• wejście w światowy, polityczny, gospodarczy i kulturowy system kapitalistyczny
• naśladownictwo zachodniego społeczeństwa
• wzrost znaczenia kultury popularnej
• maleje rola rodziny i kościoła w procesie wychowywania
• wzrost indywidualizmu i roli jednostki, która swoją zwiększoną swobodę wyboru może w bardzo różny sposób wykorzystywać, ale którą można też rozmaicie manipulować
Wybrane wymiary zróżnicowania systemów wartości współczesnych Polaków:
0 polityczny Q ekonomiczny Q kulturowy
WArtpśc.Lbjmia^uppJhycmcUP
[] do roku 1988 demokracja uznawana była za synonim dobrobytu
□ po 1989 utrzymuje się niejednoznaczność rozumienia demokracji
□ lepiej wykształcone i zamożniejsze grupy społeczne wiążą demokrację ze wzrostem indywidualnych swobód i możliwości działania, kładąc nacisk na wolność jednostki i ujmując ten system jako demokrację równych możliwości
D liczne grupy znajdujące się w gorszej symacji za podstawowy obowiązek demokratycznej władzy uznają zaspokojenie podstawowych potrzeb, a zwłaszcza bezpieczeństwa socjalnego, traktując ten system jako demokrację równych warunków życiowych
□ pojawiają się przejawy podatności na autorytaryzm (niektórzy zgadzają się z twierdzeniem, że „niekiedy rządy niedemokratyczne mogą być bardziej pożądane niż rządy demokratyczne)
[] znikomy udział Polaków w działalności społeczeństwa obywatelskiego
□ nadaktywność Polaków w obszarze codziennej zaradności przy równoczesnej pasywności w obszarze spraw i działań publicznych
Wartości ekonomiczno - socjalne
• system rynkowy jest uznawany za jedyny skuteczny model gospodarowania
• przywiązywanie coraz większej wagi do konsumpcji, ostentacyjna konsumpcja
• istnieją jedna pewne kategorie społeczne, które dążą do utrzymywania bądź przyznania specjalnych przywilejów i praw,
• przejawy nieuzasadnionej roszczeniowości, wyuczonej bezradności, lęku przez zmianą i niechęci przed innością
W-ąjj-Q.ŚcLspojfecijno^Jiujiuxoj>.ę.
□ wzrost akceptacji dla heteroseksualnych związków partnerskich
□ znikome przejawy akceptacji dla homoseksualnych związków małżeńskich [] wzrasta liczba osób walczących o prawa kobiet, o swobody dla mniejszości
[] w wymiarze kulturowym nie można mówić o przechodzeniu całego społeczeństwa od wartości tradycyjnych
Zmiany następują raczej w nielicznych chociaż niekiedy dość widocznych społecznie środowiskach wśród części inteligencji, grup mniejszościowych i grup realizujących tzw. wartości