26517

przestępstwa, tj. okoliczności wyłączające bezprawność.

*    obrona konieczna - przejęte prawie w całości z prawa rzymskiego. Obrona umiarkowana - tj. 1 - rzeczywiście w obronie przed napaścią, a nie jako zemsta, 2 -reakcja natychmiast, 3 - środki odpowiadające.

-    pomoc konieczna - pomoc napadniętemu, uznawane za działanie w granicach obrony koniecznej.

-    pomoc własna - samopomoc niedopuszczalna -» wyjątek - zemsta na złodzieju złapanym nocą w domu.

* działanie w afekcie - stan silnego wzburzenia umysłu, ograniczający odpowiedzialność sprawcy, jak zabójstwo cudzołóżcy schwytanego na gorącym uczynku, czy kradzież z nędzy (w czasie głodu i w celu zaspokojenia natychmiastowej potrzeby).

*    Inne jak: zabicie wyjętego spod prawa, działania osób sprawujących funkcje urzędowe, działanie na rozkaz przełożonego, lekkie uszkodzenie cielesne dokonane w czasie gry czy zabawy.

Fjar.roypgpMnteoLąpj^stjei^^

-    nauka o różnych stopniach usiłowania = stadia czynu przestępnego = usiłowanie

-    elementy usiłowania:    zły zamiar. czynności przygotowawcze oraz

niedoprowadzenie do skutku -» nauka o trzech stopniach usiłowania: usiłowanie oddalone, bliskie i najbliższe.

-    kwestia sporna - karalność samego zamiaru -* wg kanonistów to był grzech, ale nie podlegał osądowi ludzkiemu, wg prawa rzymskiego (Ulpian) sam zamysł nie uzasadnia pociągnięcia do odpowiedzialności -> sytuacje wskazujące na zły zamiar były karane (np. posiadanie wytrychów) - usiłowanie bliskie.

Odpowiedzialność za udział w przestępstwie,

-    brak definicji udziału w przestępstwie - w przypadku każdego przestępstwa rozstrzygane oddzielnie - różnice między miastami (czasem wszyscy tak samo, czasem starano się rozgraniczyć stopień udziału)

-    3 rodzaje udziału w przestępstwie:

*    mandat (polecenie lub nakaz popełnienia przestępstwa -» częściowo dzisiejsze podżeganie) -» odpowiedzialność obu stron jednakowa.

*    consilium (udzielanie rady, pomocy moralnej do przestępstwa)

*    auxilium (pomoc natury fizycznej, np. dostarczenie środków niezbędnych do popełnienia przestępstwa) -» z reguły łagodniejsza kara.

-    Poplecznlctwo - udzielenie pomocy po dokonaniu przestępstwa - jako odrębne przestępstwo, czasem dopuszczalne lub karane łagodniej (pomoc bliskich krewnych)

-    Spisek - odrębna forma udziału w przestępstwie - różne formy porozumienia przestępczego między kilkoma osobami (zmowa, sprzysiężenie, tajne zebranie).

—    uznanie publicznoprawnego charakteru kary -» nauka o celu kary - w doktrynie Kościoła jako poprawa grzesznika i odwet, czasem jako pokuta.

-    stopniowe wypieranie kar kompozycyjnych (2 części - kompozycja dla ofiary i bannus czyli grzywna dla władzy) przez kary cielesne (początkowo subsydiame). ale już od XII w pojawiają się pierwsze przypadku obligatoryjnej kary cielesnej lub tzw. kary rzymskiej (okrutne kary śmierci z Digestów).

* zwiększa się zakres przestępstw z wykluczonym wykupieniem i pojednaniem nie chroniącym sprawcy -> zakaz wykupienia przy mężobójstwie (pod wpływem kościoła - konstytucje Egidiańskie 1357 r.)