152

między innymi wydatki rządowe na zasiłki, emerytury, zbrojenia, administrację przekraczają dochody budżetowe państwo finansuje za pomocą pożyczek lub dodatkowych emisji pieniędzy.

Inflacja kosztowa (dostawców) związana jest ze wzrostem kosztów produkcji.

Pojawia się wtedy gdy są ograniczenia w podaży jednego lub kilku zasobów oraz występuje wzrost cen na te zasoby np. odcięcie dostaw ropy naftowej z importu z powodu wojen, czy ograniczenie dostaw surowców rolnych z powodu nieurodzaju powodują ,że fizycznie jest mniejsza ilość zasobów do produkcji oraz wzrastają ich ceny. Następną przyczyną mogą być podwyżki płac niepokryte wzrostem wydajności pracy, ponieważ, na wzrost kosztów robocizny na jednostkę wyrobu powodują w konsekwencji wzrost cen.

W praktyce występuje najczęściej inflacja popytowo - kosztowa. Zazwyczaj obydwa rodzaje inflacji występują równocześnie. Mechanizm inflacji przejawia się w występowaniu tzw. spirali inflacyjnej, polegającej na

wzajemnym wspomaganiu się ruchów cen, dochodów i kosztów, z których jedne są raz przyczyną, a innym razem skutkiem zmian pozostałych. Wśród wielu płaszczyzn spirali inflacyjnej wymienia się konkurencyjne ceny - płace, płace - płace (wzrost płac w jednych dziedzinach gospodarki staje się przyczyną nacisków na wzrost płac w innych dziedzinach), płace - świadczenia społeczne (żądania waloryzacji świadczeń społecznych w ślad za wzrostem płac), ceny - ceny (wzrost jednych towarów skłania producentów innych towarów do podwyżek cen w celu zachowania ukształtowanych wcześniej proporcji cenowych), ceny - stopa procentowa itp.

Inflacja popytowo -kosztowa może być tylko przejawem trzeciego rodzaju inflacji. Inflacji strukturalnej pojawiającej się wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić struktury produkcji w związku ze zmianami struktury gospodarki w kraju, a braku określonych towarów na rynku nie można szybko pokryć niezbędnym importem. Zmiana struktury gospodarczej pociąga za sobą koszty finansowe, przykładowo zakup nowych technologii, zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry, koszty te znajdują swoje odbicie w podniesieniu cen przynajmniej w pewnym okresie czasu.

Istnieją klasyfikacje inflacji według odmiennych kryteriów. Inflacja otwarta (jawna) wyraża się wzrostem cen, natomiast inflację tłumioną (ukrytą) charakteryzują przymusowe oszczędności, wywołane podażą niedostateczną w stosunku do efektywnego popytu (tzw. Luką inflacyjną). Określona jest przez potencjalny wzrost cen tj. taki jaki nastąpiłby .gdyby nie działały ograniczenia administracyjne cen przez stosowanie interwencjonizmu państwowego np. wprowadzenie cen urzędowych, zamrożenie cen.

Początkowo procesy inflacyjne występowały tylko w okresach ożywienia koniunktury gospodarczej. Współcześnie towarzyszą one każdej fazie cyklu gospodarczego. Pojawiły się w związku z tym nowe pojęcia: stagflacja (występuje przy stałym poziomie produkcji) i slumpflacia (występuje przy spadku produkcji i handlu).

W zależności od poziomu stopy inflacji czyli ze względu na natężenie rozróżniamy: