człowiek jako obraz Boży
Zagadnienie obrazu w teologii
nauka o człowieku jako obrazie Boga stanowi rozwiniętą antropologię teologiczną o charakterze systematycznym. Według tej nauki obraz Boga w człowieku przejawia się najpierw w jego osobowej relacji do Boga, w jego panowaniu nad światem i odpowiedzialności za świat przed Bogiem. Wspaniałość umysłu ludzkiego zdolnego poznawać samego siebie, świat otaczający i przede wszystkim swojego Stwórcę, jest przejawem podobieństwa człowieka do Boga. podobnie w człowieku odbija się dobroć Boża w swej woli, dążeniu do miłości, łaskawości, godności. Drugim przejawem obrazu Bożego w człowieku jest jego działalność, zdolność tworzenia nowych rzeczy, w pracy przetwarzania świata. W rezultacie Bóg odbija swoje podobieństwo w całej osobie ludzkiej, która jest niepowtarzalna i nieporównywalna z żadnym stworzeniem. Człowiek zatem jest istotą boską osobową, ma swoją jaźń, podmiotowość i nieskończoną godność. Obraz Boży w człowieku powodu że człowiek może być partnerem dla Boga, może prowadzić z Nim dialog.
Człowiek jako obraz Boży w Starym Testamencie
teksty mówiące o podobieństwie człowieka do Boga to przede wszystkim: Rdz 1,26-27; 5,1.3; 9,6; Ps8; Syr 17,1-3; Mdr 2,23. Język hebrajski używa sformułowania selem(obraz) i demut (podobielistwo). Pierwszy z nich sugeruje niemal cielesne upodobnienie, w znaczeniu materialnym, zatem nie tylko do jego duszy. Cały człowiek z ciałem i duszą jest obrazem Boga. fragmenty księgi Rodzaju mówią że człowiek jest stworzony na obraz Boży, co oznacza że człowieka odzwierciedla pewne własności Boga, jest partnerem dialogu, lecz nie przestaje być człowiekiem, nie zmienia swej natury. Podobieństwo człowieka do Boga w rozumieniu Rdz wyraża się w określeniu, że człowiek jest pełnomocnikiem Pana Boga wezwanym do zachowania i rozszerzania panowania Boga na ziemi. Człowiek ma szczególną rolę reprezentowania Boga na ziemi. Księga Mądrości podejmuje temat obrazu Bożego w kontekście współuczestnictwa człowieka w życiu Bożym, szczególnie do nieśmiertelności.
Obraz.Bożyj^cz^
Nowy Testament podejmuje temat Obrazu Bożego w człowieku w odniesieniu do Chrystusa, Nowego Człowieka, doskonałego obrazu Boga. wypowiedzi św. Pawła: Chrystus jest doskonałym obrazem Boga(2Kor 4,4), clirześcijanin staje się obrazem Chrystusa (Rz 8,29), chrześcijanin w Chrystusie staje się obrazem Boga (Kol 3,10). Człowiek jest jako taki obrazem Boga ponieważ jest stworzony przez Boga i z racji na to że w Chrystusie stał się przybranym synem Ojca. Aspekt zbawczy poruszany w Nowym Testamencie bierze pod uwagę że grzeszny człowiek dzięki Clirystusowi zostaje upodobniony do Jego obraziL Aspekt etyczny mówi o tym że każdy jest wezwany aby upodobnić się do obrazu Jezusa Cłirystusa poprzez realizację cnót prowadzących do odnowy serca i ducha. Aspekt eschatologiczny zakłada stawanie się podobnym do Cłirystusa jako proces obejmujący całe życie, a pełny obraz upodobnienia urzeczywistni się przy zmartwychwstaniu ciał. Chrześcijanie są upodobnieni do Cłirystusa w Chrzcie, lecz to upodobnienie trwa przez całe życie przez dążenie do sprawiedliwości i świętości. Ta przemiana realizuje się mocą Ducha Świętego, któremu przypisuje się odrodzenie i odnowienie.
Człowiek obrazem Bożym w refleksji patrystycznej Trzy podstawowe kierunki rozwoju myśli patrystycznej:
1. Jeśli pierwowzorem jest preegzystujące Słowo to obrazem Boga jest dusza niewidzialna i duchowa, tak twierdzili Ojcowie tradycji aleksandryjskiej (św. Atanazy),
2. Jeśli pierwowzorem jest Słowo wcielone to obrazem Boga jest cały człowiek w jedności duszy i ciała, tak twierdzili ojcowie tradycji antiocheńskiej (św. Ireneusz, Tertulian) ,\
3. Jeśli pierwowzorem jest Trójca Święta to obrazem Boga jest człowiek w jedności swej natury i troistości swych władz ducłiowycłi(myśl, wola i pamięć). Św. Augustyn.