24680

EWOLUCJA UKŁADU ODDECHOWEGO U BEZKRĘGOWCÓW'

Plrrwotnlaki. Jamochłony, gąbki

Zwierzęta charakteryzują się wymianą gazową poprzez cała powierzclniie ciała. Wymiana tlenu następuje wyniku dyfuzji i przebiega w bardzo prosty sposób Tlen rozpuszczając się wodzie łatwo dyfundujc do komórek i tkanek Małe zwierzęta me potrzebują skouąil ikowanycli narządów oddechowych Małe rozmiary ciała a tym samym większa powiąże linia ciała w porównaniu do objętości ciała zapewniają sprawna wymianę gazową

Komórki w których przebiega metabolizm znajdują się zazwyczaj tuz pod powłoka ciała, dlatego tlen nic musi pokonywać dużej odległości. Metabolizm jest u tych zwierząt bardzo powolny, dlatego zapotrzebowanie na tlen jest u nich niskie. Oblrńce i plazińct

Organizmy' z tych grup również oddychają cała powierzchnia ciała choć te formy, które są pasożytami wewnętrznymi mogą oddychać bcztlcnowo prowadząc proces fermentacji, w czasie którego dochodzi najczęściej do rozkładu glikogenu. U niektórych larw organizmów z tej grupy występuje duża wrażliwość na zawartość tlenu w środowisku Ich cykl rozwojowy wymaga bowiem przemieszczenie się do miejsc, w których zawartość tlenu w środowisku jest znaczna.

Pirrścirnict

Zwierzęta należące do tej grupy oddychają z reguły całym ciałem Na skórze posiadają duże ilości śluzu, wydzielanego przez komórki gruczołowe, który sprawia. Ze powierzchnia ciała jest stale nawilżona. Dzięki tanu tlen zawarty w powietrzu rozpuszcza się i może dyfundowac do naczyń krwionośnych lub bezpośrednio do koinorck naskórka U gatunków należących do wicloszczetów' np nereida mogą występować specjalne narządy wymiany gazowej jakimi są skrzcla Są to silnie unaczynionc wyrostki ciała, osadzone na parapodiach Stawonogi

U stawonogów- w zależności od gmpy. narządy oddechowe mogą wyglądać bardzo różnie U drobnych skonipiakow takich jak oczlik czy dafhia występuje oddy chanie całą powierzchnia ciała.

Skorupiaki

Organizmy te mogą prowadzić wymianę gazowa za pomocą blaszkowatych. cienkich skrzcli. które położone są na odnóżach krocznych. U niektórych gatunków role narządu oddccliowcgo mogą prowadzić tylko same odnóża, które wykazują bardzo silne ukrwienie.

Owady

U owadów układ oddechowy tworzą skomplikowane systemy' rurek, rozpoczynających się na powierzchni ciała otworem Utwory te nazywamy tchawkami a otwory do nich prowadzące to przctchlinki. Położenie oraz ilość przctchlinck zależą od gatimku owada Najczęściej spotyka się około 20 otworów przctchlinkowych, z których osian par znajduje się na tułowiu a jedna na odwłoku.

Poprzez te otwory, powietrze dostaje się do gęstg sieci rurek, które zlokalizowane są we wszystkich częściach ciała W tkankach, które maja kontakt z tchawkanu. dochodzi do wymiany gazów.

Aby tchawki posiadały odpowiednia elastyczność, konieczne jest posiadanie przez nic odpowiedniej osłonki chitynowcj Wymiana gazów pomiędzy tkankami a tchawkanu wspomagana jest u nich poprzez mchy odwłoka i skurcze mięśni. Na końcu tchawki znajduje się trachcola. która wypełnia specyficzny pod względem składu płyn. W substancji tej następuje rozpuszczatie gazów, które dzięki tanu łatwiej dyfundują do komórek. U niektórych larw. bytujących w wodzie, oddychanie może byt prowadzone dzięki skrzclotchawkoni Maja one postać cienkich blaszek, które z kolei prowadzą do tchawck. Układ krwionośny owadów nic spełnia tak jak u innych organizmów funkcji transportującej tlen. Dzięki temu dochodzi tu do szybkiej wymiany gazowej a tym samym do szybkiego uzyskiwania aicrgu. która potrzebna jest do szybkiego lotu.

Pajęczaki

U tych organizmów narządami oddechowymi są phicotchawki. Położone są one u dołu odwłoka. Mają postać grzcbykowatych i spłaszczonych rozgałęzia) pni tchawkowych Do struktur tych powietrze dostaje się poprzez przctchlinki Pnie tchawkowc obmywane są przez hcmołimfę. pomiędzy która dochodzi do wymiany gazów.

Mięczaki

U organizmów żyjących w wodzie wynuana gazowa zachodzi głownie poprzez silnie unaczynione i parzyste skrzela. Ślimaki płucodysznc oddychają dzięki sibiic ukrwionym strukturom, zbudowanym z nabłonka jamy płaszczowej.