34098

Aby rząd w imieniu państwa realizował swoje cele, niezbędne jest posiadanie odpowiednich środków finansowych. W tym celu tworzony jest budżet państwa. Jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej. Jest on sporządzany na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację, czyli gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków.

Za najważniejsze funkcje budżetu uznaje się zazwyczaj: funkcję fiskalną, która polega na gromadzeniu dochodów (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań: funkcję redystrybucyjną, umożliwiająca dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego, takich jak zmniejszanie nadmiernych różnic w wysokości dochodów różnych grup społecznych czy tworzenie warunków bezpieczeństwa społecznego dla grup najuboższych: realizację tej funkcji umożliwia system podatkówy(progresywne opodatkowanie dochodów ludności, ulgi i zwolnienia podatkowe, zróżnicowanie stawek podatków pośrednich nakładanych na dobra konsumpcyjne itp. ) oraz wydatki budżetowe głównie w postaci tzw. transferów, czyli świadczeń społecznych zwiększających dochody ludności bez potrzeby świadczenia w zamian żadnych usług (renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki chorobowe) : funkcję stymulującą, polegającą na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne.

Dużą uwagę należy jednak zwrócić na charakter budżetu państwa-strumieniowy charakter. Strumieniowość budżetu oznacza bowiem, że jest on funduszem, do którego bez przerwy wpływają i wypływają środki pieniężne. Wynika to m.in. z ogromnej liczby podmiotów, które uczestniczą w redystrybucji i alokacji środków budżetowych. Z jednej strony podatników i innych osób dokonujących różnych wpłat na rzecz budżetu, a z drugiej strony- ogromnej liczby jednostek budżetowych i innych jednostek sektora finansów publicznych. Strumieniowość budżetu polega zatem na rzeczywistym przepływie strumieni pieniężnych oraz na tworzeniu przesłanek, powodujących przepływ tych strumieni w przyszłości. Rzeczywisty przepływ strumieni oznacza to, iż środki pieniężne muszą znaleźć się na rachunku budżetowym, bo w przeciwnym razie nie będzie można dokonywać żadnych wypłat.

W wieloszczeblowej strukturze organizacyjnej budżetu państwa bardzo istotny jest podział dochodów i wydatków budżetowych między poszczególne stopnie budżetów terenowych. W tym zakresie obowiązują podobne kryteria jak w przypadku podziału zadań między budżetem centralnym i budżetami terenowymi. Dlatego, też zasięg terytorialny zadań powinien głównie decydować o tym, z jakiego budżetu mają być one finansowane.¹ Bardzo ważne znaczenie ‘J.Kaleta Gospodarka budżetowa. Warszawa 1989. s. 45