Rosji z Imperium Osmańskim. Na mocy pokoju Rosjanie uzyskali dostęp do Morza Czarnego pomiędzy ujściem Dniepru a Bohu oraz tereny na wschodnim wybrzeżu Krymu: Kęrn, Jenikale. Rosja otrzymała też prawo do fortyfikacji Azowa. Chanat krymski został ogłoszony niezależnym od Turcji. Rosja odebrała też Porcie Otomańskiej wyspy na Morzu Egejskim - Besarabię, Mołdawię, Wołoszczyznę. Rosja wymogła na Turcji zapewnienie tolerancji religijnej dla mieszkańców Księstw Naddunajskich. W tym samym czasie dokonywał się rozbiór Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
W I rozbiorze do Rosji przyłączono wschodnią stronę Dźwini Zachodniej, ziemie nad Dniestrem (Połock, Mohylew, Witebsk).
Należy pamiętać, że Rosja w żadnym z trzech rozbiorów nie przyłączyła ziem
etnicznie polskich (stanie się tak dopiero po wojnach napoleońskich!).
Powstanie Pugaczowa.
Wiatach 1773- 1775 w Rosji miało miejsce powstanie Pugaczowa. Było to powstanie chłopskie, które objęło swym zasięgiem tereny środkowego i dolnego Wołża oraz ziemie leżące na wschód i północny - wscłiód od Wołgi. Powstanie wsparli chłopi i robotnicy uralscy (na ziemiach uralskich od czasów Piotra I silnie rozwijało się górnictwo i hutnictwo) oraz ludy autochtoniczne: Baskirzy, Czurdasze, Kałmucy, Tatarzy. Pugaczow ze swoimi teoriami odniósł sukcesy w obliczu niezadowolenia społecznego. Ogłosił się nawet cudownie ocalałym “Piotrem III”. Mówił, że chce odzyskać tron swoich przodków, co ostatecznie doprowadziło do furii Katarzynę II. Powstańcy ponieśli klęski pod Kazaniem i Pęzą. Pugaczow był ścigany przez Moichełsona, ujęty i wydany Suwarowowi. Później stracono go w Moskwie. Mieszkańcy ziem uralskich - Kozacy Jaiccy (nazwa pochodzi od rzeki Jaik, nad którą się osiedlali), którzy poparli powstanie, po jego upadku, w obawie przed gniewem catycy, napisali czołobitny list. W liście tym pisali o konieczności zmiany nazwy rzeki Jaik na rzekę Ural, gdyż ich postępek jest niegodny noszenia takiej historycznej nazwy.