5051

Trójpodział władzy to podział sfer funkcjonowania państwa, zaproponowany przez francuskiego myśliciela oświecenia, Monteskiusza. Wedle jego założeń władza dzieliła się na:

-    \Madzę ustawodawczą stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo,

-    władzę wykonawczą będącą w rękach królaAnonarchy lub rządu, który wprowadza prawo w żyde.

-    władzę sądowniczą sprawowana przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa.

Wszystkie trzy rodzaje \Madzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń. Powierzenie całej \Madzy jednej osobie lub instytucji prowadzi do nadużyć. Trójpodział zyskał uznanie jeszcze w XVIII w.

1. Forma państwa

a) ustrój polityczny (forma rządu)

Monarchia (absolutna, konstytucyjna, parlamentarna) - forma rządów, w której monarcha (król, cesarz, sułtan), stoi na czele kraju jako reprezentant władzy suwerennej. Monarcha pełnił władzę dożywotnio, samodzielnie lub wspólnie z organami typu doradczego łub ustawodawczego. Władza monarchy była dziedziczna lub wybieralna (elekcyjna).

Republika (arystokratyczna, demokratyczna) - ustrój polityczny, w którym \Madza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas.

•rozpatrując relacje między głową państwa, parlamentem a rządem, rozróżnia się:

system parlamentarny (POLSKA) (Prezydent powoływany jest przez parlament. Przezeń powoływany jest także rząd. Parlament odgrywa więc w takim państwie rolę dominującą. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności polityczną ze względu na jej niewysoką rangę. Jest jedynie odpowiedzialna konstytucyjnie, np. za zdradę);

System prezydencki (STANY ZJEDNOCZONE)(prezydencjalizm) - system polityczny w demokracji charakteryzujący się rygorystycznym podziałem (separacją) władzy ustawodawczej i wykonawczej, oraz połączeniem funkcji prezydenta i szefa rządu. W myśl tych zasad prezydentowi (jako organowi władzy wykonawczej) przysługuje pełnia władzy wykonawczej, oraz zwolnienie z odpowiedzialności przed parlamentem - pozbawiony zostaje jednak możliwości ustawodawczych.

Cechami prezydencjalizmu są:

monizm egzekutywy (jeden ośrodek władzy wykonawczej), wybór prezydenta w głosowaniu powszechnym, określona w czasie kadencja,

ministrowie tworzący gabinet odpowiadają przed prezydentem, akty wydawane przez prezydenta nie wymagają kontrasygnaty, nie można odwołać prezydenta, chyba, że naruszy konstytucję

możliwość wydania dekretów na mocy ustawy w sytuacjach nadzwyczajnych (np. okres wojny) stabilny rząd na czele którego stoi prezydent lub osoba przez niego powołana.

System parlamentamo-prezydencki - system polityczny, forma rządów pośrednia między