Uniwersytet w Białymstoku
Wydział Matematyki i Informatyki
Instytut Informatyki
Materiały bazowe do zajęć z przedmiotu:
Systemy operacyjne
Laboratorium nr 12
Temat:
Pobieranie i zarządzanie pakietami. Kompilacja źródeł. 
Programowanie z wykorzystaniem funkcji systemowych
mgr Adam Bonda
Białystok 2008
Cel laboratorium: Nabycie umiejętności wprowadzania/usuwania pakietów do/z systemu
Linux, kompilacja programów źródłowych. Użycie funkcji systemowych w programowaniu
zadań w języku c/c++.
wget program narzędziowy do pobierania plików z World Wide Web. Obsługuje protokoły
HTTP, HTTPS i FTP, a także pobieranie poprzez serwery proxy HTTP.
Wget potrafi podążać za odnośnikami zawartymi w stronach HMTL i tworzyć lokalne
wersje zdalnych witryn WWW, w pełni odtwarzając strukturę katalogów oryginalnego
ośrodka. Jest to czasami nazywane "pobieraniem rekurencyjnym". Podczas takiego
działania wget respektuje ustalenia Standardu Robot Exclusion (/robots.txt). Możliwe jest
poinstruowanie programu, by w pobieranych plikach HTML przekształcał odnośniki tak,
aby wskazywały na lokalne kopie, do przeglądania bez połączenia.
I. System pakietów
System pakietów Slackware opiera się na prostych pakietach tgz, które nie zawierają
informacji o zależnościach. Przyjmuje się, że użytkownik sam będzie troszczył się o to,
aby instalowany pakiet miał dostęp do odpowiednich bibliotek i niezbędnych programów.
Brak zarządzania zależnościami jest często wymieniany jako jedna z głównych wad
systemu, niemniej jednak pozwala uwolnić się od tzw. piekła zależności (ang. dependency
hell), co cenione jest przez zaawansowanych użytkowników, wśród których dystrybucja
jest niezwykle popularna. Należy pamiętać, że systemy zarządzania pakietami (takie jak:
rpm czy deb) nie są doskonałe i potrafią przysporzyć wiele problemów, takich jak błędne
zależności, niespełnione zależności, pętle (cykle) w zależnościach, konflikty pakietów, ...
Do zarządzania pakietami służą następujące narzędzia działające w powłoce:
✔ installpkg (instalacja pakietu),
✔ removepkg (usunięcie pakietu),
✔ upgradepkg (aktualizacja pakietu),
✔ makepkg (utworzenie pakietu tgz z zawartości bieżącego katalogu),
✔ explodepkg (rozpakowanie zawartości pakietu do bieżącego katalogu).
W skład oficjalnych pakietów Slackware wchodzi również menadżer rpm (slackware/ap).
Należy pamiętać, że o zależności będziemy musieli zadbać sami i użyć następującej
składni
rpm -ivh --nodeps --force pakiet.rpm. Dzięki temu można zainstalować m.in.
komunikator Skype, posługując się pakietem rpm dla openSUSE. Za pomocą programu
rpm2tgz można konwertować pakiety rpm do formatu tgz. Uzupełnieniem jest tekstowy
menadżer pkgtool, służący do instalacji i usuwania pakietów (również nie sprawdza on
zależności).
slackpkg menadżer pakietów Slackware
Manualna instalacja pakietów wiąże się z koniecznością zadbania o wprowadzenie do
systemów również pakietów od których nasze oprogramowanie jest uzależnione. Różne
dystrybucje oferują różne narzędzia apt-get (Debian), emergo (Gentoo), poldek (PLD)
etc. Zadaniem tych programów jest automatyczne pobranie instalowanego programu i
wszystkich zależności, a następnie ich instalacja. Slackware również posiada narzędzia
tego typu, choć zależności dla żadnych z tych programów nie działają poprawnie. Są to:
SWareT, slapt-get, czy slackpkg.
Instalacja pakietu slackpkg:
płyta instalacyjna CD3:
$ installpkg /mnt/cdrom/slackware/extra/slackpkg/slackpkg-*.tgz
lub sieć:
$ wget -c ftp://ftp.slackware.com/pub/slackware/slackware-current/extra/slackpkg/slackpkg-*.tgz
# installpkg slackpkg-*.tgz
Konfiguracja:
Głowny plik konfiguracyjny:
/etc/slackpkg/slackpkg.conf
lokalizacja pakietów, tryb pobierania
Wybór serwerów lustrzanych (mirror):
/etc/slackpkg/mirrors
Blokada pakietów:
/etc/slackpkg/blacklist
Użytkowanie:
slackpkg update - aktualizacja bazy
slackpkg install pakiet - instalacja pakietu
slackpkg reinstall pakiet - reinstalacja pakietu
slackpkg upgrade pakiet - aktualizacja pakietu
slackpkg upgrade slackware - aktualizacja systemu
slackpkg search plik - szukanie pliku w pakietach
Kompilacja ze źródłem
./configure (z opcją --help wyświetla wszystkie możliwe parametry)
make clean (czyści źródła)
make (buduje program)
make install (instaluje program)
Narzędzie make służy do zarządzania kompilacją projektów składających się z wielu plików
źródłowych.
Aby używać make należy napisać skrypt o nazwie Makefile lub makefile, w którym
opisane są:
 zależności pomiędzy plikami źródłowymi i plikami wynikowymi,
 sposób tworzenia plików wynikowych z plików źródłowych. 
Następnie przy pomocy polecenia make kompilujemy projekt.
Make usprawnia kompilację, gdyż samodzielnie decyduje, które z plików źródłowych mają
być przekompilowane (sprawdzając daty ostatniej modyfikacji).
Budowa pliku Makefile
Plik Makefile składa się głównie z reguł. Reguła ma następującą budowę:
CEL: SKŁADNIKI
KOMENDA
Gdzie CEL to nazwa pliku docelowego, który jest tworzony z plików wymienionych jako
SKŁADNIKI, zaś KOMENDA podaje komendę, która tworzy plik docelowy CEL z plików
składowych SKŁADNIKI
Przykład reguły:
hello: hello.c aux.c
gcc hello.c aux.c -o hello
Programowanie systemowe:
✔ Procesy:
#include <stdio.h>
#include <unistd.h>
int main(void)
{
printf("hello ID %d\n", getpid());
}
✔ Sygnały:
/* ursig1.c */
#include <stdio.h>
#include <signal.h>
#include <unistd.h>
static int count = 0;
void handler(int signo) {
 signal(SIGINT,handler); /* Re-instate handler */
 ++count; /* Increment count */
 write(1,"Got SIGINT\n",11); /* Write message */
}
int main(int argc,char **argv) {
 signal(SIGINT,handler); /* Register function */
 while ( count < 2 ) {
 puts("Waiting for SIGINT..");
 sleep(4); /* Snooze */
 }
 puts("End.");
 return 0;
}
✔ Katalogi: tworzenie, usuwanie, zmiana:
Tworzenie nowego katalogu
#include <sys/types.h>
#include <sys/stat.h>
int mkdir(const char *path, mode_t mode);
Przykład:
int z;
z = mkdir("/tmp/my_dir",S_IRWXU|S_IRWXG|S_IROTH|S_IXOTH); /* 0775 */
if ( z == -1 )
/* report error */
Usuwanie katalogu
#include <unistd.h>
int rmdir(const char *path);
Przykład:
int z;
z = rmdir("/tmp/my_dir");
if ( z == -1 )
/* Report error */
Zmiana katalogu
#include <unistd.h>
int chdir(const char *path);
Przykład:
if ( chdir("/home/student1") == -1 {
fprintf(stderr,"%s: chdir(2)\n",strerrir(errno));
exit(13);
}
Zmiana uprawnień:
#include <sys/stat.h>
int chmod(const char *path, mode_t mode);
int fchmod(int fd, mode_t mode);
int lchmod(const char *path, mode_t mode);
Przykład:
if ( chmod("./my_script",0550) == -1 )
/* Report error */
else
/* Successful */
Przykład:
if ( chmod("./my_script",S_IRUSR|S_IXUSR|S_IRGRP|S_IXGRP) == -1 )
/* Report error */
else
/* Successful */
Zmiana właściciela:
#include <sys/types.h>
#include <unistd.h>
int chown(const char *path, uid_t owner, gid_t group);
int fchown(int fd, uid_t owner, gid_t group);
int lchown(const char *path, uid_t owner, gid_t group);
Przykład:
if ( chown("/etc/hosts",0,-1) == -1 )
/* Report error */
else
/* Successful */
Zadanie 1. Sprawdzić dostępność pakietu slackpkg w systemie. Jeśli jest on niedostępny
pobrać pakiet z slackpkg.org i zainstalować go manualnie. Zaktualizować bazy pakietów
slackpkg dla posiadanej! wersji Slackware'a (sprawdzić numer posiadanej wersji,
dokonać odpowiedniej modyfikacji pliku serwerów lustrzanych)
Zadanie 2. Sprawdzić dostępność polecenia installpkg w systemie. Jeśli jest ono
niedostępne zlokalizować je w pakiecie i zainstalować go.
Zadanie 3. Sprawdzić numer zainstalowanej wersji programu xmms i dostępnej w
repozytoriach Slackware. Używając menadżera pakietów odinstalować pakiet xmms.
Przeanalizować, gdzie w drzewie katalogów znajdują się poszczególne części pakietu:
manuala, dokumenty, program (binarka), pliki konfiguracyjne. Używając programu
slackpkg zainstalować najnowszą wersje programu xmms.
Zadanie 4. Jak lepiej rozwiązać problem z zadania 3?
Zadanie 5. Pobrać i skompilować najnowsze źródło pakietu wget. Najpierw sprawdzić
posiadaną w systemie wersje.
Zadanie 6. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program c/c++ wyświetlający
numer PID bieżącego procesu.
Zadanie 7. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program c/c++ przechwytujący
sygnał SIGINT i reagujący zwróceniem komunikatu tekstowego i numeru bieżącego
procesu.
Zadanie 8. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program w c/c++ 
a) tworzący katalog wg. zdefiniowanej konstrukcji w źródle
b) tworzący katalog podany jako argument programu. 
Program powinien właściwie reagować, jeśli użytkownik nie ma prawa dostępu, lub
wystąpił inny błąd.
Zadanie 9. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program w c/c++
a) usuwający katalog wg. zdefiniowanej konstrukcji w źródle
b) usuwający katalog podany jako argument programu.
Program powinien właściwie reagować, jeśli użytkownik nie ma prawa dostępu, katalog nie
istnieje, lub wystąpił inny błąd.
Zadanie 10. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program w c/c++ dokonujący
zmiany uprawnień 
a) pliku/katalogu zdefiniowanego w źródle , oraz praw również tam zdefiniowanych 
b) pliku/katalogu podanego jako argument wywołania i praw (drugi argument). 
Program powinien właściwie reagować, jeśli użytkownik nie ma prawa dostępu, katalog nie
istnieje, lub wystąpił inny błąd.
Zadanie 11. Korzystając z funkcji systemowych, napisać program w c/c++ dokonujący
zmiany właściciela
a) pliku/katalogu zdefiniowanego w źródle , na właściciela również tam zdefiniowanego 
b) pliku/katalogu podanego jako argument wywołania i właściciela (drugi argument). 
Program powinien właściwie reagować, jeśli użytkownik nie ma prawa dostępu, katalog nie
istnieje, lub wystąpił inny błąd.
W.Richard Stevens, "Advanced UNIX Programming" 
W.Richard Stevens, "Advanced Programming in the UNIX Environment"
http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php?title=SOP_lab_nr_6
http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php?title=SOP_lab_nr_7
http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php?title=SOP_lab_nr_8
http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php?title=SOP_lab_nr_9
http://jakilinux.org/linux/slackware/