-Welość ratuszy - np. miasto główne i jurysdykach (tzw. nowe miasto, grunt), Poznań: Chwaliszewo, Śródka, ponadto ratusz gminy wyznanicwej-żydowskiej.
-Kurnik i Bnin - dwa miasta połączone w jedno, dwie siedziby władzy.
-Ratusz - kształt, forma - bardzo imponująca, w okresie walk - kształty obronne, pomieszczenia; sala obrad ciał kolegialnych, sala sądowa, archiwum, więzienie, skarbiec, izba tortur, arsenał, waga miejska, kaplica dla rajców, lokalne przeznaczone na wyszynk piwa i wina. Część z tych sal trąd funkcję. Funkcje: zadania własne wynikające z przywilejów, zlecone -gdy był sądem wyższym, inne porządki. Szlachecki Trybunał Koronny (Piotrków i Lublin).
Sprzężenie z innymi zabytkami -np. pręgierz. Rozbudowa ratusza,
-Rottenburg - muzeum kryminalne, ładny ratusz.
-Ratusz w Pszczynie i kośdół protestancki połączone razem.
Strona - Archeologia i ikonografia prawna.
-Mury miejskie - wyznaczały granice miasta i jurysdykcji miejskiej, trudno jednak owić o ty, aby
były to siedziby - WM umieszcza mury w tym rozdziale, raczej - znaki graniczne
-Rogatki - po likwidacji murów miejskich - przejęły funkcję bram w zakresie pobierania opłat, tu
także sprawdzano paszporty, np. w Kaliszu
-Budynki przemysłowe i handlowe
-cechy i gildie, znane w Grecji i Rzymie, zespół budynków cechowych.
-Komory celne
-na lądzie, nad rzekami, nad morzem
-Odwachy - siedziba straży miejskiej i jej dowódcy - hetmana, Hutmen, początkowo również w ratuszu, tymczasowe przetrzymywanie przestępców.
-Sukiennice -nie tylko w Krakowie -Dom kata
-Uniwersytety - senat, katedry
-Węzienia - często przerabiane budynki pierwotnie nie przeznaczone na nie. W Rzymie w środku miasta, w Wenecji połączone z Pałacem Dożów (3 poziomy, 1 poziom wilgotny -podchodziła woda, środkowy ujdzie, a na samej górze pod blaszanym dachem, a więc bardzo gorąco, most westchnień.
-Węzienie Mamertyńskie (Mamer) obok Forum Romanum, w którym więziony był św. Piotr. -Węzienie dla studentów w Heidelbergu