41149

ukrywali się np. Stanisłąw Wojciechowski (późniejszy prezydent Polski) i Józef Piłsudski. Odbyło się u nich zebranie w związku z odsłonięciem pomnika Mickiwiecza (1898) - ustalono, że przyłączą się do pochodu robotników pod pomnik (masom zabroniono uczestnictwa w obchodach). Żeromski był potem aresztowany, zarekwirowano rękopisy, które z trudem udało się odzyskać.

KSIĄŻKA-CZYN

Obok Wesela, Ludzie bezdomni to największe wydarzenie literackie przełomu wieków. Powieść zestawiano z Ogniem i mieczem, Emancypantkami i Nad Niemnem! Autor sformułował w niej przeżycia i poszukiwania ówczesnych młodych.

Powieść zachwyciła wszystkich z wyjątkiem skrajnej prawicy. Nazywano go wieszczem narodowym i kontynuatorem wielkiego romantyzmu! (nieźle...)

• doceniono krytykę stosunków sankcjonujących nędzę proletariatu

• doceniono kreację nowego bohatera - Judyma (wrażliwego i niezwykle etycznego)

• wskazywano na nowatorskie rozwiązania artystyczne i technikę nastrojowo-symboliczną

Najczęściej wypowiadali się działacze rewolucyjni i pisarze. I to głównie z perspektywy czasu.

• PPSowcy widzieli w książce obraz swojego życia i Marzenia

• młodych zachwycał opis świata konspiracji, każdy odłam socjalistyczny coś dla siebie znajdował, książka zagrzewała do walki

• Adam Grzymała Siedlecki pisał, że książka była spowiedzią pokolenia

• Boy doceniał odnowienie wallenrodyzmu, mówił, że rozstanie Judyna z Joasią sprowadziło romantyzm między codziennych ludzi

• Maria Dąbrowska mówiła o Żeromskim jako o budzicielu ducha narodowego

• Kazimiera Iłłakowiczówna pisała, że Żeromski wpływał na życiowe wybory, np. decyzje o poświęceniu się (wyruszyła na wojnę 1914 r. jako sanitariuszka przy armii rosyjskiej)

Oczywiście pojawiły się też ostre, brutalne potępienia powieści - przez krytykę konserwatywną.

„LUDZIE BEZDOMNI” JAKO POWIEŚĆ SPOŁECZNA

Akcja rozgrywa się współcześnie w Warszawie oraz w Osach (wiejska polska) i Zagłębiu (Polska przemysłowo-robotnicza), na tle Paryża i Syberii (list od brata Joasi).

Głównym bohaterem jest młody, wrażliwy, wchodzący w życie inteligent. Na jego przykładzie widać najważniejsze sprawy epoki: życie robotników wielkoprzemysłowych i rolnych.

• jak w Siłaczce, Doktorze Piotrze, Promieniu

• inne postacie: Wiktor Judym, inż. Korzecki, Wacław Podborski (student-zesłaniec jak z Oziminy), Les-Leszczykowski (świat staiych spraw powstańczych), Węglichowski i Krzywosąd (starzy w konfrontacji z młodymi)

• dalekie tło: pani Niewadzka („z jakich to Judymów?”), Karbowski („złota młodzież” feudalno-kapitalistyczna), panna Wanda Orszeńska, pani Listwina i swawolny Dyzio, ciotka Pelagia, ulica Ciepła i Krochmalna, lekarze warszawscy

• dwa światy: ziemiaństwo i burżuazja || klasa pracująca (robotnicy W-wy, Cisów, Zagłębia)

• epizody: Żydzi, oficerowie, księża, dzieci

W pozytywizmie nowe klasy społeczne występowały jako przedmiot humanitarnych zabiegów klas wyższych (wyj. Placówka). Żeromski kompromitował takie postawy - Siłaczka umarła niewiele zdziaławszy, a dr Obarecki (Promień) zmienił się w filistra, pasożyta żyjącego z cudzej pracy.