9955162805

POLITECHNIKA ŚLĄSKA Wydział Architektury

Katedra Urbanistyki i Planowania Przestrzennego

OBSZARY METROPOLITALNE I WIELKIE MIASTA A PROBLEM ROZWOJU WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII (OZE).

Zamawiający:

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Zespół autorski

Krzysztof Gasidło, Jan Popczyk, Anna Kossak-Jagodzińska, Katarzyna Mazur-Belzyt, Szymon Opania, Alina Pancewicz, Zbigniew Schmiegel. Numer umowy: U-766/RAM/07

Colo i uwarunkowania wykorzystania OZE

Spośród celów ogólnych dotyczące rozwoju społecznego i gospodarczego, takich jak zrównoważony rozwój, wzrost konkurencyjności gospodarki, poprawa spójności terytorialnej, wzrost bezpieczeństwa, wyrównywanie szans rozwoju indywidualnego i społecznego formułowanych w dokumentach europejskich i krajowych można wyróżnić grupę celów cząstkowych dotyczących produkcji, dystrybucji i konsumpcji energii

Cele te są realizowane w określonych uwarunkowaniach definiowanych przez czynniki przyrodnicze, społeczne, ekonomiczne i techniczne.

Rekomendacje do polityki przestrzennej

Odnawialne źródła energii mają charakter rozproszony (z wyjątkiem energii wodnej) pozyskiwanie energii zależy zatem od czynnika przestrzennego (obok czynnika technologicznego i ekonomicznego). Z przedstawionych wyżej opracowań wynika, że wszystkie obszary metropolitalne mogą rozwijać przede wszystkim energetykę biometanową opartą na odpowiednio zorganizowanym rolnictwie energetycznym Tylko len rodzaj OZE cechuje się odpowiednią stabilnością oraz potencjałem

Pozostałe rodzaje OZE charakteryzują się nierównomiernym rozmieszczeniem na terytorium Polski, mniejszą stabilnością i mniejszym potencjałem. Oznacza to konieczność utrzymywania energetyki zawodowej we wszystkich obszarach metropolitalnych oraz utrzymywanie odpowiednich sieci linii przesyłowych

Spośród omawianych wyżej OZE szczególnie energetyka biometanowa oraz energetyka wiatrowa wymagają prowadzenia odpowiedniej polityki przestrzennej określonej m in. następującymi celami:

> Przeciwdziałanie suburbanizacji dla zapewnienia odpowiedniej przestrzeni do rozwoju rolnictwa energetycznego Wykorzystanie terenów rolniczych pod uprawy energetyczne, wymaga powierzchni wielkoobszarowych. stąd pożądane jest zapewnienie rezerw terenowych w terenach wiejskich wchodzących w skład obszarów metropolitalnych lub otaczających wielkie miasta. Ze względu na fakt. iż istotnym czynnikiem inwestowania w źródła na biomasę stałą jest odległość zasobów od kotłowni, ze względu na duży udział transportu w kosztach całkowitych pozyskania paliwa, terenami predysponowanymi do rozwoju energetyki na bazie biomasy stałej są tereny z istniejącym potencjałem: północna i zachodnia Polska dysponuje dużym potencjałem biomasy stałej ze względu na nadwyżki słomy w gospodarstwach rolnych, również północne, lecz także północno-wschodnie i północno-zachodnie rejony kraju posiadają największe możliwości wykorzystania biogazu z odpadów zwierzęcych.

>    Dalsze działania dta zwiększenia wskaźnika lesistości kraju. Zalesienie nieużytków i gruntów 516 klasy, pozwoh na zwiększenie powierzchni lasów oraz uzyskanie drewna przemysłowego i odpadów drewna do celów energetycznych.

>    Stworzenie warunków do budowy lokalnych sieci infrastruktury przesyłowej gazu. ciepła i energii elektrycznej

>    Uniknięcie niekorzystnych zmian krajobrazu związanych ze zbytnim rozproszeniem lokalizacji elektrowni wiatrowych. Obszar północny kraju jest szczególnie predestynowany dla rozwoju energetyki wiatrowej. Jest to jednak obszar objęty w znacznym stopniu krajową i międzynarodową ochroną przyrody. Równocześnie należy wziąć pod uwagę lokalizację na tym obszarze węzłów sieci przesyłowej. Biorąc lo pod uwagę należy dążyć do lokalizacji farm wiatrowych w skupiskach wokół węzłów sieci przesyłowych, tak aby uniknąć ich nadmiernego rozproszenia na tym obszarze.

Wybrane narzędzia do realizacji wfw celów:

>    Dla efektywnego wdrożenia biopałrw, także w aspekcie rozwoju regionalnego, należałoby uruchomić specjalne strefy wykorzystania biopaliw np.:

-    w aglomeracjach miejskich stosować biopaliwa na wydzielonych liniach autobusowych oraz liniach komunikacji szynowej.

-    w transporcie wodnym na obszarach jezior i innych dróg wodnych śródlądowych (do napędu motorówek, statków wycieczkowych ilp ),

-    w obsłudze wydzielonego portu bałtyckiego.

-    na terenach rekreacyjnych o dużym nasileniu transportu drogowego.

-    na terenach miast przygranicznych z uwagi na szczególnie duże natężenie transportu kołowego.

>    Rozwój lokalnego systemu rozdzielczego energii elektrycznej związanego z wyprowadzeniem mocy z małych elektrowni wodnych (MEW) a*x> elektrowni bcometanowych

>    Promowanie regionu jako czystego ekologicznie - w szczególności ma to znacznie w regionach, gdzie przewiduje się rozwój funkcji rekreacyjno wypoczynkowych.

>    W obszarach kraju szczególnie ważnych dla ochrony środowiska (np. partu krajobrazowe), wprowadzanie obligatoryjnego udziału energii słonecznej w bilansie pokrywania potrzeb energetycznych nowopowstających obiektów budowlanych określonego w sposób ndykatywny w zależności od lokalnych warunków (takie mechanizmy są stosowane w niektórych krajach europejskich w odniesieniu do poszczególnych miast czy miasteczek). Pozwoli to utworzyć .czyste środowiskowo' enklawy rmejskie i wiejskie.

>    Dopuszczanie lokalizacji pojedynczych instalacji wiatrowych umieszczonych wzdłuż autostrad i przy niektórych zakładach lub w dzielnicach przemysłowych • ze względu na m2szą uciążliwość krajobrazową oraz dostęp do infrastruktury energetycznej. Siłowni wiatrowych nie lokuje się na terenach obszarów chronionych oraz terenach wypoczynkowo-rekreacyjnych. Nie powinny być także budowane w bliskim sąsiedztwie osiedl ludzkich. Za strefę ochronną (wg licznych źródeł) przyjęto 500 m od najbliższej zabudowy i 300 m od pojedynczych domostw. Ponadto turbiny wiatrowe powinny znajdować się w odległości co najmniej 500 m od fcrw kompozycyjnych, widokowych czy punktów widokowych. Ze względu na produktywność elektrowni, dystans minimum 3000 m powinien dzielić jej zachodnią i południowo-zachodnią stronę od lasów i wysokiej zabudowy.

Rekomendacje do polityki środowiskowej I ochrony przyrody

Cele polityki środowiskowej określone w dokumentach europejskich oraz krajowych obejmują m m.:

>    Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Szczególne znaczenie w tym zakresie będzie miało wykorzystanie rolnictwa energetycznego oraz odpadów do produkqi biogazu. Spalaniu tego gazu pochodzącego z btogeneracji przyporządkowana jest zerowa emisja C02 ze względu na wytworzenie z biomasy roślinnej. Rozwój tych OZE spowoduje zahamowanie niekontrolowanej emisji metanu z komunalnych wysypisk

>    Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Szerokie wykorzystanie energetyki biogazowej na obszarach wiejskich pozwoli ograniczyć emisje zanieczyszczeń w szczególności dwutlenku węgla - zamienić palrwo węglowe na gazowe w małych kotłowniach i gospodarstwach domowych co ograniczy tzw. .niską emisję* i zmniejszy uciążliwość życia mieszkańców.

>    Poprawa stanu środowiska może zostać osiągnięta również poprzez wykształcenie pierścieni i sieci terenów niezabudowanych przeznaczonych na obszary energetyczne wokół miast lub pomiędzy mmi.