79571740

Rozdział IV Układ krążenia

Grup* krwi	Antygen w błonie erytrocytu	Przeciwciała w osoczu krwi
A	* 0	oncy B
B	■ 0	onty-A
AS	*“ 0	brak
0	“ (0)	'«7-« antyB

bierna

• sztuczni

Podsumowanie

Q W skład układu krążenia wchodzą układ krw ionośny i układ limfatyczny (chłonny). Q Układ krwionośny yest systemem zamkniętym. Składa się z serca oraz sieci naczyń krwionośnych. w których płynie krew.

Q Krew składa się z osocza oraz elementów morfotycznych.

Elementy mor fotyczne krwi	Liczba elem. w mm* krwi	Jadro komórkowa	Zdolność ruchu	Główne funkcje
Krwinki czerwone (erytrocyty!	4-6.S min	brak	brak	Transportują tlen.
Krwinki białe (leukocyty)	4-tOtys.	maji	"W	Zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze
Płytki krwi	ISOOOOtys.	brak	brak	Biorą udział w krzepnięciu krwi.

Q Na powierzchni erytrocytów znajdują się antygeny, dzięki którym organizm odróżnia własne komórki od obcych.

Erytrocyty człowieka mógł zawserać antygeny A lub B. Na podstawie ich obecności lub braku wyróżniamy cztery grupy krwi:

A. B. AB i 0.

O Ze względu na obecność lub brak czynnika Rh na powierzchni erytrocytów wyróżniamy krew Rht i Rh-. Gdy matka ma krew Rh-, a płód Rh«. może wystąpić konflikt serologiczny. Oznacza to. że organizm matki wytwarza przeciwciała atakujące krwinki płodu.

D Krew w ciele człowieka krąży w dwóch obiegach:

•    krwiobieg duży rozpoczyna s»ę w lewej komorze, a kończy się w prawym przedsionku.

•    krwiobieg mały rozpoczyna się w prawej komorze, a kończy się w lewym przedsionku.

Q Tętnice to naczynia krwionośne, którymi krew wypływa z serca. Żyły doprowadzają krew do serca. Z tętnic do żył krew płynie przez naczynia włosowate.

O Serce tworzy mięsień sercowy zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca. Znajdują się w mm dwa przedsionki i dwie komory. Narząd ten otrzymuje tlen i substancje odżywcze poprzez naczynia wieńcowe

Q Skurcze serca zachodzą w regularnych cyklach W każdym cyklu wyróżniamy: skurcz przedsionków. skurcz komór i fazę rozkurczu.

(2 Choroby układu krwionośnego są przeważnie skutkiem niewłaśowego odżywiania się oraz braku aktywności fizycznej. Do najczęściej spotykanych należą: miażdżyca i nadciśnienie Mogą one doprowadzić do zawału serca. Przykładami chorób związanych z niewłaściw ym składem krwi są anemia i białaczka \X' ich profilaktyce ważne jest wykonywanie okresow ych badań krwi,

m Układ limfatyczny to otwarty system naczyń i przewodów, w którym znajduje się płyn zwany limfą lob chlonką 7. naczyń limfatycznych chłonka wlewa się do żył układu krw ionośnego m Porównanie układu krwionośnego z układem limfatycznym.

Cecha	UkUd krwkmoiny	Układ limfatyczny
Budowa ogcirj	naczym krwionośne (tętnice. Zyty. naczynia włosowatel, wree	naczynia limfatyczne {włosowate naczynie limfotyczne. przewody kmfatyczne), narządy, mon grasica i śledziona
System niczyń	zamknięty	otwarty
Tkanka płynna i jej skład	krew składaka się z osocza i elementów morfotycznych (krrnnki czerwone, krwinki białe, płytki krwi)	limfa mająca skład podobny do sk>adu osocza krwi (zawiera więcej krwasek bil tych)

E W skład układu odpornościowego wchodzą:

•    grasica, w której dojrzewają niektóre krwinki białe,

•    śledziona, w której dojrzewają niektóre krwinki białe i są niszczone drobnoustroje chorobotwórcze oraz stare krw inki białe, czerwone i płytki krwL

•    węzły chłonne, które oczyszczają limfę z drobnoustrojów i szkodliwych substancji.

$2 Do krwinek białych uczestniczących w reakcji odpornościowej należą: makrofagi. limfocyty T i limfocyty B,

J2 Odporność organizmu to jego zdolność obrony przed czynnikami chorobotwórczymi.

ODPORNOŚĆ

Nabyta (trzecia linia obrony]

Wrodzona

np. skora, substancje	krwinki blalc. głównie makrofagi	czynna
bakteriobójcze, kasza!		_L TZ.
(pierwsza linia obrony)	[drut* linia obrony)	naturalna sztuczna

{2 Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) to choroba wywoływana przez wirus judzkiego niedoboru odpot nuści - HIV. Atakuje on limfocyty T. odpowiadające za reakcję odpornoirkiwą. Do zakażenia może dojść przez kontakt seksualny, kontakt z zakażoną krwią tub podczas ciąży, porodu czy karmienia piersią.

Q3 Transplantacja to przeszczepienie narządów łub ich części z jednego organizmu do drugiego.

112

llł

Podsumowanie - najważniejsze informacje z danego działu ujęte w sposób przekrojowy w postaci tabel schematów i ilustracji pomocnych w utrwaleniu i zapamiętaniu kluczowych wiadomości.