- organ zespolonej administracji wojewódzkiej.
Zwierzchnictwo wojewody nad wojewódzkim konserwatorem zabytków wyraża m. in. Wojewody do powierzania, w drodze porozumienia, prowadzenia spraw z zakresu właściwości wojewódzkiego konserwatora zabytków, na jego wniosek lub za jego zgodą, w tym wydawanie w jego imieniu decyzji administracyjnych gminom i powiatom, a także związkom gmin i powiatów z terenu danego województwa. Ma takie samo uprawnienie, jeżeli chodzi o dyrektorów muzeów, bibliotek i specjalistycznych jednostek organizacyjnych powołanych w celu ochrony dóbr kultury. Wojewódzki konserwator zabytków nie ma w tych przypadkach samodzielności, ponieważ porozumienie w tej sprawie zawiera wojewoda jako organ administracji rządowej.
Kompetencje Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:
- prowadzenie rejestru zabytków znajdujących się na terenie województwa (decyduje o dokonaniu wpisu),
- składanie wniosków o ujawnienie w ksiądze wieczystej danej nieruchomości faktu wpisania jej do rejestru zabytków,
- składanie wniosków do starosty o określenie szczególnych warunków działalności budowlanej lub wydanie stosownych zarządzeń ze wzglądu na ochronę zabytkowych układów urbanistycznych i zabytkowych zespołów budowlanych wpisanych do rejestru.,
- wydawanie zezwoleń na prace i roboty przy zabytkach oraz prace archeologiczne i wykopaliskowe, na dokonywanie jakichkolwiek zmian w zabytkach (np. odnawianie, zdobienie), na przemieszczanie zabytków nieruchomych z naruszeniem skomponowanego lub ustalonego tradycją układu terenowego oraz na przenoszenia zabytków ruchomych z naruszeniem skomponowanych lub ustalonych tradycją wnętrz budownictwa świeckiego i sakralnego,
- wydawanie decyzji o użyczeniu zarejestrowanego zabytku przez jej właściciela do celów wystawienniczych i badawczych (na okres nie dłuższy od 6 m-cy w ciągu każdych 5 lat),
- wstrzymanie działań podjętych bez wymaganego zezwolenia oraz nakaz przywrócenia zabytku lub jego otoczenia do poprzedniego stanu na koszt osoby, która ich dokonała
- wydanie nakazu właścicielowi lub użytkownikowi zabytku przeprowadzenia konserwacji,
- decyzja o wykonaniu robót ze środków państwowych,
- wniosek o zabezpieczenie wierzytelności Państwa z tytułu robót konserwatorskich prowadzonych na zabytkach nieruchomych w formie hipoteki przymusowej,
- wniosek o przejęcie na własność Państwa zabytku nieruchomego,
- przejście na własność zabytku ruchomego za odszkodowaniem w wysokości wartości zabytku,
- wiosek do starosty o zabezpieczenie zagrożonego w jakiś sposób dobra kultury w formie ustanowienia tymczasowego zajęcia,
- wniosek o przyznanie odznaki „Za opiekę nad zabytkami”,