39885

1) fale powierzchniowe, dzielące się ze względu na siłę, która je wywołuje na: wiatrowe (wymuszone), pływowe (związane z przyciąganiem Księżyca i Słońca), baryczne (sejsze), sejsmiczne (tsunami), okrętowe (za płynącymi statkami);    2) fale

wewnętrzne, wewnątrz masy wód oceanów lub mórz, na powierzchni różniącej się gęstością (temperaturą, zasoleniem), np. martwa woda;

Fale morskie mogą mieć różną wysokość, od drobnych zmarszczek (tzw. fale kapilarne), poprzez fale grawitacyjne, przy prędkościach wiatru ok. 6-7 m/s pojawia się piana na grzbietach fal, a podczas wiatrów sztormowych (przy wietrze ponad 20 m/s) powstają fale o wysokości ok. 7-15 m. Fale morskie przy zbliżaniu się do wybrzeży lub płytszych miejsc ulegają deformacji (łamanie się fali, zjawisko przyboju), a ich długość zmniejsza się.

Abrazja, proces będący jednym z gł. czynników erozji, polegający na ścieraniu podłoża skalnego przez luźny materiał skalny przemieszczany przez prądy rzeczne i morskie, falowanie wód, przypływy i odpływy morskie, lodowce i wiatry, także na wzajemnym ścieraniu materiału skalnego, wskutek czego ulega on rozdrobnieniu i obtoczeniu. Przy wysokim brzegu morza abrazja prowadzi do powstania podciętego urwiska brzegowego, tzw. klifu, oraz płaskiej powierzchni u jego podnóża, zwanej platformą abrazyjną, osiągającej zazwyczaj szerokość od kilku do kilkunastu metrów (rzadziej - gdy poziom morza powoli się podnosi lub ląd się obniża - nawet do kilkudziesięciu km, np. wybrzeża Norwegii).

Akumulacja morska:

■    powstawanie tzw. wału brzegowego (na skutek powiększania się tarasy)

■    wynikiem nanoszenia materiału na płaskich obszarach powstają piaszczyste plaże (na niektórych wybrzeżach oprócz piasku występują spore otoczaki lub nawet małe i średnie głazy

■    bariery (mierzeję), które powstają na skutek odkładania się materiału akumulacyjnego. Powstają też wtedy jeziora przybrzeżne (zazwyczaj płytkie) przeważnie na niewyrównanym wybrzeżu.

Rodzaje osadów morskkh:

osady litoralne - w strefie litoralnej są najkorzystniejsze warunki do życia. W niej powstają wszystkie w/w formy akumulacji morskiej. Rozciąga się wzdłuż wybrzeży kontynentów wokół wysp i archipelagów. Większość zwierząt tej strefy prowadzi życie osiadłe, żyjąc na dnie morskim. Zwierzęta tej strefy biernie unoszone przez prądy i fale to plankton. Te poruszające się aktywnie - nekton.

^ osady nerytyane (do 200m głębokości) - mniejszy udział materiału pochodzącego z lądu. Na dnie szelfowych mórz rozwija się bujne życie organiczne, gdzie powstają różnego rodzaju rafy (koralowe, litotamniowe - zbudowane z glonów, mszywiołowe - zbudowane z mszywiołów).