25889

Zanieczyszczenie wód ropą naftową i jej pochodnymi

Stopień zmian i degradacji warunków przyrodniczych wywołanych przez substancje ropopochodne (węglowodorowe) jest ściśle skorelowany z poziomem potencjału procesu urbanizacyjnego. Nasilenie się procesów urbanizacyjnych wiąże się z rozwojem przemysłu, motoryzacji, z rozbudową szlaków komunikacyjnych i sieci dystrybutorów paliw.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń ropopochodnych są: górnictwo naftowe (zwłaszcza w krajach, w których eksploatacja ropy naftowej jest prymitywna lub wręcz rabunkowa), stacje benzynowe, warsztaty i myjnie samochodowe, przemysł chemiczny i elektromaszynowy, transport kolejowy, wodny (wycieki z tankowców), powietrzny (zrzuty paliwa przez samoloty) i samochodowy (wypadki, nieszczelne układy olejowe i paliwowe), mechanizacja rolnictwa i leśnictwa, nawierzchnie asfaltowe (stale ścierane, nagrzewane słońcem i wypłukiwane przez wody opadowe). Na większości wysypisk śmieci nadal obserwuje się nadmierny udział odpadów ropopochodnych lub zaolejonych, a często jest on niekontrolowany. Odcieki z wysypisk śmieci oraz spływy z tras komunikacyjnych i terenów miejskich zawierające zanieczyszczenia ropopochodne z łatwością przedostają się do gleb, wód powierzchniowych i podziemnych, a stąd do organizmów roślin, zwierząt i ludzi, powodując „skażenie” wszystkich ogniw łańcucha pokarmowego. Poważnym i szczególnie niebezpiecznym czynnikiem masowo rozpowszechniającym zanieczyszczenia ropopochodne w przyrodzie są powodzie.

W wodzie i ściekach zanieczyszczenia ropopochodne występują w postaci rozpuszczonej (ścieki z dużym udziałem detergentów), warstwy cieczy (zawiesiny) lub emulsji. Cięższe frakcje ropy opadają na dno zbiorników, adsorbując się na różnych przedmiotach.

W górnictwie naftowo-gazowym ogromny problem stwarzają wody złożowe, wydostające się z odwiertu nierzadko pod dużym ciśnieniem. Wody złożowe zawierają bardzo duże stężenia soli, aktywnych chemicznie gazów oraz zawiesiny mineralne, fenole, merkaptany, pochodne tiofenu i heterocykliczne związki azotu. W stosunku do środowiska są hiperosmotyczne i toksyczne dla każdego żywego organizmu. W połączeniu z ropą naftową tworzą zabójcze ścieki.

Węglowodory ropopochodne dostające się do ścieków komunalnych i przemysłowych, w których obecne są między innymi detergenty i związki chlorowe (nadchloryny, podcliloryny, chloiyny, chlorany, chlor gazowy, clilorowodór). Związki chlorowe pochodzą z środków dezynfekcyjnych, piorących, wybielających i oczywiście z przemysłu. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego substancje te reagują ze sobą tworząc nowe związki: chlorowcopochodne węglowodorów. I to jest jedna z najniebezpieczniejszych reakcji chemicznych, jaka może zajść w ściekach, którą dodatkowo ułatwiają detergenty, powszechnie używane w gospodarstwach domowych i przemyśle. Badania laboratoryjne dowiodły zachodzenie tych przemian w ściekach. W celach eksperymentalnych odtworzono przeciętny skład chemiczny ścieków komunalnych do których następnie wprowadzono zanieczyszczenia węglowodorowe (ropa naftowa, benzyna, oleje silnikowe). Mieszanina przereagowała w temp. 32oC i po ekspozycji na promieniowanie słoneczne lub U V, co potwierdzono chromatograficznie.