41163

Dalej dowiadujemy się, czym zajmował się Irzykowski po I wojnie światowej. Z rzeczy najważniejszych: powrót nowelami - częściowo przedrukowanymi. Najsławniejsza rzecz tego autora ukazała §ię w 1929 roku i jest to Walka o treść, Su.id.iQ z litero.ękkj teorii poznania (zbiór posiada dwie części: I Zdobnictwo w poezji. Rzecz o metaforze oraz II Treść i forma. Studium z literackiej teorii poznania - polemika z Witkiewiczem - koncepcja Czystej Formy). w 1933 Irzykowski wydal SfwmiakfL w króiym atakował głownię Bova-Żelińskiego (nie ograniczył się jednak tylko do niego). Książka była uzupełniona o zbiór drobniejszych artykułów z lat 1925-1932 i była traktowana w kategoriach skandalu. Autor w 1934 opublikował pożyci? Słoń wśród wrętlony (Studia nad mwzg myślą literacka w Pę(sęę) pełniącą funkcję rozrachunku i nowszymi czasami.

Krytyka. Pojęcie „krytyki literackiej” u Irzykowskiego jest traktowane bardzo szeroko (pisywał o teatrze, książkacli, kinie, słuchowiskach radiowych...).

Główne założenia:

Płaszczyzna kultury. Świat jest dziełem tylko człowieka, wszystko zależne jest od jednostki (wiąże się jego poglądy z personalizmem). Różne interesy jednostek wprowadzają dynamizm, zmienność i konfliktowość społeczeństwa. Świat społeczny jest więc dla Irzykowskiego światem bezustannej walki między ludźmi, przeprowadzanej „wielkim bogactwem instrumentów”. Rzeczywistość można poznawać tylko rozumem (emocje, uczucia, instynkty to wg niego „intensywnie zakamuflowane” myślenie). Rozumowej organizacji działalności poznawczej dokonuje się m.in. przez użycie języka, natomiast prawdę można zdobyć tylko w trakcie sporu („spór” to słowo-klucz dla Irzykowskiego) wartości przeciwnych, wskutek stopniowego regulowania z niej błędu. Poprzez takie rozumienie pojęć poznania i prawdy stworzył na swój użytek tzw. zasadę komplikacji (najbardziej generalna instrukcja dla każdego postępowania w kulturze, polegająca na dostrzeganiu w naszym życiu elementów(np. zdarzeń, cech...), których nie planowaliśmy oraz na późniejszym rozumieniu ich, aby wejść do rozumienia kolejnych nieplanowanych elementów... przerwanie takiego procesu prowadzi do „półprawd”. W jego rozumieniu świata występował jeszcze nakaz merytoryczności (w każdym myśleniu winno chodzić o wartości konkretne i poszczególne. aby w zapędach uogólniających nie pominąć istotnych szczegółów). Natomiast zasada rozwoju historycznego „w' kształt linii spiralnej” głosiła, że nie ma w historii powrotów do tych samych postaw, idei, sytuacji - dzięki momentom komplikującym są to powroty już na wyższym skręcie spirali. Wg myśli projektującej rozum nie tylko relacjonuje rzeczywistość, lecz także projektuje jej przyszłą wizję (niechęć wobec działań programotwórczych np. skamandrytów). Wyrastało to z niechęci Irzykowskiego do plagiatu (myśl projektująca miała przed nim uchronić).

I.iteratura. U Irzykowskiego literatura stoi na szczycie hierarchii sztuk (na dole znajduje się kino) i wykracza poza sztukę - w inne rejony kultury („w literaturze mamy do czynienia z przekrojem każdej kultury”). Literatura dostarcza swoim odbiorcom pewnych wzorców i miar, które ujawniają się w niej poprzez najróżniejsze elementy: przez bohatera (bohaterszczyzna), przez sytuacje, przez związku frazeologiczne. Działa tu zasada „życie

2