34599

GLEBY

Gleba to element środowiska geograficznego bezpośrednio uzależniony od klimatu, składu mineralnego skały macierzystej, warunków wodnych oraz szaty roślinnej.

Skład procentowy gleby przedstawia się następująco:

45% części mineralne,

25% woda,

25% powietrze

5% substancje organiczne (w tym 90% humusu tzw. próchnicy gruntowej).

W zależności od tego, który z wymienionych składników dominował w procesie glebotwórczym wykształcił się określony typ gleby. Proces glebotwórczy polega na stopniowej zmianie zwietrzeliny w glebę. Proces ten prowadzi do wytwarzania poziomów glebowych, które różnią się miedzy sobą barwą, ilością próchnicy, wielkością cząstek

mineralnych i strukturą.

Żyzność gleby (naturalne właściwości gleby, dzięki którym może ona zaopatrywać rośliny w składniki pokarmowe, wodę i powietrze. O żyzności gleby decydują m.in. grubość warstwy próchniczej i ilość soli mineralnych. Żyzność gleby można zwiększyć głównie przez nawożenie, meliorację oraz odpowiednią jej uprawę) zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od:

□    warunków klimatycznych

□    rodzajów skały, na której powstaje o rzeźby terenu

Gleby w Polsce

Rozwój gleb na obszarze Polski datuje się od czasu ustąpienia ostatniego lodowca (ok. 12 000 lat temu). Zaczęły wówczas tworzyć się gleby tundrowe. Dopiero później, po ociepleniu się klimatu i pokryciu kraju przez las iglasty rozpoczął się charakterystyczny dla naszego obszaru proces glebotwórczy, jakim jest bielicowanie, polegające głównie na rozkładzie ściółki leśnej przez grzyby w środowisku kwaśnym. W ten sposób powstają gleby kwaśne bielicowe.

W podłożu lasów liściastych, w środowisku mniej kwaśnym, tworzą się z kolei gleby brunatne. Gleby bielicowe i brunatne są rozmieszczone na obszarze całej Polski, zajmując ponad 77% ogólnej powierzchni gleb.

Najlepszymi glebami naszego kraju są czarnoziemy. Są to gleby silnie próchniczne, powstające najczęściej na lessach pod wpływem roślinności łąkowo-stepowej. Większe powierzchnie czarnoziemów spotykamy głównie na południowym wschodzie. Zajmują one jedynie ok. 1% powierzchni uprawnej.