39116

zagrożenia wewnętrznego i zewnętrznego.

Wojny rewolucyjne Francji i Napoleona miały charakter przełomowy, jako że rozpoczęły zupełnie nową erę w dziejach Europy- erę nacjonalistów. Okres po zakończeniu kongresu wiedeńskiego (1815) zdominowała eksplozja myśli romantycznej, a problematyka narodowa stała się istotna we wszelkich dyskusjach kulturalnych i politycznych. Naród zyskiwał misję i przestawał stanowić kategorie polityczną, stając się tym samym jednością.Fichte był jednym z pierwszych myślicieli, który eksponował rangę narodu, jako bytu istniejącego obiektywnie. Propagował on model "zamkniętego państwa handlowego" kreując nową wizję państwa, jako państwa narodowego prowadzącego wybitnie indywidualną politykę na arenie zewnętrznej, państwa narodu stanowiącego byt jednolity i harmonijny zwłaszcza pod względem kulturowym. Dla kształtowania się myślenia o narodzie istotne były także, wpływy filozofii Hegla.

Lata 1849-1919 to bardzo ważny okres w dziejach politycznych Europy. W tym czasie ludy stawały się faktycznie narodami, zwyciężała demokracja, prawa wyborcze zostały rozciągnięte na wszystkich członków wspólnot państwowych, w końcu zaś zatriumfowało państwo narodowe (1919).Obok tak pozytywnych zjawisk należy jednak dostrzec również piętno ruchów, które doprowadziły do powstania państwa w skrajnie narodowej-socjalistycznej postaci. Wyraźny wpływ na ukształtowanie się nacjonalizmu przełomu XIX i XX wieku miały idee określane mianem darwinizmu społecznego obecne m.in. w pismach angielskiego ekonomisty Malthusa. Uczony uważał, że, przyrost ludności doprowadzi do przeludnienia a co za tym idzie do głodu, epidemii i wojen, by, więc przetrwać w warunkach niedoboru dóbr należało o nie walczyć. Teoria ta inspirowała dzieło angielskiego przyrodnika Karola Darwina twórcy teorii ewolucji, która była bardzo istotna gdyż przyczyniła się do powrotu idei walki o byt. Darwinizm społeczny stał się doktryną wyznaczającą teoretyczne podstawy do odrzucenia zasady solidaryzmu społecznego i zastąpienia jej zasadą solidaryzmu narodowego tym nowatorskim ujęciu narody stawały się organizmami walczącymi o przetrwanie.Następstwem rozwoju darwinizmu społecznego było pojawienie się doktryny rasizmu dopełniającej walkę narodów kontekstem antropologicznym.Naród stawał się wspólnotą rasową jednolitą zarówno pod względem cech zewnętrznych jak i cech mentalnych.

Pozytywizm prawniczy oraz upowszechnienie się prawa wyborczego z jednej strony z drugiej dążenie Niemców i Włochów do zjednoczenia przy równoczesnym osłabieniu Francji doprowadziło do pojawienia się nowej polityki o charakterze narodowym. Dawny nacjonalizm romantyczny został praktycznie wyparty przez nacjonalizm pozytywistyczny.Dla zwolenników idei nacjonalistycznej tamtych czasów zdecydowanym wrogiem stała się doktryna liberalizmu, jako narzędzia polityki kosmopolitycznej, niszczącej postawy bytu narodowego, znoszącej więzi między jednostką a narodem.

Koniec XIX i początek XX wieku przyniósł szczególną popularność doktryn mieszczących się w nurcie neoromantycznym wyrażonych w pracach Heninricha von Treitschkego i Gabriele D'Annunzio. Pierwszy z nich w książce "Historia Niemiec w wieku dziewiętnastym" przedstawił historię powstania państwa tak, aby w Niemcu wzbudzić dumę do swojego narodu i nienawiść wobec innych. G. D'Annunizo eksponował natomiast w swoich sztukach potęgę państwa wspierającą się na heroizmie i bohaterstwie wyzwolonych jednostek.

Rok 1919 przyniósł Europie nowe ujęcie relacji naród-państwo. Na schemat nacjonalizmu ukształtowanego się po 1870 roku nałożyła się propozycja prezydenta USA Woodrowa Wilsona wyróżniającego nacjonalizm otwarty i zamknięty. Pierwszy charakteryzował się demokratyczną organizacją terytorialną i polityczną społeczeństwa, z dala od etnicznych