pozostawania przez jednego z maB|onków w poprzednio zawartym zwizku maB|eDskim mo|e |da ka|dy, kto ma w tym interes prawny. § 3. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa z powodu pozostawania przez jednego z maB|onków w poprzednio zawartym zwizku maB|eDskim, je|eli poprzednie maB|eDstwo ustaBo lub zostaBo uniewa|nione, chyba |e ustanie tego maB|eDstwa nastpiBo przez [mier osoby, która zawarBa ponownie maB|eDstwo pozostajc w poprzednio zawartym zwizku maB|eDskim. Art. 14. § 1. Nie mog zawrze ze sob maB|eDstwa krewni w linii prostej, rodzeDstwo ani powinowaci w linii prostej. Jednak|e z wa|nych powodów sd mo|e zezwoli na zawarcie maB|eDstwa midzy powinowatymi. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu pokrewieDstwa midzy maB|onkami mo|e |da ka|dy, kto ma w tym interes prawny. § 3. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu powinowactwa midzy maB|onkami mo|e |da ka|dy z maB|onków. Art. 15. § 1. Nie mog zawrze ze sob maB|eDstwa przysposabiajcy i przysposobiony. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu stosunku przysposobienia midzy maB|onkami mo|e |da ka|dy z maB|onków. § 3. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa z powodu stosunku przysposobienia midzy maB|onkami, je|eli stosunek ten ustaB. Art. 151. (17) § 1. MaB|eDstwo mo|e by uniewa|nione, je|eli o[wiadczenie o wstpieniu w zwizek maB|eDski lub o[wiadczenie przewidziane w art. 1 § 2 zostaBo zBo|one: 1) przez osob, która z jakichkolwiek powodów znajdowaBa si w stanie wyBczajcym [wiadome wyra|enie woli, 2) pod wpBywem bBdu co do to|samo[ci drugiej strony, 3) pod wpBywem bezprawnej grozby drugiej strony lub osoby trzeciej, je|eli z okoliczno[ci wynika, |e skBadajcy 3 o[wiadczenie mógB si obawia, |e jemu samemu lub innej osobie grozi powa|ne niebezpieczeDstwo osobiste. § 2. Uniewa|nienia maB|eDstwa z powodu okoliczno[ci wymienionych w § 1 mo|e |da maB|onek, który zBo|yB o[wiadczenie dotknite wad. § 3. Nie mo|na |da uniewa|nienia maB|eDstwa po upBywie sze[ciu miesicy od ustania stanu wyBczajcego [wiadome wyra|enie woli, od wykrycia bBdu lub ustania obawy wywoBanej grozb - a w ka|dym wypadku po upBywie lat trzech od zawarcia maB|eDstwa. Art. 16. W razie zawarcia maB|eDstwa przez peBnomocnika mocodawca mo|e |da uniewa|nienia maB|eDstwa, je|eli brak byBo zezwolenia sdu na zBo|enie o[wiadczenia o wstpieniu w zwizek maB|eDski przez peBnomocnika albo je|eli peBnomocnictwo byBo niewa|ne lub skutecznie odwoBane. Jednak|e nie mo|na z tego powodu |da uniewa|nienia maB|eDstwa, je|eli maB|onkowie podjli wspólne po|ycie. Art. 17. (18) MaB|eDstwo mo|e by uniewa|nione tylko z przyczyn przewidzianych w przepisach dziaBu niniejszego. Art. 18. Nie mo|na uniewa|ni maB|eDstwa po jego ustaniu. Nie dotyczy to jednak uniewa|nienia z powodu pokrewieDstwa midzy maB|onkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z maB|onków w chwili zawarcia maB|eDstwa w zawartym poprzednio zwizku maB|eDskim. Art. 19. § 1. Je|eli jeden z maB|onków wytoczyB powództwo o uniewa|nienie maB|eDstwa, uniewa|nienie mo|e nastpi tak|e po [mierci drugiego maB|onka, na którego miejsce w procesie wstpuje kurator ustanowiony przez sd. § 2. W razie [mierci maB|onka, który wytoczyB powództwo o uniewa|nienie maB|eDstwa, uniewa|nienia mog dochodzi jego zstpni. Art. 20. § 1. Orzekajc uniewa|nienie maB|eDstwa, sd orzeka tak|e, czy i który z maB|onków zawarB maB|eDstwo w zBej wierze. § 2. Za bdcego w zBej wierze uwa|a si maB|onka, który w chwili zawarcia maB|eDstwa wiedziaB o okoliczno[ci stanowicej podstaw jego uniewa|nienia. Art. 21. Do skutków uniewa|nienia maB|eDstwa w zakresie stosunku maB|onków do wspólnych dzieci oraz w zakresie stosunków majtkowych midzy maB|onkami stosuje si odpowiednio przepisy o rozwodzie, przy czym maB|onek, który zawarB maB|eDstwo w zBej wierze, traktowany jest tak, jak maB|onek winny rozkBadu po|ycia maB|eDskiego. Art. 22. Powództwo o uniewa|nienie oraz ustalenie istnienia lub nieistnienia maB|eDstwa mo|e wytoczy tak|e prokurator. DZIAA II PRAWA I OBOWIZKI MAA{ONKÓW. Art. 23. MaB|onkowie maj równe prawa i obowizki w maB|eDstwie. S obowizani do wspólnego po|ycia, do wzajemnej pomocy i wierno[ci oraz do wspóBdziaBania dla dobra rodziny, któr przez swój zwizek zaBo|yli. Art. 24. MaB|onkowie rozstrzygaj wspólnie o istotnych sprawach rodziny; w braku porozumienia ka|dy z nich mo|e zwróci si o rozstrzygnicie do sdu. Art. 25. (19) § 1. O nazwisku, które ka|dy z maB|onków bdzie nosiB po zawarciu maB|eDstwa, decyduje jego o[wiadczenie zBo|one przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego. O[wiadczenie mo|e by zBo|one bezpo[rednio po zawarciu maB|eDstwa albo przed sporzdzeniem przez kierownika urzdu stanu cywilnego za[wiadczenia stwierdzajcego brak okoliczno[ci wyBczajcych zawarcie maB|eDstwa. § 2. MaB|onkowie mog nosi wspólne nazwisko bdce dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Ka|dy z maB|onków mo|e równie| zachowa swoje dotychczasowe nazwisko albo poBczy z nim dotychczasowe nazwisko drugiego maB|onka. Nazwisko utworzone w wyniku poBczenia nie mo|e skBada si z wicej ni| dwóch czBonów. § 3. W razie niezBo|enia o[wiadczenia w sprawie nazwiska, ka|dy z maB|onków zachowuje swoje 4 dotychczasowe nazwisko. Art. 26. Z maB|eDstwa wynika powinowactwo midzy maB|onkiem a krewnymi drugiego maB|onka; trwa ono mimo ustania maB|eDstwa. Art. 27. Oboje maB|onkowie obowizani s, ka|dy wedBug swych siB oraz swych mo|liwo[ci zarobkowych i majtkowych, przyczynia si do zaspokajania potrzeb rodziny, któr przez swój zwizek zaBo|yli. Zado[uczynienie temu obowizkowi mo|e polega tak|e, w caBo[ci lub w cz[ci, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Art. 28. § 1. (20) Je|eli jeden z maB|onków pozostajcych we wspólnym po|yciu nie speBnia ci|cego na nim obowizku przyczyniania si do zaspokajania potrzeb rodziny, sd mo|e nakaza, a|eby wynagrodzenie za prac albo inne nale|no[ci przypadajce temu maB|onkowi byBy w caBo[ci lub w cz[ci wypBacane do rk drugiego maB|onka. § 2. (21) Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzajcym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego po|ycia maB|onków. Sd mo|e jednak na wniosek ka|dego z maB|onków nakaz ten zmieni albo uchyli. Art. 281. (22) Je|eli prawo do mieszkania przysBuguje jednemu maB|onkowi, drugi maB|onek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje si odpowiednio do przedmiotów urzdzenia domowego. Art. 29. W razie przemijajcej przeszkody, która dotyczy jednego z maB|onków pozostajcych we wspólnym po|yciu, drugi maB|onek mo|e za niego dziaBa w sprawach zwykBego zarzdu, w szczególno[ci mo|e bez peBnomocnictwa pobiera przypadajce nale|no[ci, chyba |e sprzeciwia si temu maB|onek, którego przeszkoda dotyczy. Wzgldem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, je|eli byB im wiadomy. Art. 30. § 1. Oboje maB|onkowie s odpowiedzialni solidarnie za zobowizania zacignite przez jednego z nich w sprawach wynikajcych z zaspokajania zwykBych potrzeb rodziny. § 2. Z wa|nych powodów sd mo|e na |danie jednego z maB|onków postanowi, |e za powy|sze zobowizania odpowiedzialny jest tylko ten maB|onek, który je zacignB. Postanowienie to mo|e by uchylone w razie zmiany okoliczno[ci. § 3. Wzgldem osób trzecich wyBczenie odpowiedzialno[ci solidarnej jest skuteczne, je|eli byBo im wiadome. DZIAA III MAA{ECSKIE USTROJE MAJTKOWE(23) RozdziaB I. Ustawowy ustrój majtkowy(24) Art. 31. (25) § 1. Z chwil zawarcia maB|eDstwa powstaje midzy maB|onkami z mocy ustawy wspólno[ majtkowa (wspólno[ ustawowa) obejmujca przedmioty majtkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje maB|onków lub przez jednego z nich (majtek wspólny). Przedmioty majtkowe nieobjte wspólno[ci ustawow nale| do majtku osobistego ka|dego z maB|onków. § 2. Do majtku wspólnego nale| w szczególno[ci: 1) pobrane wynagrodzenie za prac i dochody z innej dziaBalno[ci zarobkowej ka|dego z maB|onków, 2) dochody z majtku wspólnego, jak równie| z majtku osobistego ka|dego z maB|onków, 3) [rodki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego ka|dego z maB|onków. Art. 32. (26) (uchylony). Art. 33. (27) Do majtku osobistego ka|dego z maB|onków nale|: 1) przedmioty majtkowe nabyte przed powstaniem wspólno[ci ustawowej, 2) przedmioty majtkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowizn, chyba |e spadkodawca lub 5 darczyDca inaczej postanowiB, 3) prawa majtkowe wynikajce ze wspólno[ci Bcznej podlegajcej odrbnym przepisom, 4) przedmioty majtkowe sBu|ce wyBcznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z maB|onków, 5) prawa niezbywalne, które mog przysBugiwa tylko jednej osobie, 6) przedmioty uzyskane z tytuBu odszkodowania za uszkodzenie ciaBa lub wywoBanie rozstroju zdrowia albo z tytuBu zado[uczynienia za doznan krzywd; nie dotyczy to jednak renty nale|nej poszkodowanemu maB|onkowi z powodu caBkowitej lub cz[ciowej utraty zdolno[ci do pracy zarobkowej albo z powodu zwikszenia si jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszBo[, 7) wierzytelno[ci z tytuBu wynagrodzenia za prac lub z tytuBu innej dziaBalno[ci zarobkowej jednego z maB|onków, 8) przedmioty majtkowe uzyskane z tytuBu nagrody za osobiste osignicia jednego z maB|onków, 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa wBasno[ci przemysBowej oraz inne prawa twórcy, 10) przedmioty majtkowe nabyte w zamian za skBadniki majtku osobistego, chyba |e przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 34. Przedmioty zwykBego urzdzenia domowego sBu|ce do u|ytku obojga maB|onków s objte wspólno[ci ustawow tak|e w wypadku, gdy zostaBy nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowizn, chyba |e spadkodawca lub darczyDca inaczej postanowiB. Art. 341. (28) Ka|dy z maB|onków jest uprawniony do wspóBposiadania rzeczy wchodzcych w skBad majtku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje si pogodzi ze wspóBposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego maB|onka. Art. 35. W czasie trwania wspólno[ci ustawowej |aden z maB|onków nie mo|e |da podziaBu majtku wspólnego. Nie mo|e równie| rozporzdza ani zobowizywa si do rozporzdzania udziaBem, który w razie ustania wspólno[ci przypadnie mu w majtku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach nale|cych do tego majtku. Art. 36. (29) § 1. Oboje maB|onkowie s obowizani wspóBdziaBa w zarzdzie majtkiem wspólnym, w szczególno[ci udziela sobie wzajemnie informacji o stanie majtku wspólnego, o wykonywaniu zarzdu majtkiem wspólnym i o zobowizaniach obci|ajcych majtek wspólny. § 2. Ka|dy z maB|onków mo|e samodzielnie zarzdza majtkiem wspólnym, chyba |e przepisy poni|sze stanowi inaczej. Wykonywanie zarzdu obejmuje czynno[ci, które dotycz przedmiotów majtkowych nale|cych do majtku wspólnego, w tym czynno[ci zmierzajce do zachowania tego majtku. § 3. Przedmiotami majtkowymi sBu|cymi maB|onkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia dziaBalno[ci zarobkowej maB|onek ten zarzdza samodzielnie. W razie przemijajcej przeszkody drugi maB|onek mo|e dokonywa niezbdnych bie|cych czynno[ci. Art. 361. (30) § 1. MaB|onek mo|e sprzeciwi si czynno[ci zarzdu majtkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego maB|onka, z wyjtkiem czynno[ci w bie|cych sprawach |ycia codziennego lub zmierzajcej do zaspokojenia zwykBych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach dziaBalno[ci zarobkowej. § 2. Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej, je|eli mogBa si z nim zapozna przed dokonaniem czynno[ci prawnej. § 3. Przepis art. 39 stosuje si odpowiednio. Art. 37. (31) § 1. Zgoda drugiego maB|onka jest potrzebna do dokonania: 1) czynno[ci prawnej prowadzcej do zbycia, obci|enia, odpBatnego nabycia nieruchomo[ci lub u|ytkowania wieczystego, jak równie| prowadzcej do oddania nieruchomo[ci do u|ywania lub pobierania z niej po|ytków, 2) czynno[ci prawnej prowadzcej do zbycia, obci|enia, odpBatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, 3) czynno[ci prawnej prowadzcej do zbycia, obci|enia, odpBatnego nabycia i wydzier|awienia gospodarstwa rolnego lub przedsibiorstwa, 4) darowizny z majtku wspólnego, z wyjtkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjtych. § 2. Wa|no[ umowy, która zostaBa zawarta przez jednego z maB|onków bez wymaganej zgody drugiego, zale|y od potwierdzenia umowy przez drugiego maB|onka. § 3. Druga strona mo|e wyznaczy maB|onkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje si wolna po bezskutecznym upBywie wyznaczonego terminu. 6 § 4. Jednostronna czynno[ prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego maB|onka jest niewa|na. Art. 38. Je|eli na podstawie czynno[ci prawnej dokonanej przez jednego maB|onka bez wymaganej zgody drugiego osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowizku, stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonaBy czynno[ci prawnej z osob nie uprawnion do rozporzdzania prawem. Art. 39. (32) Je|eli jeden z maB|onków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynno[ci, albo je|eli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody, drugi maB|onek mo|e zwróci si do sdu o zezwolenie na dokonanie czynno[ci. Sd udziela zezwolenia, je|eli dokonania czynno[ci wymaga dobro rodziny. Art. 40. (33) Z wa|nych powodów sd mo|e na |danie jednego z maB|onków pozbawi drugiego maB|onka samodzielnego zarzdu majtkiem wspólnym; mo|e równie| postanowi, |e na dokonanie czynno[ci wskazanych w art. 37 § 1 zamiast zgody maB|onka bdzie potrzebne zezwolenie sdu. Postanowienia te mog by uchylone w razie zmiany okoliczno[ci. Art. 41. (34) § 1. Je|eli maB|onek zacignB zobowizanie za zgod drugiego maB|onka, wierzyciel mo|e |da zaspokojenia tak|e z majtku wspólnego maB|onków. § 2. Je|eli maB|onek zacignB zobowizanie bez zgody drugiego maB|onka albo zobowizanie jednego z maB|onków nie wynika z czynno[ci prawnej, wierzyciel mo|e |da zaspokojenia z majtku osobistego dBu|nika, z wynagrodzenia za prac lub z dochodów uzyskanych przez dBu|nika z innej dziaBalno[ci zarobkowej, jak równie| z korzy[ci uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a je|eli wierzytelno[ powstaBa w zwizku z prowadzeniem przedsibiorstwa, tak|e z przedmiotów majtkowych wchodzcych w skBad przedsibiorstwa. § 3. Je|eli wierzytelno[ powstaBa przed powstaniem wspólno[ci lub dotyczy majtku osobistego jednego z maB|onków, wierzyciel mo|e |da zaspokojenia z majtku osobistego dBu|nika, z wynagrodzenia za prac lub z dochodów uzyskanych przez dBu|nika z innej dziaBalno[ci zarobkowej, jak równie| z korzy[ci uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9. Art. 42. (35) Wierzyciel maB|onka nie mo|e w czasie trwania wspólno[ci ustawowej |da zaspokojenia z udziaBu, który w razie ustania wspólno[ci przypadnie temu maB|onkowi w majtku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach nale|cych do tego majtku. Art. 43. § 1. Oboje maB|onkowie maj równe udziaBy w majtku wspólnym. § 2. (36) Jednak|e z wa|nych powodów ka|dy z maB|onków mo|e |da, a|eby ustalenie udziaBów w majtku wspólnym nastpiBo z uwzgldnieniem stopnia, w którym ka|dy z nich przyczyniB si do powstania tego majtku. Spadkobiercy maB|onka mog wystpi z takim |daniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczyB powództwo o uniewa|nienie maB|eDstwa albo o rozwód lub wystpiB o orzeczenie separacji. § 3. Przy ocenie, w jakim stopniu ka|dy z maB|onków przyczyniB si do powstania majtku wspólnego, uwzgldnia si tak|e nakBad osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Art. 44. (37) (uchylony). Art. 45. (38) § 1. Ka|dy z maB|onków powinien zwróci wydatki i nakBady poczynione z majtku wspólnego na jego majtek osobisty, z wyjtkiem wydatków i nakBadów koniecznych na przedmioty majtkowe przynoszce dochód. Mo|e |da zwrotu wydatków i nakBadów, które poczyniB ze swojego majtku osobistego na majtek wspólny. Nie mo|na |da zwrotu wydatków i nakBadów zu|ytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba |e zwikszyBy warto[ majtku w chwili ustania wspólno[ci. § 2. Zwrotu dokonuje si przy podziale majtku wspólnego, jednak|e sd mo|e nakaza wcze[niejszy zwrot, je|eli wymaga tego dobro rodziny. § 3. Przepisy powy|sze stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy dBug jednego z maB|onków zostaB zaspokojony z majtku wspólnego. Art. 46. (39) W sprawach nieunormowanych w artykuBach poprzedzajcych od chwili ustania wspólno[ci ustawowej do majtku, który byB ni objty, jak równie| do podziaBu tego majtku, stosuje si odpowiednio przepisy o wspólno[ci majtku spadkowego i o dziale spadku. RozdziaB II.(40) 7 Umowne ustroje majtkowe. OddziaB 1. Przepisy ogólne. Art. 47. § 1. MaB|onkowie mog przez umow zawart w formie aktu notarialnego wspólno[ ustawow rozszerzy lub ograniczy albo ustanowi rozdzielno[ majtkow lub rozdzielno[ majtkow z wyrównaniem dorobków (umowa majtkowa). Umowa taka mo|e poprzedza zawarcie maB|eDstwa. § 2. Umowa majtkowa maB|eDska mo|e by zmieniona albo rozwizana. W razie jej rozwizania w czasie trwania maB|eDstwa, powstaje midzy maB|onkami wspólno[ ustawowa, chyba |e strony postanowiBy inaczej. Art. 471. MaB|onek mo|e powoBywa si wzgldem innych osób na umow majtkow maB|eDsk, gdy jej zawarcie oraz rodzaj byBy tym osobom wiadome. OddziaB 2. Wspólno[ majtkowa. Art. 48. Do ustanowionej umow wspólno[ci majtkowej stosuje si odpowiednio przepisy o wspólno[ci ustawowej, z zachowaniem przepisów niniejszego oddziaBu. Art. 49. § 1. Nie mo|na przez umow majtkow maB|eDsk rozszerzy wspólno[ci na: 1) przedmioty majtkowe, które przypadn maB|onkowi z tytuBu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, 2) prawa majtkowe, które wynikaj ze wspólno[ci Bcznej podlegajcej odrbnym przepisom, 3) prawa niezbywalne, które mog przysBugiwa tylko jednej osobie, 4) wierzytelno[ci z tytuBu odszkodowania za uszkodzenie ciaBa lub wywoBanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodz one do wspólno[ci ustawowej, jak równie| wierzytelno[ci z tytuBu zado[uczynienia za doznan krzywd, 5) niewymagalne jeszcze wierzytelno[ci o wynagrodzenie za prac lub z tytuBu innej dziaBalno[ci zarobkowej ka|dego z maB|onków. § 2. W razie wtpliwo[ci uwa|a si, |e przedmioty sBu|ce wyBcznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z maB|onków nie zostaBy wBczone do wspólno[ci. Art. 50. Je|eli wierzytelno[ powstaBa przed rozszerzeniem wspólno[ci, wierzyciel, którego dBu|nikiem jest tylko jeden maB|onek, mo|e |da zaspokojenia tak|e z tych przedmiotów majtkowych, które nale|aByby do majtku osobistego dBu|nika, gdyby wspólno[ majtkowa nie zostaBa rozszerzona. Art. 501. W razie ustania wspólno[ci, udziaBy maB|onków s równe, chyba |e umowa majtkowa maB|eDska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyBcza zastosowania art. 43 § 2 i 3. OddziaB 3. Rozdzielno[ majtkowa. Art. 51. W razie umownego ustanowienia rozdzielno[ci majtkowej, ka|dy z maB|onków zachowuje zarówno majtek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majtek nabyty pózniej. Art. 511. Ka|dy z maB|onków zarzdza samodzielnie swoim majtkiem. OddziaB 4. Rozdzielno[ majtkowa z wyrównaniem dorobków. Art. 512. Do rozdzielno[ci majtkowej z wyrównaniem dorobków stosuje si przepisy o rozdzielno[ci majtkowej, z zachowaniem przepisów niniejszego oddziaBu. Art. 513. § 1. Dorobkiem ka|dego z maB|onków jest wzrost warto[ci jego majtku po zawarciu umowy 8 majtkowej. § 2. Je|eli umowa majtkowa nie stanowi inaczej, przy obliczaniu dorobków pomija si przedmioty majtkowe nabyte przed zawarciem umowy majtkowej i wymienione w art. 33 pkt 2, 5-7, 9 oraz przedmioty nabyte w zamian za nie, natomiast dolicza si warto[: 1) darowizn dokonanych przez jednego z maB|onków, z wyBczeniem darowizn na rzecz wspólnych zstpnych maB|onków oraz drobnych zwyczajowo przyjtych darowizn na rzecz innych osób, 2) usBug [wiadczonych osobi[cie przez jednego z maB|onków na rzecz majtku drugiego maB|onka, 3) nakBadów i wydatków na majtek jednego maB|onka z majtku drugiego maB|onka. § 3. Dorobek oblicza si wedBug stanu majtku z chwili ustania rozdzielno[ci majtkowej i wedBug cen z chwili rozliczenia. Art. 514. § 1. Po ustaniu rozdzielno[ci majtkowej maB|onek, którego dorobek jest mniejszy ni| dorobek drugiego maB|onka, mo|e |da wyrównania dorobków przez zapBat lub przeniesienie prawa. § 2. Z wa|nych powodów ka|dy z maB|onków mo|e |da zmniejszenia obowizku wyrównania dorobków. § 3. W razie braku porozumienia midzy stronami co do sposobu lub wysoko[ci wyrównania, rozstrzyga sd. Art. 515. § 1. W razie [mierci jednego z maB|onków, wyrównanie dorobków nastpuje midzy jego spadkobiercami a maB|onkiem pozostaBym przy |yciu. § 2. Spadkobiercy maB|onka mog wystpi z |daniem zmniejszenia obowizku wyrównania dorobków tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczyB powództwo o uniewa|nienie maB|eDstwa albo o rozwód lub wystpiB o orzeczenie separacji. RozdziaB III.(41) Przymusowy ustrój majtkowy. Art. 52. § 1. Z wa|nych powodów ka|dy z maB|onków mo|e |da ustanowienia przez sd rozdzielno[ci majtkowej. § 1a. (42) Ustanowienia przez sd rozdzielno[ci majtkowej mo|e |da tak|e wierzyciel jednego z maB|onków, je|eli uprawdopodobni, |e zaspokojenie wierzytelno[ci stwierdzonej tytuBem wykonawczym wymaga dokonania podziaBu majtku wspólnego maB|onków. § 2. Rozdzielno[ majtkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który j ustanawia. W wyjtkowych wypadkach sd mo|e ustanowi rozdzielno[ majtkow z dniem wcze[niejszym ni| dzieD wytoczenia powództwa, w szczególno[ci, je|eli maB|onkowie |yli w rozBczeniu. § 3. (43) Ustanowienie rozdzielno[ci majtkowej przez sd na |danie jednego z maB|onków nie wyBcza zawarcia przez maB|onków umowy majtkowej maB|eDskiej. Je|eli rozdzielno[ majtkowa zostaBa ustanowiona na |danie wierzyciela, maB|onkowie mog zawrze umow majtkow maB|eDsk po dokonaniu podziaBu majtku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelno[ci, lub po upBywie trzech lat od ustanowienia rozdzielno[ci. Art. 53. § 1. Rozdzielno[ majtkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwBasnowolnienia lub ogBoszenia upadBo[ci jednego z maB|onków. § 2. W razie uchylenia ubezwBasnowolnienia, a tak|e umorzenia, ukoDczenia lub uchylenia postpowania upadBo[ciowego, midzy maB|onkami powstaje ustawowy ustrój majtkowy. Art. 54. § 1. Orzeczenie separacji powoduje powstanie midzy maB|onkami rozdzielno[ci majtkowej. § 2. Z chwil zniesienia separacji powstaje midzy maB|onkami ustawowy ustrój majtkowy. Na zgodny wniosek maB|onków sd orzeka o utrzymaniu midzy maB|onkami rozdzielno[ci majtkowej. DZIAA IV USTANIE MAA{ECSTWA. Art. 55. § 1. W razie uznania jednego z maB|onków za zmarBego domniemywa si, |e maB|eDstwo ustaBo z chwil, która w orzeczeniu o uznaniu tego maB|onka za zmarBego zostaBa oznaczona jako chwila jego [mierci. § 2. Je|eli po uznaniu jednego z maB|onków za zmarBego drugi maB|onek zawarB nowy zwizek maB|eDski, zwizek ten nie mo|e by uniewa|niony z tego powodu, |e maB|onek uznany za zmarBego |yje albo |e jego [mier nastpiBa w innej chwili ani|eli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarBego. Przepisu tego nie stosuje 9 si, je|eli w chwili zawarcia nowego zwizku maB|eDskiego strony wiedziaBy, |e maB|onek uznany za zmarBego pozostaje przy |yciu. Art. 56. § 1. Je|eli midzy maB|onkami nastpiB zupeBny i trwaBy rozkBad po|ycia, ka|dy z maB|onków mo|e |da, a|eby sd rozwizaB maB|eDstwo przez rozwód. § 2. Jednak|e mimo zupeBnego i trwaBego rozkBadu po|ycia rozwód nie jest dopuszczalny, je|eli wskutek niego miaBoby ucierpie dobro wspólnych maBoletnich dzieci maB|onków albo je|eli z innych wzgldów orzeczenie rozwodu byBoby sprzeczne z zasadami wspóB|ycia spoBecznego. § 3. Rozwód nie jest równie| dopuszczalny, je|eli |da go maB|onek wyBcznie winny rozkBadu po|ycia, chyba |e drugi maB|onek wyrazi zgod na rozwód albo |e odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okoliczno[ciach sprzeczna z zasadami wspóB|ycia spoBecznego. Art. 57. § 1. Orzekajc rozwód sd orzeka tak|e, czy i który z maB|onków ponosi win rozkBadu po|ycia. § 2. Jednak|e na zgodne |danie maB|onków sd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku nastpuj skutki takie, jak gdyby |aden z maB|onków nie ponosiB winy. Art. 58. § 1. (44) W wyroku orzekajcym rozwód sd rozstrzyga o wBadzy rodzicielskiej nad wspólnym maBoletnim dzieckiem obojga maB|onków oraz orzeka, w jakiej wysoko[ci ka|dy z maB|onków obowizany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sd mo|e powierzy wykonywanie wBadzy jednemu z rodziców ograniczajc wBadz rodzicielsk drugiego do okre[lonych obowizków i uprawnieD w stosunku do osoby dziecka. § 2. (45) Je|eli maB|onkowie zajmuj wspólne mieszkanie, sd w wyroku rozwodowym orzeka tak|e o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych maB|onków. W wypadkach wyjtkowych, gdy jeden z maB|onków swym ra|co nagannym postpowaniem uniemo|liwia wspólne zamieszkiwanie, sd mo|e nakaza jego eksmisj na |danie drugiego maB|onka. Na zgodny wniosek stron sd mo|e w wyroku orzekajcym rozwód orzec równie| o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z maB|onków, je|eli drugi maB|onek wyra|a zgod na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastpczego, o ile podziaB bdz jego przyznanie jednemu z maB|onków s mo|liwe. § 3. (46) Na wniosek jednego z maB|onków sd mo|e w wyroku orzekajcym rozwód dokona podziaBu majtku wspólnego, je|eli przeprowadzenie tego podziaBu nie spowoduje nadmiernej zwBoki w postpowaniu. § 4. (47) Orzekajc o wspólnym mieszkaniu maB|onków sd uwzgldnia przede wszystkim potrzeby dzieci i maB|onka, któremu powierza wykonywanie wBadzy rodzicielskiej. Art. 59. (48) W cigu trzech miesicy od chwili uprawomocnienia si orzeczenia rozwodu maB|onek rozwiedziony, który wskutek zawarcia maB|eDstwa zmieniB swoje dotychczasowe nazwisko, mo|e przez o[wiadczenie zBo|one przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego powróci do nazwiska, które nosiB przed zawarciem maB|eDstwa. Art. 60. § 1. MaB|onek rozwiedziony, który nie zostaB uznany za wyBcznie winnego rozkBadu po|ycia i który znajduje si w niedostatku, mo|e |da od drugiego maB|onka rozwiedzionego dostarczania [rodków utrzymania w zakresie odpowiadajcym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz mo|liwo[ciom zarobkowym i majtkowym zobowizanego. § 2. Je|eli jeden z maB|onków zostaB uznany za wyBcznie winnego rozkBadu po|ycia, a rozwód pociga za sob istotne pogorszenie sytuacji materialnej maB|onka niewinnego, sd na |danie maB|onka niewinnego mo|e orzec, |e maB|onek wyBcznie winny obowizany jest przyczynia si w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb maB|onka niewinnego, chocia|by ten nie znajdowaB si w niedostatku. § 3. Obowizek dostarczania [rodków utrzymania maB|onkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego maB|onka nowego maB|eDstwa. Jednak|e gdy zobowizanym jest maB|onek rozwiedziony, który nie zostaB uznany za winnego rozkBadu po|ycia, obowizek ten wygasa tak|e z upBywem piciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba |e ze wzgldu na wyjtkowe okoliczno[ci sd, na |danie uprawnionego, przedBu|y wymieniony termin picioletni. Art. 61. Z zastrze|eniem przepisu artykuBu poprzedzajcego do obowizku dostarczania [rodków utrzymania przez jednego z maB|onków rozwiedzionych drugiemu stosuje si odpowiednio przepisy o obowizku alimentacyjnym midzy krewnymi. DZIAA V(49) 10 SEPARACJA. Art. 611. § 1. Je|eli midzy maB|onkami nastpiB zupeBny rozkBad po|ycia, ka|dy z maB|onków mo|e |da, a|eby sd orzekB separacj. § 2. Jednak|e mimo zupeBnego rozkBadu po|ycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, je|eli wskutek niej miaBoby ucierpie dobro wspólnych maBoletnich dzieci maB|onków albo je|eli z innych wzgldów orzeczenie separacji byBoby sprzeczne z zasadami wspóB|ycia spoBecznego. § 3. Je|eli maB|onkowie nie maj wspólnych maBoletnich dzieci, sd mo|e orzec separacj na podstawie zgodnego |dania maB|onków. Art. 612. § 1. Je|eli jeden z maB|onków |da orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i |danie to jest uzasadnione, sd orzeka rozwód. § 2. Je|eli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a |danie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sd orzeka separacj. Art. 613. § 1. Przy orzekaniu separacji stosuje si przepisy art. 57 i art. 58. § 2. Orzekajc separacj na podstawie zgodnego |dania maB|onków, sd nie orzeka o winie rozkBadu po|ycia. W tym wypadku nastpuj skutki takie, jak gdyby |aden z maB|onków nie ponosiB winy. Art. 614. § 1. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwizanie maB|eDstwa przez rozwód, chyba |e ustawa stanowi inaczej. § 2. MaB|onek pozostajcy w separacji nie mo|e zawrze maB|eDstwa. § 3. Je|eli wymagaj tego wzgldy sBuszno[ci, maB|onkowie pozostajcy w separacji obowizani s do wzajemnej pomocy. § 4. Do obowizku dostarczania [rodków utrzymania przez jednego z maB|onków pozostajcych w separacji drugiemu stosuje si odpowiednio przepisy art. 60, z wyjtkiem § 3. § 5. Przepisu art. 59 nie stosuje si. Art. 615. (50) (uchylony). Art. 616. § 1. Na zgodne |danie maB|onków sd orzeka o zniesieniu separacji. § 2. Z chwil zniesienia separacji ustaj jej skutki. § 3. (51) Znoszc separacj, sd rozstrzyga o wBadzy rodzicielskiej nad wspólnym maBoletnim dzieckiem maB|onków. TytuB II. POKREWIECSTWO DZIAA I RODZICE I DZIECI. RozdziaB I. Pochodzenie dziecka. Art. 62. § 1. (52) Je|eli dziecko urodziBo si w czasie trwania maB|eDstwa albo przed upBywem trzystu dni od jego ustania lub uniewa|nienia, domniemywa si, |e pochodzi ono od m|a matki. Domniemania tego nie stosuje si, je|eli dziecko urodziBo si po upBywie trzystu dni od orzeczenia separacji. § 2. Je|eli dziecko urodziBo si przed upBywem trzystu dni od ustania lub uniewa|nienia maB|eDstwa, lecz po zawarciu przez matk drugiego maB|eDstwa, domniemywa si, |e pochodzi ono od drugiego m|a. § 3. Domniemania powy|sze mog by obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Art. 63. M| matki mo|e wytoczy powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w cigu sze[ciu miesicy od dnia, w którym dowiedziaB si o urodzeniu dziecka przez |on. Art. 64. § 1. Je|eli m| matki zostaB caBkowicie ubezwBasnowolniony z powodu choroby psychicznej lub 11 innego rodzaju zaburzeD psychicznych, na które zapadB w cigu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo mo|e wytoczy jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sze[ miesicy od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a je|eli przedstawiciel powziB wiadomo[ o urodzeniu si dziecka dopiero pózniej - sze[ miesicy od dnia, w którym t wiadomo[ powziB. § 2. Je|eli przedstawiciel ustawowy m|a caBkowicie ubezwBasnowolnionego nie wytoczyB powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, m| mo|e wytoczy powództwo po uchyleniu ubezwBasnowolnienia. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sze[ miesicy od dnia uchylenia ubezwBasnowolnienia, a je|eli m| powziB wiadomo[ o urodzeniu si dziecka dopiero pózniej - sze[ miesicy od dnia w którym t wiadomo[ powziB. Art. 65. Je|eli m| matki zapadB na chorob psychiczn lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne w cigu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa i mimo istnienia podstaw do ubezwBasnowolnienia caBkowitego nie zostaB ubezwBasnowolniony, mo|e on wytoczy powództwo w cigu sze[ciu miesicy od ustania choroby lub zaburzeD, a gdy powziB wiadomo[ o urodzeniu si dziecka dopiero pózniej - w cigu sze[ciu miesicy od dnia, w którym t wiadomo[ powziB. Art. 66. M| matki powinien wytoczy powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a je|eli matka nie |yje - przeciwko dziecku. Art. 67. Je|eli dziecko urodziBo si po upBywie sto osiemdziesitego dnia od zawarcia maB|eDstwa, a przed upBywem trzechsetnego dnia od jego ustania lub uniewa|nienia, obalenie domniemania ojcostwa mo|e nastpi tylko przez wykazanie niepodobieDstwa, |eby m| mógB by ojcem dziecka. Art. 68. § 1. Je|eli dziecko urodziBo si przed upBywem sto osiemdziesitego dnia od zawarcia maB|eDstwa, do obalenia domniemania ojcostwa wystarcza, je|eli w procesie o zaprzeczenie ojcostwa m| zBo|y o[wiadczenie, |e nie jest ojcem dziecka. § 2. Je|eli jednak m| obcowaB z matk dziecka nie dawniej ni| w trzechsetnym, a nie pózniej ni| w sto osiemdziesitym pierwszym dniu przed urodzeniem si dziecka albo je|eli zawierajc maB|eDstwo wiedziaB, |e |ona jest w ci|y, obalenie domniemania ojcostwa mo|e nastpi tylko wtedy, gdy zachodzi niepodobieDstwo, |eby m| mógB by ojcem dziecka. Art. 69. § 1. Matka mo|e wytoczy powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego m|a w cigu sze[ciu miesicy od urodzenia dziecka. § 2. Matka powinna wytoczy powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko m|owi i dziecku, a je|eli m| nie |yje - przeciwko dziecku. § 3. Obalenie domniemania ojcostwa mo|e nastpi tylko przez wykazanie niepodobieDstwa, |eby m| mógB by ojcem dziecka. Art. 70. § 1. Dziecko po doj[ciu do peBnoletno[ci mo|e wytoczy powództwo o zaprzeczenie ojcostwa m|a swojej matki, nie pózniej jednak jak w cigu trzech lat od osignicia peBnoletno[ci. § 2. Dziecko powinno wytoczy powództwo przeciwko m|owi swojej matki i matce, a je|eli matka nie |yje - przeciwko jej m|owi. Je|eli m| matki nie |yje, powództwo powinno by wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sd opiekuDczy. § 3. Obalenie domniemania ojcostwa mo|e nastpi tylko przez wykazanie niepodobieDstwa, |eby m| matki mógB by ojcem dziecka. Art. 71. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po [mierci dziecka. Art. 72. Je|eli nie zachodzi domniemanie, |e ojcem dziecka jest m| jego matki, albo gdy domniemanie takie zostaBo obalone, ustalenie ojcostwa mo|e nastpi albo przez uznanie dziecka przez ojca, albo na mocy orzeczenia sdu. Art. 73. Przedstawiciel ustawowy ojca nie majcego peBnej zdolno[ci do czynno[ci prawnych nie mo|e w jego imieniu dziecka uzna. Art. 74. Do uznania dziecka przez ojca majcego ograniczon zdolno[ do czynno[ci prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego. 12 Art. 75. Mo|na uzna dziecko nawet nie urodzone, je|eli zostaBo ju| poczte. Art. 76. (53) (utraciB moc). Art. 77. § 1. Je|eli dziecko jest maBoletnie, do jego uznania potrzebna jest zgoda matki. Je|eli matka nie |yje albo je|eli nie przysBuguje jej wBadza rodzicielska, albo je|eli porozumienie si z matk napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody, zamiast jej zgody potrzebna jest zgoda ustawowego przedstawiciela dziecka. § 2. Do uznania dziecka pocztego potrzebna jest zgoda matki. § 3. Do uznania dziecka peBnoletniego potrzebna jest jego zgoda oraz zgoda matki, chyba |e matka nie |yje albo |e porozumienie si z ni napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody. Art. 78. § 1. Zgoda osób wymienionych w artykule poprzedzajcym powinna by wyra|ona w formie przewidzianej dla uznania dziecka albo na pi[mie z podpisem urzdowo po[wiadczonym. § 2. Zgoda mo|e by wyra|ona bdz przed uznaniem, bdz jednocze[nie z nim, bdz w cigu trzech miesicy od daty uznania. Art. 79. § 1. (54) Uznanie dziecka mo|e nastpi przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego albo przed sdem opiekuDczym, a za granic - przed polskim konsulem lub osob wyznaczon do wykonywania funkcji konsula, je|eli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice s obywatelami polskimi. § 2. (55) W razie niebezpieczeDstwa gro|cego bezpo[rednio |yciu ojca lub dziecka, uznanie dziecka mo|e nastpi tak|e przed notariuszem. Art. 80. § 1. M|czyzna, który dziecko uznaB, mo|e w cigu roku od daty uznania |da jego uniewa|nienia z powodu wady swego o[wiadczenia woli. § 2. Przepis powy|szy stosuje si odpowiednio do o[wiadczenia osoby, której zgoda jest potrzebna do wa|no[ci uznania. Art. 81. § 1. Dziecko, które zostaBo uznane przed osigniciem peBnoletno[ci, mo|e |da uniewa|nienia uznania, je|eli m|czyzna, który je uznaB, nie jest jego ojcem. § 2. Z |daniem tym dziecko mo|e wystpi po doj[ciu do peBnoletno[ci, nie pózniej jednak jak w cigu trzech lat od jej osignicia. Art. 82. § 1. Je|eli m|czyzna, który dziecko uznaB, |da uniewa|nienia swego uznania, powództwo powinno by wytoczone przeciwko dziecku i matce, a je|eli matka nie |yje - przeciwko dziecku. § 2. Je|eli matka |da uniewa|nienia uznania, powództwo powinno by wytoczone przeciwko dziecku i m|czyznie, który dziecko uznaB, a je|eli m|czyzna ten nie |yje - przeciwko dziecku. § 3. Je|eli dziecko |da uniewa|nienia uznania, powództwo powinno by wytoczone przeciwko m|czyznie, który dziecko uznaB, i przeciwko matce, a je|eli matka nie |yje - przeciwko m|czyznie, który dziecko uznaB. Je|eli m|czyzna ten nie |yje, powództwo powinno by wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sd opiekuDczy. Art. 83. Po [mierci dziecka uniewa|nienie uznania nie jest dopuszczalne. Art. 84. (56) § 1. Sdowego ustalenia ojcostwa mo|e |da dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. Jednak|e matka ani domniemany ojciec nie mog wystpi z takim |daniem po [mierci dziecka lub po osigniciu przez nie peBnoletno[ci. § 2. Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie |yje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sd opiekuDczy. § 3. Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a gdy matka nie |yje - przeciwko dziecku. § 4. W razie [mierci dziecka, które byBo powodem w sprawie o ustalenie ojcostwa, ustalenia mog dochodzi jego zstpni. Art. 85. § 1. Domniemywa si, |e ojcem dziecka jest ten, kto obcowaB z matk dziecka nie dawniej ni| w trzechsetnym, a nie pózniej ni| w sto osiemdziesitym pierwszym dniu przed urodzeniem si dziecka. § 2. Okoliczno[, |e matka w tym okresie obcowaBa tak|e z innym m|czyzn, mo|e by podstaw do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczno[ci wynika, |e ojcostwo innego m|czyzny jest bardziej prawdopodobne. 13 Art. 86. Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz o uniewa|nienie uznania dziecka mo|e wytoczy tak|e prokurator. RozdziaB II. Stosunki midzy rodzicami a dziemi. OddziaB 1. Przepisy ogólne. Art. 87. Rodzice i dzieci obowizani s wspiera si wzajemnie. Art. 88. § 1. (57) Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, |e pochodzi ono od m|a matki, nosi jego nazwisko, chyba |e maB|onkowie o[wiadczyli, |e dziecko nosi bdzie nazwisko matki. O[wiadczenia w tej sprawie skBadane s jednocze[nie ze zBo|eniem o[wiadczeD w sprawie nazwisk przyszBych maB|onków. § 2. Przepis powy|szy stosuje si odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli maB|eDstwo po urodzeniu si dziecka. Je|eli rodzice zawarli maB|eDstwo po ukoDczeniu przez dziecko trzynastego roku |ycia, do zmiany nazwiska dziecka potrzebne jest tak|e wyra|enie zgody przez dziecko osobi[cie. Art. 89. § 1. Je|eli ojcostwo zostaBo ustalone przez uznanie dziecka, dziecko nosi nazwisko ojca, chyba |e ten za zgod osób, których zgoda jest potrzebna do wa|no[ci uznania, zBo|yB przy uznaniu dziecka o[wiadczenie, |e nosi ono bdzie nazwisko matki; je|eli w chwili uznania dziecko ukoDczyBo ju| trzynasty rok |ycia, potrzebne jest tak|e wyra|enie zgody przez dziecko osobi[cie. § 2. (58) Sd w wyroku ustalajcym ojcostwo albo sd opiekuDczy w wydanym pózniej postanowieniu nadaje dziecku na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela ustawowego nazwisko ojca. Je|eli dziecko ukoDczyBo lat trzyna[cie, do nadania nazwiska ojca potrzebne jest tak|e wyra|enie zgody przez dziecko osobi[cie. § 3. Je|eli ojcostwa dziecka nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki. Je|eli oboje rodzice s nieznani, sd opiekuDczy nadaje dziecku nazwisko. Art. 90. (59) § 1. Je|eli matka maBoletniego dziecka zawarBa maB|eDstwo z m|czyzn, który nie jest ojcem tego dziecka, maB|onkowie mog zBo|y przed kierownikiem urzdu stanu cywilnego o[wiadczenie, |e dziecko bdzie nosiBo nazwisko m|a matki. Je|eli dziecko ukoDczyBo lat trzyna[cie, do nadania nazwiska m|a matki potrzebne jest wyra|enie zgody przez dziecko osobi[cie. § 2. Nadanie dziecku nazwiska m|a matki nie jest dopuszczalne, je|eli nosi ono nazwisko ojca, chyba |e nazwisko ojca zostaBo nadane na podstawie sdowego ustalenia ojcostwa. Art. 91. § 1. Dziecko, które ma dochody z wBasnej pracy, powinno przyczynia si do pokrywania kosztów utrzymania rodziny, je|eli mieszka u rodziców. § 2. Dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowizane pomaga im we wspólnym gospodarstwie. OddziaB 2. WBadza rodzicielska. Art. 92. Dziecko pozostaje a| do peBnoletno[ci pod wBadz rodzicielsk. Art. 93. § 1. WBadza rodzicielska przysBuguje obojgu rodzicom. § 2. Jednak|e w razie sdowego ustalenia ojcostwa wBadza rodzicielska przysBuguje ojcu tylko wtedy, gdy przyzna mu j sd w wyroku ustalajcym ojcostwo. Sd opiekuDczy mo|e ojcu przyzna wBadz rodzicielsk tak|e po ustaleniu ojcostwa. Art. 94. § 1. Je|eli jedno z rodziców nie |yje albo nie ma peBnej zdolno[ci do czynno[ci prawnych, wBadza rodzicielska przysBuguje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostaBo pozbawione wBadzy rodzicielskiej albo gdy jego wBadza rodzicielska ulegBa zawieszeniu. § 2. Je|eli ojcostwo nie zostaBo ustalone albo je|eli zostaBo ustalone sdownie bez przyznania ojcu wBadzy rodzicielskiej, wBadza rodzicielska przysBuguje matce. 14 § 3. Je|eli |adnemu z rodziców nie przysBuguje wBadza rodzicielska albo je|eli rodzice s nieznani, ustanawia si dla dziecka opiek. Art. 95. § 1. WBadza rodzicielska obejmuje w szczególno[ci obowizek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osob i majtkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. § 2. Dziecko pozostajce pod wBadz rodzicielsk winno rodzicom posBuszeDstwo. § 3. WBadza rodzicielska powinna by wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes spoBeczny. Art. 96. Rodzice wychowuj dziecko pozostajce pod ich wBadz rodzicielsk i kieruj nim. Obowizani s troszczy si o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywa je nale|ycie do pracy dla dobra spoBeczeDstwa odpowiednio do jego uzdolnieD. Art. 97. § 1. Je|eli wBadza rodzicielska przysBuguje obojgu rodzicom, ka|de z nich jest obowizane i uprawnione do jej wykonywania. § 2. Jednak|e o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygaj wspólnie; w braku porozumienia midzy nimi rozstrzyga sd opiekuDczy. Art. 98. § 1. Rodzice s przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostajcego pod ich wBadz rodzicielsk. Je|eli dziecko pozostaje pod wBadz rodzicielsk obojga rodziców, ka|de z nich mo|e dziaBa samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. § 2. Jednak|e |adne z rodziców nie mo|e reprezentowa dziecka: 1) przy czynno[ciach prawnych midzy dziemi pozostajcymi pod ich wBadz rodzicielsk; 2) przy czynno[ciach prawnych midzy dzieckiem a jednym z rodziców lub jego maB|onkiem, chyba |e czynno[ prawna polega na bezpBatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo |e dotyczy nale|nych dziecku od drugiego z rodziców [rodków utrzymania i wychowania. § 3. Przepisy paragrafu poprzedzajcego stosuje si odpowiednio w postpowaniu przed sdem lub innym organem paDstwowym. Art. 99. Je|eli |adne z rodziców nie mo|e reprezentowa dziecka pozostajcego pod wBadz rodzicielsk, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sd opiekuDczy. Art. 100. Sd opiekuDczy i inne organy paDstwowe obowizane s udziela pomocy rodzicom, je|eli jest ona potrzebna do nale|ytego wykonywania wBadzy rodzicielskiej; w szczególno[ci ka|de z rodziców mo|e zwróci si do sdu opiekuDczego o odebranie dziecka zatrzymanego przez osob nieuprawnion. Art. 101. § 1. Rodzice obowizani s sprawowa z nale|yt staranno[ci zarzd majtkiem dziecka pozostajcego pod ich wBadz rodzicielsk. § 2. Zarzd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego u|ytku. § 3. Rodzice nie mog bez zezwolenia sdu opiekuDczego dokonywa czynno[ci przekraczajcych zakres zwykBego zarzdu ani wyra|a zgody na dokonywanie takich czynno[ci przez dziecko. Art. 102. W umowie darowizny albo w testamencie mo|na zastrzec, |e przedmioty przypadajce dziecku z tytuBu darowizny lub testamentu nie bd objte zarzdem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy darczyDca lub spadkodawca nie wyznaczyB zarzdcy, sprawuje zarzd kurator ustanowiony przez sd opiekuDczy. Art. 103. Czysty dochód z majtku dziecka powinien by przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeDstwa, które wychowuje si razem z nim, nadwy|ka za[ na inne uzasadnione potrzeby rodziny. Art. 104. Je|eli wBadza rodzicielska przysBuguje tylko jednemu z rodziców, sd opiekuDczy mo|e mu nakaza, |eby sporzdziB inwentarz majtku dziecka i przedstawiB go sdowi oraz |eby zawiadamiaB sd o wa|niejszych zmianach w stanie tego majtku. Art. 105. Po ustaniu zarzdu rodzice obowizani s odda dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarzdzany przez nich majtek dziecka. Na |danie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego, zgBoszone przed upBywem roku od ustania zarzdu, rodzice obowizani s zBo|y rachunek z zarzdu. {danie to nie mo|e jednak dotyczy dochodów z majtku pobranych w czasie wykonywania wBadzy rodzicielskiej. 15 Art. 106. Je|eli wymaga tego dobro dziecka, sd opiekuDczy, w razie zmiany okoliczno[ci, mo|e zmieni zawarte w wyroku orzekajcym rozwód orzeczenie o wBadzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania. Art. 107. § 1. Je|eli wBadza rodzicielska przysBuguje obojgu rodzicom nie pozostajcym ze sob w zwizku maB|eDskim, sd opiekuDczy mo|e powierzy wykonywanie wBadzy rodzicielskiej jednemu z nich, ograniczajc wBadz rodzicielsk drugiego do okre[lonych obowizków i uprawnieD w stosunku do osoby dziecka. § 2. Przepis powy|szy stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy rodzice pozostaj ze sob w zwizku maB|eDskim, lecz |yj w rozBczeniu. Art. 108. Rodzice, którzy wykonywaj wBadz rodzicielsk nad dzieckiem ubezwBasnowolnionym caBkowicie, podlegaj takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun. Art. 109. (60) § 1. Je|eli dobro dziecka jest zagro|one, sd opiekuDczy wyda odpowiednie zarzdzenia. § 2. Sd opiekuDczy mo|e w szczególno[ci: 1) zobowiza rodziców oraz maBoletniego do okre[lonego postpowania z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarzdzeD, 2) okre[li, jakie czynno[ci nie mog by przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sdu, albo podda rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun, (61) 3) podda wykonywanie wBadzy rodzicielskiej staBemu nadzorowi kuratora sdowego, 4) skierowa maBoletniego do organizacji lub instytucji powoBanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawujcej cz[ciow piecz nad dziemi, 5) zarzdzi umieszczenie maBoletniego w rodzinie zastpczej albo w placówce opiekuDczo-wychowawczej. § 3. Sd opiekuDczy mo|e tak|e powierzy zarzd majtkiem maBoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi. § 4. (62) W przypadku, o którym mowa w § 2 pkt 5, sd opiekuDczy zawiadamia powiatowe centrum pomocy rodzinie, które udziela rodzinie maBoletniego odpowiedniej pomocy i skBada sdowi opiekuDczemu sprawozdania dotyczce sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach okre[lonych przez sd, a tak|e wspóBpracuje z kuratorem sdowym. Sd opiekuDczy, ze wzgldu na okoliczno[ci uzasadniajce umieszczenie maBoletniego w rodzinie zastpczej albo w placówce opiekuDczo-wychowawczej, rozwa|y tak|e ustanowienie nadzoru kuratora sdowego nad sposobem wykonywania wBadzy rodzicielskiej nad maBoletnim. Art. 110. § 1. W razie przemijajcej przeszkody w wykonywaniu wBadzy rodzicielskiej sd opiekuDczy mo|e orzec jej zawieszenie. § 2. Zawieszenie bdzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie. Art. 111. § 1. Je|eli wBadza rodzicielska nie mo|e by wykonywana z powodu trwaBej przeszkody albo je|eli rodzice nadu|ywaj wBadzy rodzicielskiej lub w sposób ra|cy zaniedbuj swe obowizki wzgldem dziecka, sd opiekuDczy pozbawi rodziców wBadzy rodzicielskiej. Pozbawienie wBadzy rodzicielskiej mo|e by orzeczone tak|e w stosunku do jednego z rodziców. § 1a. (63) Sd mo|e pozbawi rodziców wBadzy rodzicielskiej, je|eli mimo udzielonej pomocy nie ustaBy przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególno[ci gdy rodzice trwale nie interesuj si dzieckiem. § 2. W razie ustania przyczyny, która byBa podstaw pozbawienia wBadzy rodzicielskiej, sd opiekuDczy mo|e wBadz rodzicielsk przywróci. Art. 112. Pozbawienie wBadzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie mo|e by orzeczone tak|e w wyroku orzekajcym rozwód lub uniewa|nienie maB|eDstwa. Art. 1121. (64) Je|eli sd opiekuDczy nie postanowi inaczej, obowizek i prawo wykonywania bie|cej pieczy nad osob maBoletniego umieszczonego w rodzinie zastpczej albo w placówce opiekuDczo-wychowawczej, jego wychowania oraz reprezentowania w dochodzeniu [wiadczeD przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb jego utrzymania nale| do rodziny zastpczej albo placówki opiekuDczo-wychowawczej. Inne obowizki i prawa wynikajce z wBadzy rodzicielskiej nale| do rodziców maBoletniego. Art. 1122. (65) Sprawy doboru rodzin zastpczych oraz wspóBdziaBania sdów opiekuDczych z organami administracji paDstwowej w tych sprawach, a tak|e zakresu i form pomocy PaDstwa na rzecz dzieci umieszczonych w rodzinach zastpczych i zasady odpBatno[ci rodziców za pobyt ich dzieci w tych rodzinach oraz postpowanie w tych sprawach - reguluj odrbne przepisy. 16 Art. 113. § 1. (66) Je|eli wymaga tego dobro dziecka, sd opiekuDczy zaka|e rodzicom pozbawionym wBadzy rodzicielskiej osobistej styczno[ci z dzieckiem. § 2. (67) W wyjtkowych wypadkach sd opiekuDczy mo|e ograniczy osobist styczno[ z dzieckiem rodziców, których wBadza rodzicielska zostaBa ograniczona, przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastpczej lub w placówce opiekuDczo-wychowawczej. DZIAA II(68) PRZYSPOSOBIENIE. Art. 114. § 1. Przysposobi mo|na osob maBoletni, tylko dla jej dobra. § 2. Wymaganie maBoletno[ci powinno by speBnione w dniu zBo|enia wniosku o przysposobienie. Art. 1141. § 1. Przysposobi mo|e osoba majca peBn zdolno[ do czynno[ci prawnych, je|eli jej kwalifikacje osobiste uzasadniaj przekonanie, |e bdzie nale|ycie wywizywaBa si z obowizków przysposabiajcego. § 2. Midzy przysposabiajcym a przysposobionym powinna istnie odpowiednia ró|nica wieku. Art. 1142. § 1. Przysposobienie, które spowoduje zmian dotychczasowego miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym paDstwie, mo|e nastpi wówczas, gdy tylko w ten sposób mo|na zapewni przysposabianemu odpowiednie zastpcze [rodowisko rodzinne. § 2. Przepis § 1 nie ma zastosowania, je|eli midzy przysposabiajcym a przysposabianym istnieje stosunek pokrewieDstwa lub powinowactwa albo gdy przysposabiajcy ju| przysposobiB siostr lub brata przysposabianego. Art. 115. § 1. Przysposobi wspólnie mog tylko maB|onkowie. § 2. Przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego tak|e wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego z maB|onków zostaje nastpnie przysposobiona przez drugiego maB|onka. § 3. Sd opiekuDczy mo|e na wniosek przysposabiajcego orzec, |e przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego, je|eli przysposabiajcy byB maB|onkiem osoby, która wcze[niej dziecko przysposobiBa, a maB|eDstwo ustaBo przez [mier maB|onka, który ju| dokonaB przysposobienia. Art. 116. Przysposobienie przez jednego z maB|onków nie mo|e nastpi bez zgody drugiego maB|onka, chyba |e ten nie ma zdolno[ci do czynno[ci prawnych albo |e porozumienie si z nim napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody. Art. 117. § 1. Przysposobienie nastpuje przez orzeczenie sdu opiekuDczego na |danie przysposabiajcego. § 2. Orzeczenie nie mo|e by wydane po [mierci przysposabiajcego lub osoby, która miaBa by przysposobiona. § 3. Po [mierci przysposabiajcego orzeczenie o przysposobieniu mo|e by wydane wyjtkowo, je|eli z |daniem przysposobienia wystpili oboje maB|onkowie, jeden z nich zmarB po wszczciu postpowania, a drugi |danie przysposobienia wspólnie przez maB|onków podtrzymuje oraz gdy przez dBu|szy czas przed wszczciem postpowania przysposabiany pozostawaB pod piecz wnioskodawców lub tylko zmarBego wnioskodawcy i midzy stronami powstaBa wiz jak midzy rodzicami a dzieckiem. § 4. Na miejsce zmarBego w postpowaniu wstpuje kurator ustanowiony przez sd opiekuDczy. § 5. Przysposobienie, o którym mowa w § 3, ma takie same skutki jak orzeczone przed [mierci maB|onka. Art. 1171. Przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu po [mierci przysposabiajcego. Art. 118. § 1. Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukoDczyB lat trzyna[cie. § 2. Sd opiekuDczy powinien wysBucha przysposabianego, który nie ukoDczyB lat trzynastu, je|eli mo|e on poj znaczenie przysposobienia. § 3. Sd opiekuDczy mo|e wyjtkowo orzec przysposobienie bez |dania zgody przysposabianego lub bez jego wysBuchania, je|eli nie jest on zdolny do wyra|enia zgody lub je|eli z oceny stosunku midzy przysposabiajcym a przysposabianym wynika, |e uwa|a si on za dziecko przysposabiajcego, a |danie zgody lub wysBuchanie byBoby sprzeczne z dobrem przysposabianego. 17 Art. 119. § 1. Do przysposobienia potrzebna jest zgoda rodziców przysposabianego, chyba |e zostali oni pozbawieni wBadzy rodzicielskiej lub s nieznani albo porozumienie si z nimi napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody. Nie jest te| potrzebna zgoda ojca, je|eli jego ojcostwo zostaBo ustalone przez sd, a wBadza rodzicielska nie zostaBa mu przyznana. § 2. Sd opiekuDczy mo|e ze wzgldu na szczególne okoliczno[ci, orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolno[ do czynno[ci prawnych jest ograniczona, je|eli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywi[cie sprzeczna z dobrem dziecka. Art. 1191. § 1. Rodzice mog przed sdem opiekuDczym wyrazi zgod na przysposobienie swego dziecka w przyszBo[ci bez wskazania osoby przysposabiajcego. Zgod t mog odwoBa przez o[wiadczenie zBo|one przed sdem opiekuDczym, nie pózniej jednak ni| przed wszczciem sprawy o przysposobienie. § 2. Przepisy o przysposobieniu za zgod rodziców bez wskazania osoby przysposabiajcego stosuje si odpowiednio, je|eli jedno z rodziców wyraziBo tak zgod, a zgoda drugiego nie jest do przysposobienia potrzebna. Przepisu tego nie stosuje si, je|eli porozumienie si z drugim rodzicem napotyka trudne do przezwyci|enia przeszkody. § 3. Przepisy o przysposobieniu za zgod rodziców bez wskazania osoby przysposabiajcego stosuje si odpowiednio równie| wtedy, gdy rodzice przysposabianego s nieznani albo nie |yj, je|eli sd opiekuDczy w orzeczeniu o przysposobieniu tak postanowi. Art. 1192. Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie mo|e by wyra|ona wcze[niej ni| po upBywie sze[ciu tygodni od urodzenia si dziecka. Art. 120. Je|eli dziecko pozostaje pod opiek, do przysposobienia potrzebna jest zgoda opiekuna. Jednak|e sd opiekuDczy mo|e, ze wzgldu na szczególne okoliczno[ci, orzec przysposobienie nawet mimo braku zgody opiekuna, je|eli wymaga tego dobro dziecka. Art. 1201. § 1. Przed orzeczeniem przysposobienia sd opiekuDczy mo|e okre[li sposób i okres osobistej styczno[ci przysposabiajcego z przysposabianym. § 2. W wypadku okre[lenia styczno[ci w formie pieczy nad dzieckiem stosuje si odpowiednio przepisy o rodzinach zastpczych, z tym |e caBkowite koszty utrzymania przysposabianego obci|aj przysposabiajcego. § 3. Je|eli jednak przez przysposobienie przysposabiany ma zmieni dotychczasowe miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym paDstwie, przysposobienie mo|e by orzeczone po upBywie okre[lonego przez sd opiekuDczy okresu osobistej styczno[ci przysposabiajcego z przysposabianym w dotychczasowym miejscu zamieszkania przysposabianego lub w innej miejscowo[ci w Rzeczypospolitej Polskiej. § 4. Przy wykonywaniu nadzoru nad przebiegiem styczno[ci przysposabiajcego z przysposabianym sd opiekuDczy mo|e korzysta z pomocy o[rodka adopcyjno-opiekuDczego lub organu pomocniczego w sprawach opiekuDczych. Art. 121. § 1. Przez przysposobienie powstaje midzy przysposabiajcym a przysposobionym taki stosunek, jak midzy rodzicami a dziemi. § 2. Przysposobiony nabywa prawa i obowizki wynikajce z pokrewieDstwa w stosunku do krewnych przysposabiajcego. § 3. Ustaj prawa i obowizki przysposobionego wynikajce z pokrewieDstwa wzgldem jego krewnych, jak równie| prawa i obowizki tych krewnych wzgldem niego. § 4. Skutki przysposobienia rozcigaj si na zstpnych przysposobionego. Art. 1211. § 1. Przepisu art. 121 § 3 nie stosuje si wzgldem maB|onka, którego dziecko zostaBo przysposobione przez drugiego maB|onka, ani wzgldem krewnych tego maB|onka tak|e w razie przysposobienia po ustaniu maB|eDstwa przez [mier tego maB|onka. § 2. W wypadku gdy maB|onek przysposobiB dziecko swego maB|onka po [mierci drugiego z rodziców przysposobionego, przepisu art. 121 § 3 nie stosuje si wzgldem krewnych zmarBego, je|eli w orzeczeniu o przysposobieniu sd opiekuDczy tak postanowiB. Art. 122. § 1. Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiajcego, a je|eli zostaB przysposobiony przez maB|onków wspólnie albo je|eli jeden z maB|onków przysposabia dziecko drugiego maB|onka - nazwisko, które nosz albo nosiByby dzieci zrodzone z tego maB|eDstwa. § 2. Na |danie osoby, która ma by przysposobiona, i za zgod przysposabiajcego sd opiekuDczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, |e przysposobiony nosi bdzie nazwisko zBo|one z jego 18 dotychczasowego nazwiska i z nazwiska przysposabiajcego. Je|eli przysposabiajcy albo przysposobiony nosi zBo|one nazwisko, sd opiekuDczy rozstrzyga, który czBon tego nazwiska wejdzie w skBad nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie stosuje si w razie sporzdzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiajcych jako jego rodziców. § 3. Na wniosek przysposabiajcego sd mo|e w orzeczeniu o przysposobieniu zmieni imi lub imiona przysposobionego. Je|eli przysposobiony ukoDczyB lat trzyna[cie, mo|e to nastpi tylko za jego zgod. Przepis art. 118 § 2 stosuje si odpowiednio. Art. 123. § 1. Przez przysposobienie ustaje dotychczasowa wBadza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym. § 2. Je|eli jeden z maB|onków przysposobiB dziecko drugiego maB|onka, wBadza rodzicielska przysBuguje obojgu maB|onkom wspólnie. Art. 124. § 1. Na |danie przysposabiajcego i za zgod osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sd opiekuDczy orzeka, |e skutki przysposobienia polega bd wyBcznie na powstaniu stosunku midzy przysposabiajcym a przysposobionym. Jednak|e i w tym wypadku skutki przysposobienia rozcigaj si na zstpnych przysposobionego. § 2. Nie jest dopuszczalne ograniczenie skutków przysposobienia w wypadku, gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sdem opiekuDczym zgod na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiajcego. § 3. Na |danie przysposabiajcego i za zgod osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sd opiekuDczy mo|e w okresie maBoletno[ci przysposobionego zmieni przysposobienie orzeczone stosownie do § 1 na przysposobienie, którego skutki podlegaj przepisom art. 121-123. Art. 1241. W wypadku gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sdem opiekuDczym zgod na jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiajcego, nie jest dopuszczalne uznanie przysposobionego, uniewa|nienie uznania, sdowe ustalenie lub zaprzeczenie jego pochodzenia. Art. 125. § 1. Z wa|nych powodów zarówno przysposobiony, jak i przysposabiajcy mog |da rozwizania stosunku przysposobienia przez sd. Rozwizanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, je|eli wskutek niego miaBoby ucierpie dobro maBoletniego dziecka. Orzekajc rozwizanie stosunku przysposobienia sd mo|e, stosownie do okoliczno[ci, utrzyma w mocy wynikajce z niego obowizki alimentacyjne. § 2. Po [mierci przysposobionego lub przysposabiajcego rozwizanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, chyba |e przysposabiajcy zmarB po wszczciu sprawy o rozwizanie stosunku przysposobienia. W wypadku takim na miejsce przysposabiajcego w procesie wstpuje kurator ustanowiony przez sd. Art. 1251. § 1. Nie jest dopuszczalne rozwizanie przysposobienia, na które rodzice przysposobionego wyrazili przed sdem opiekuDczym zgod bez wskazania osoby przysposabiajcego. § 2. Takie przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu za |ycia przysposabiajcego. Art. 126. § 1. Z chwil rozwizania stosunku przysposobienia ustaj jego skutki. Je|eli rozwizanie nastpiBo po [mierci przysposabiajcego, uwa|a si, |e skutki przysposobienia ustaBy z chwil jego [mierci. § 2. Przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w zwizku z przysposobieniem imi lub imiona. Jednak|e z wa|nych powodów sd na wniosek przysposobionego lub przysposabiajcego mo|e w orzeczeniu o rozwizaniu stosunku przysposobienia postanowi, |e przysposobiony powraca do swego pierwotnego nazwiska, które nosiB przed orzeczeniem przysposobienia. Na wniosek przysposobionego sd orzeka o jego powrocie do poprzednio noszonego imienia lub imion. Art. 127. Powództwo o rozwizanie przysposobienia mo|e wytoczy tak|e prokurator. DZIAA III OBOWIZEK ALIMENTACYJNY. Art. 128. Obowizek dostarczania [rodków utrzymania, a w miar potrzeby tak|e [rodków wychowania (obowizek alimentacyjny) obci|a krewnych w linii prostej oraz rodzeDstwo. 19 Art. 129. § 1. Obowizek alimentacyjny obci|a zstpnych przed wstpnymi, a wstpnych przed rodzeDstwem; je|eli jest kilku zstpnych lub wstpnych - obci|a bli|szych stopniem przed dalszymi. § 2. Krewnych w tym samym stopniu obci|a obowizek alimentacyjny w cz[ciach odpowiadajcych ich mo|liwo[ciom zarobkowym i majtkowym. Art. 130. (69) Obowizek jednego maB|onka do dostarczania [rodków utrzymania drugiemu maB|onkowi po rozwizaniu lub uniewa|nieniu maB|eDstwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowizek alimentacyjny krewnych tego maB|onka. Art. 131. § 1. Je|eli skutki przysposobienia polegaj wyBcznie na powstaniu stosunku midzy przysposabiajcym a przysposobionym, obowizek alimentacyjny wzgldem przysposobionego obci|a przysposabiajcego przed wstpnymi i rodzeDstwem przysposobionego, a obowizek alimentacyjny wzgldem wstpnych i rodzeDstwa obci|a przysposobionego dopiero w ostatniej kolejno[ci. § 2. Je|eli jeden z maB|onków przysposobiB dziecko drugiego maB|onka, przysposobienie nie ma wpBywu na obowizek alimentacyjny midzy przysposobionym a tym drugim maB|onkiem i jego krewnymi. Art. 132. Obowizek alimentacyjny zobowizanego w dalszej kolejno[ci powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowizanej w bli|szej kolejno[ci albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczyni zado[ swemu obowizkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu [rodków utrzymania jest niemo|liwe lub poBczone z nadmiernymi trudno[ciami. Art. 133. § 1. Rodzice obowizani s do [wiadczeD alimentacyjnych wzgldem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzyma si samodzielnie, chyba |e dochody z majtku dziecka wystarczaj na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. § 2. Poza powy|szym wypadkiem uprawniony do [wiadczeD alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje si w niedostatku. Art. 134. W stosunku do rodzeDstwa zobowizany mo|e uchyli si od [wiadczeD alimentacyjnych, je|eli s one poBczone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbli|szej rodziny. Art. 135. § 1. Zakres [wiadczeD alimentacyjnych zale|y od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majtkowych mo|liwo[ci zobowizanego. § 2. Wykonanie obowizku alimentacyjnego wzgldem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzyma si samodzielnie, mo|e polega tak|e, w caBo[ci lub w cz[ci, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Art. 136. Je|eli w cigu ostatnich trzech lat przed sdowym dochodzeniem [wiadczeD alimentacyjnych osoba, która byBa ju| do tych [wiadczeD zobowizana, bez wa|nego powodu zrzekBa si prawa majtkowego lub w inny sposób dopu[ciBa do jego utraty albo je|eli zrzekBa si zatrudnienia lub zmieniBa je na mniej zyskowne, nie uwzgldnia si wynikBej std zmiany przy ustalaniu zakresu [wiadczeD alimentacyjnych. Art. 137. Roszczenia o [wiadczenia alimentacyjne przedawniaj si z upBywem lat trzech. Art. 138. W razie zmiany stosunków mo|na |da zmiany orzeczenia lub umowy dotyczcej obowizku alimentacyjnego. Art. 139. Obowizek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowizanego. Art. 140. § 1. Osoba, która dostarcza drugiemu [rodków utrzymania lub wychowania nie bdc do tego zobowizana albo bdc zobowizana z tego powodu, |e uzyskanie na czas [wiadczeD alimentacyjnych od osoby zobowizanej w bli|szej lub tej samej kolejno[ci byBoby dla uprawnionego niemo|liwe lub poBczone z nadmiernymi trudno[ciami, mo|e |da zwrotu od osoby, która powinna byBa te [wiadczenia speBni. § 2. Roszczenie przewidziane w paragrafie poprzedzajcym przedawnia si z upBywem lat trzech. Art. 141. § 1. Ojciec nie bdcy m|em matki obowizany jest przyczyni si w rozmiarze odpowiadajcym okoliczno[ciom do pokrycia wydatków zwizanych z ci| i porodem oraz kosztów trzymiesicznego utrzymania matki w okresie porodu. Z wa|nych powodów matka mo|e |da udziaBu ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dBu|szy ni| trzy miesice. Je|eli wskutek ci|y lub porodu matka poniosBa inne konieczne wydatki albo 20 szczególne straty majtkowe, mo|e ona |da, a|eby ojciec pokryB odpowiedni cz[ tych wydatków lub strat. Roszczenia powy|sze przysBuguj matce tak|e w wypadku, gdy dziecko urodziBo si nie|ywe. § 2. Roszczenia matki przewidziane w paragrafie poprzedzajcym przedawniaj si z upBywem lat trzech od dnia porodu. Art. 142. Je|eli ojcostwo m|czyzny nie bdcego m|em matki zostaBo uwiarygodnione, matka mo|e |da, a|eby m|czyzna ten jeszcze przed urodzeniem si dziecka wyBo|yB odpowiedni sum pieni|n na koszty utrzymania matki przez trzy miesice w okresie porodu oraz na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesice po urodzeniu. Termin i sposób zapBaty tej sumy okre[la sd. Art. 143. Je|eli ojcostwo m|czyzny, który nie jest m|em matki, nie zostaBo ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mog dochodzi roszczeD majtkowych zwizanych z ojcostwem tylko jednocze[nie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Nie dotyczy to roszczeD matki, gdy dziecko urodziBo si nie|ywe. Art. 144. § 1. Dziecko mo|e |da [wiadczeD alimentacyjnych od m|a swojej matki, nie bdcego jego ojcem, je|eli odpowiada to zasadom wspóB|ycia spoBecznego. Takie samo uprawnienie przysBuguje dziecku w stosunku do |ony swego ojca, nie bdcej jego matk. § 2. M| matki dziecka, nie bdcy jego ojcem, mo|e |da od dziecka [wiadczeD alimentacyjnych, je|eli przyczyniaB si do wychowania i utrzymania dziecka, a |danie jego odpowiada zasadom wspóB|ycia spoBecznego. Takie samo uprawnienie przysBuguje |onie ojca dziecka, nie bdcej matk dziecka. § 3. Do obowizku [wiadczeD przewidzianego w poprzedzajcych paragrafach stosuje si odpowiednio przepisy o obowizku alimentacyjnym midzy krewnymi. TytuB III. OPIEKA i KURATELA DZIAA I OPIEKA NAD MAAOLETNIM. RozdziaB I. Ustanowienie opieki. Art. 145. § 1. Opiek ustanawia si dla maBoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II niniejszego kodeksu. § 2. Opiek ustanawia sd opiekuDczy, skoro tylko powezmie wiadomo[, |e zachodzi prawny po temu powód. Art. 146. (70) Opiek sprawuje opiekun. Wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sd mo|e powierzy tylko maB|onkom. Art. 147. Je|eli dobro pozostajcego pod opiek tego wymaga, sd opiekuDczy wydaje niezbdne zarzdzenia dla ochrony jego osoby lub majtku a| do czasu objcia opieki przez opiekuna; w szczególno[ci sd opiekuDczy mo|e ustanowi w tym celu kuratora. Art. 148. § 1. Nie mo|e by ustanowiony opiekunem, kto nie ma peBnej zdolno[ci do czynno[ci prawnych, jak równie| ten, kto zostaB pozbawiony praw publicznych albo praw rodzicielskich lub praw opiekuDczych. § 2. Nie mo|e by ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieDstwo, |e nie wywi|e si nale|ycie z obowizków opiekuna. Art. 149. § 1. Gdy wzgld na dobro pozostajcego pod opiek nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem maBoletniego powinna by ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matk, je|eli nie byli pozbawieni wBadzy rodzicielskiej. § 2. Je|eli opiekunem nie zostaBa ustanowiona osoba wymieniona w paragrafie poprzedzajcym, opiekun powinien by ustanowiony spo[ród krewnych lub innych osób bliskich pozostajcego pod opiek albo jego rodziców. 21 § 3. (71) W braku takich osób sd opiekuDczy zwraca si o wskazanie osoby, której opieka mogBaby by powierzona, do wBa[ciwego organu prezydium rady narodowej albo do organizacji spoBecznej, do której nale|y piecza nad maBoletnimi, a je|eli pozostajcy pod opiek przebywa w zakBadzie wychowawczym, mo|e si zwróci tak|e do tego zakBadu. § 4. (72) W wypadku potrzeby ustanowienia opieki dla maBoletniego umieszczonego w rodzinie zastpczej - sd powierzy sprawowanie tej opieki przede wszystkim rodzicom zastpczym. Art. 150. § 1. Minister Sprawiedliwo[ci mo|e w drodze rozporzdzenia wydanego w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami okre[li zasady i tryb powierzania opieki zakBadom wychowawczym lub innym instytucjom i organizacjom spoBecznym oraz sposób wykonywania przez nie opieki. § 2. W razie powierzenia opieki zakBadowi wychowawczemu lub innej instytucji albo organizacji spoBecznej sd opiekuDczy mo|e wyBczy z zakresu obowizków opiekuna zarzd majtkiem pozostajcego pod opiek i powierzy ten zarzd ustanowionemu przez siebie kuratorowi. Art. 151. Sd opiekuDczy mo|e ustanowi jednego opiekuna dla kilku osób, je|eli nie ma sprzeczno[ci midzy ich interesami. Opieka nad rodzeDstwem powinna by w miar mo|no[ci powierzona jednej osobie. Art. 152. Ka|dy, kogo sd opiekuDczy ustanowi opiekunem, obowizany jest opiek obj. Z wa|nych powodów sd opiekuDczy mo|e zwolni od tego obowizku. Art. 153. Objcie opieki nastpuje przez zBo|enie przyrzeczenia przed sdem opiekuDczym. Opiekun powinien obj swe obowizki niezwBocznie. RozdziaB II. Sprawowanie opieki. Art. 154. Opiekun obowizany jest wykonywa swe czynno[ci z nale|yt staranno[ci, jak tego wymaga dobro pozostajcego pod opiek i interes spoBeczny. Art. 155. § 1. Opiekun sprawuje piecz nad osob i majtkiem pozostajcego pod opiek; podlega przy tym nadzorowi sdu opiekuDczego. § 2. Do sprawowania opieki stosuje si odpowiednio przepisy o wBadzy rodzicielskiej z zachowaniem przepisów poni|szych. Art. 156. Opiekun powinien uzyskiwa zezwolenie sdu opiekuDczego we wszelkich wa|niejszych sprawach, które dotycz osoby lub majtku maBoletniego. Art. 157. Je|eli opiekun doznaje przemijajcej przeszkody w sprawowaniu opieki, sd opiekuDczy mo|e ustanowi kuratora. Art. 158. Opiekun powinien przed powziciem decyzji w wa|niejszych sprawach wysBucha pozostajcego pod opiek, je|eli pozwala na to jego rozwój umysBowy i stan zdrowia, oraz uwzgldnia w miar mo|no[ci jego rozsdne |yczenia. Art. 159. § 1. Opiekun nie mo|e reprezentowa osób pozostajcych pod jego opiek: 1) przy czynno[ciach prawnych midzy tymi osobami; 2) przy czynno[ciach prawnych midzy jedn z tych osób a opiekunem albo jego maB|onkiem, zstpnymi, wstpnymi lub rodzeDstwem, chyba |e czynno[ prawna polega na bezpBatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostajcej pod opiek. § 2. Przepisy powy|sze stosuje si odpowiednio w postpowaniu przed sdem lub innym organem paDstwowym. Art. 160. § 1. NiezwBocznie po objciu opieki opiekun obowizany jest sporzdzi inwentarz majtku osoby pozostajcej pod opiek i przedstawi go sdowi opiekuDczemu. Przepis powy|szy stosuje si odpowiednio w razie pózniejszego nabycia majtku przez osob pozostajc pod opiek. § 2. Sd opiekuDczy mo|e zwolni opiekuna od obowizku sporzdzenia inwentarza, je|eli majtek jest nieznaczny. 22 Art. 161. § 1. Sd opiekuDczy mo|e zobowiza opiekuna do zBo|enia do depozytu sdowego kosztowno[ci, papierów warto[ciowych i innych dokumentów nale|cych do pozostajcego pod opiek. Przedmioty te nie mog by odebrane bez zezwolenia sdu opiekuDczego. § 2. Gotówka pozostajcego pod opiek, je|eli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna by zBo|ona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun mo|e podejmowa ulokowan gotówk tylko za zezwoleniem sdu opiekuDczego. Art. 162. § 1. Opiekun sprawuje opiek bezpBatnie. § 2. Je|eli z opiek zwizany jest zarzd majtkiem wymagajcy znacznego nakBadu pracy, sd opiekuDczy mo|e na |danie opiekuna przyzna mu stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Art. 163. § 1. Opiekun mo|e |da od pozostajcego pod opiek zwrotu nakBadów i wydatków zwizanych ze sprawowaniem opieki. Do roszczeD z tego tytuBu stosuje si odpowiednio przepisy o zleceniu. § 2. Roszczenia powy|sze przedawniaj si z upBywem lat trzech od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna. Art. 164. Roszczenie osoby pozostajcej pod opiek o naprawienie szkody wyrzdzonej nienale|ytym sprawowaniem opieki przedawnia si z upBywem lat trzech od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna. RozdziaB III. Nadzór nad sprawowaniem opieki. Art. 165. § 1. (73) Sd opiekuDczy wykonywa nadzór nad sprawowaniem opieki, zaznajamiajc si bie|co z dziaBalno[ci opiekuna oraz udzielajc mu wskazówek i poleceD. § 2. Sd opiekuDczy mo|e |da od opiekuna wyja[nieD we wszelkich sprawach nale|cych do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów zwizanych z jej sprawowaniem. Art. 166. § 1. Opiekun obowizany jest, w terminach oznaczonych przez sd opiekuDczy, nie rzadziej ni| co roku, skBada temu sdowi sprawozdania dotyczce osoby pozostajcego pod opiek oraz rachunki z zarzdu jego majtkiem. § 2. Je|eli dochody z majtku nie przekraczaj prawdopodobnych kosztów utrzymania i wychowania pozostajcego pod opiek, sd opiekuDczy mo|e zwolni opiekuna od przedstawiania szczegóBowych rachunków z zarzdu; w wypadku takim opiekun skBada tylko ogólne sprawozdanie o zarzdzie majtkiem. Art. 167. § 1. Sd opiekuDczy bada sprawozdania i rachunki opiekuna pod wzgldem rzeczowym i rachunkowym, zarzdza w razie potrzeby ich sprostowanie i uzupeBnienie oraz orzeka, czy i w jakim zakresie rachunki zatwierdza. § 2. Zatwierdzenie rachunku przez sd opiekuDczy nie wyBcza odpowiedzialno[ci opiekuna za szkod wyrzdzon nienale|ytym sprawowaniem zarzdu majtkiem. Art. 168. Je|eli opiekun nie sprawuje nale|ycie opieki, sd opiekuDczy wyda odpowiednie zarzdzenia. RozdziaB IV. Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki. Art. 169. § 1. Z wa|nych powodów sd opiekuDczy mo|e na |danie opiekuna zwolni go z opieki. § 2. Sd opiekuDczy zwolni opiekuna, je|eli z powodu przeszkód faktycznych lub prawnych opiekun jest niezdolny do sprawowania opieki albo dopuszcza si czynów lub zaniedbaD, które naruszaj dobro pozostajcego pod opiek. § 3. Je|eli sd opiekuDczy nie postanowiB inaczej, opiekun obowizany jest prowadzi nadal pilne sprawy zwizane z opiek a| do czasu jej objcia przez nowego opiekuna. Art. 170. Gdy maBoletni osignie peBnoletno[ albo gdy przywrócona zostanie nad nim wBadza rodzicielska, opieka ustaje z mocy prawa. Art. 171. Je|eli w chwili ustania opieki zachodzi przeszkoda do natychmiastowego przejcia zarzdu 23 majtkiem przez osob, która pozostawaBa pod opiek, albo przez jej przedstawiciela ustawowego lub spadkobierców, opiekun obowizany jest nadal prowadzi pilne sprawy zwizane z zarzdem majtku, chyba |e sd opiekuDczy postanowi inaczej. Art. 172. § 1. W razie zwolnienia opiekuna lub ustania opieki opiekun obowizany jest zBo|y w cigu trzech miesicy rachunek koDcowy z zarzdu majtkiem. § 2. Do rachunku koDcowego stosuje si odpowiednio przepisy o rachunku rocznym. Art. 173. Sd opiekuDczy mo|e zwolni opiekuna od obowizku skBadania rachunku koDcowego. Art. 174. NiezwBocznie po swym zwolnieniu lub po ustaniu opieki opiekun obowizany jest odda osobie, która pozostawaBa pod opiek, albo jej przedstawicielowi ustawowemu lub spadkobiercom zarzdzany przez siebie majtek tej osoby. DZIAA II OPIEKA NAD UBEZWAASNOWOLNIONYM CAAKOWICIE. Art. 175. Do opieki nad ubezwBasnowolnionym caBkowicie stosuje si odpowiednio przepisy o opiece nad maBoletnim z zachowaniem przepisów poni|szych. Art. 176. Je|eli wzgld na dobro pozostajcego pod opiek nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem ubezwBasnowolnionego caBkowicie powinien by ustanowiony przede wszystkim jego maB|onek, a w braku tego| - jego ojciec lub matka. Art. 177. Opieka nad ubezwBasnowolnionym caBkowicie ustaje z mocy prawa w razie uchylenia ubezwBasnowolnienia lub zmiany ubezwBasnowolnienia caBkowitego na cz[ciowe. DZIAA III KURATELA. Art. 178. § 1. Kuratora ustanawia si w wypadkach w ustawie przewidzianych. § 2. W zakresie nie uregulowanym przez przepisy, które przewiduj ustanowienie kuratora, stosuje si odpowiednio do kurateli przepisy o opiece z zachowaniem przepisów poni|szych. Art. 179. § 1. Organ paDstwowy, który ustanowiB kuratora, przyzna mu na jego |danie stosowne wynagrodzenie za sprawowanie kurateli. Wynagrodzenie pokrywa si z majtku osoby, dla której kurator jest ustanowiony, a je|eli osoba ta nie ma majtku, wynagrodzenie pokrywa ten, na czyje |danie kurator zostaB ustanowiony. § 2. Wynagrodzenia nie przyznaje si, je|eli nakBad pracy kuratora jest nieznaczny, a sprawowanie kurateli czyni zado[ zasadom wspóB|ycia spoBecznego. Art. 180. § 1. Z zastrze|eniem wyjtków w ustawie przewidzianych, organ paDstwowy, który ustanowiB kuratora, uchyli kuratel, gdy odpadnie jej cel. § 2. Je|eli kurator zostaB ustanowiony do zaBatwienia poszczególnej sprawy, kuratela ustaje z chwil ukoDczenia tej sprawy. Art. 181. § 1. Kurator osoby ubezwBasnowolnionej cz[ciowo jest powoBany do jej reprezentowania i do zarzdu jej majtkiem tylko wtedy, gdy sd opiekuDczy tak postanowi. § 2. W razie uchylenia ubezwBasnowolnienia kuratela ustaje z mocy prawa. Art. 182. Dla dziecka pocztego, lecz jeszcze nie urodzonego, ustanawia si kuratora, je|eli jest to potrzebne do strze|enia przyszBych praw dziecka. Kuratela ustaje z chwil urodzenia si dziecka. Art. 183. (74) § 1. Dla osoby niepeBnosprawnej ustanawia si kuratora, je|eli osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia wszelkich spraw albo spraw okre[lonego rodzaju lub do zaBatwienia poszczególnej sprawy. Zakres obowizków i uprawnieD kuratora okre[la sd opiekuDczy. 24 § 2. Kuratel uchyla si na |danie osoby niepeBnosprawnej, dla której byBa ustanowiona. Art. 184. § 1. Dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecno[ci nie mo|e prowadzi swoich spraw, a nie ma peBnomocnika, ustanawia si kuratora. To samo dotyczy wypadku, gdy peBnomocnik nieobecnego nie mo|e wykonywa swoich czynno[ci albo gdy je wykonywa nienale|ycie. § 2. Kurator powinien przede wszystkim postara si o ustalenie miejsca pobytu osoby nieobecnej i zawiadomi j o stanie jej spraw. 25

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy KodeksRO3
Kodeks rodzinny i opiekuńczy(1)
kodeks rodzinny i opiekunczy
Kodeks rodzinny i opiekuńczy Prawo o aktach stanu cywilnego Przepisy ebook demo
Sejm RP Kodeks rodzinny i opiekunczy
kodeks rodzinny i opiekunczy 2 0
Kodeks rodzinny i opiekuńczy Prawo o aktach stanu cywilnego Wydanie 6
kodeks rodzinny i opiekuńczy 23,11,2015
Kodeks cywilny Kodeks rodzinny i opiekuńczy Przepisy akademickie
kodeks rodzinny i opiekuńczy

więcej podobnych podstron