5553

PRAWO HANDLOWE

poszanowaniu praw obywatelskich. Gospodarka planowa realizowała cele państwa. Gospodarka planowa funkcjonuje w systemie państwa totalitarnego, a takie państwo obywatela i jego prawa ma za nic.

W gospodarce rynkowej obowiązuje zasada wolności działalności gospodarczej, nie zezwoleń na prowadzenie tej działalności, tylko swobodnej decyzji, którą może podjąć każdy uczestnik obrotu o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej. Różnica pomiędzy statusem prowadzącego działalność gosp., a nie prowadzącym działalności gosp. powoduje, że osoba, która prowadzi działalność gosp. musi ujawiuć na zewnątrz fakt jej prowadzenia i musi stosować pewne procedury, do których stosowania nie są zobowiązani ci. którzy działalności gosp. nie prowadzą, np. jakaś forma dokumentowania dochodów, czy przychodów; jakaś forma prowadzenia rachunkowości.

89/90 r. w Polsce, to okres nie tylko zmian politycznych, ale to także zmiany w odniesieniu do systemu gospodarczego. W tym okresie uchwalono szereg aktów prawnych, dzięki którym złotówka stała się rzeczywistą walutą. Dzisiaj możemy mówić, że polska waluta jest w określonych czytelnych i racjonalnych relacjach z innymi walutami. Jej wartość rośnie, albo maleje w stosunku do innych walut w zależności od tego jaki jest potencjał polskiej gospodarki w stosunku do potencjału gospodarek innych państw. Jeżeli polska gospodarka rozwija się szybciej, to złotówka się umacnia. Ma to swoje pozytywne oraz negatywne konsekwencje biorąc pod uwagę uczestników obrotu międzynarodowego, handlu zagranicznego, bo w konkretnych sytuacjach może się okazać, że niekoniecznie opłacalny jest dany rodzaj działalności eksportowej, czy importowej.

Ważne - po 89 r. prawa obywatelskie uzyskały należytą odironę. Elementem końcowym, który wiązał się z zapewnieniem odpowiedniego standardu w państwie demokratycznym tych praw obywatelskich stała się konstytucja z 1997 r. Ona (oprócz innych kwestii) zawiera deklaracje związane z dwoma istoniymi zagadnieniami:

1. gwarantuję odironę pr^y obywatelskich W sposób realny Konstytucja PRL też deklarowała ochronę, ale nie wszystkim obywatelom, ponieważ dzieliła obywateli na takich. którzy na taką ochronę zasługują (na tzw. zasługujących na miano obywateli PRL-u) i na takich, których ta odirona nie dotyczyła.

2. gwarantuje prawo ochrony prawa własności, a prawo własności jest podstawą wszelkiego dobrobytu. Do 89 r. można było jednemu obywatelowi np. zabrać ziemię, tylko po to. żeby oddać ją innemu obywatelowi. Dzisiaj jest dopuszczalne wywłaszczanie. ale tylko na cele publiczne. Cele publiczne zostały zdefiniowane w ustawach, które mówią o możliwościach wywłaszczenia. Takim celem może być np. budowa autostrady - ewidentnie służy ona celom wszystkich użytkowników dróg.

Jeśli gospodarka rynkowa i państwo demokratyczne stwarzają obywatelom szanse rozwoju, zapewniają wolność wyznaniową, wolność polityczną, to dająrównież możliwość korzystania z wolności gospodarczej.

Wolność osobista człowieka wiążę się z wolnością przemieszczania, z wobiością wyboru miejsca. Wolność przemieszczania się oznacza, że można przebywać w dowolnym miejscu nie pytając nikogo o zgodę (oczywiście me naruszając niczyich praw). Najważniejszą z tych wolności z punktu widzenia prawa handlowego jest wolność działalności gospodarczej. Konstytucja gwaranmje każdemu obywatelowi, że jeśli chce może on korzystać również i z tej wolności, czyli może rozpocząć działalność gosp.. jeśli tylko chce. Korzystając z wolności działalności gosp. trzeba mieć świadomość istnienia pewnych obowiązków, które z uczestnictwem w obrocie gospodarczym się wiążą. Pracownik ma taki status wynikający z prawa pracy, że nawet wtedy kiedy jego zachowanie wyrządzi wprost szkodę klientowi pracodawcy, to odpowiedzialność za to w stosunku do klienta ponosi pracodawca (np. szkoda wyrządzona przez lekarza zatrudnionego w publicznym szpitalu). Osoba prowadząca działalność gosp. sama ponosi odpowiedzialność za skutki swoich działali Z drugiej strony -wszystkie dochody, które uzyskuje z działalności przypadają jemu. Tak jak każda sfera aktywności ludzkiej, wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy ma swoje atrybum i elementy negatywne. To samo dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej.

Jeżeli wolność działalności gosp. jest kategorią, którą mamy do dyspozycji, to trzeba też wiedzieć jakie są ramy tej wolności działalności gospodarczej. Nie jest tak. że wobiość działalności gosp. oznacza podjęcie działalności gosp. bez zezwolenia w jakiejkolwiek dziedzinie. Zasadąjest wolność działalność gosp., ale wyjątkiem od tej zasady możliwość koncesjonowania, czy zezwoleń na prowadzenie określonych rodzajów działabiości gospodarczej. Z reguły koncesje są warunkiem rozpoczęcia działabiości gosp.. Np. jeśli chcę prowadzić sklep spożywczy, to nie muszę nikogo pytać o żadne zezwolenia na prowadzenie sklepu, bo tego rodzaju działalność nie wymaga jakichkolwiek zezwoleń, czy koncesji, czy innych ograniczeń. Natomiast wtedy kiedy już prowadzę działakiość gosp. sprzedając żywność, podlegam kontrob organów państwa, które zajmują się nadzorowaniem warunków, w których sprzedawana jest żywność. Generalne założenie jest takie - wolność działalności gosp. oznacza możliwość rozpoczęcia działabiości gosp. bez zezwoleniu organu państwa. Natomiast koncesja, czy zezwolema. czy ewentuabia licencja oznacza, że trzeba najpierw uzyskać zezwolenie, a dopiero potem można rozpocząć prowadzenie działalności gosp. Nigdy odwrotnie. W koncesjach chodzi o to. że odnoszą się one do tych rodzajów działabiości gosp.. które wiążą się z jakimś istotnym zagrożeniem dla funkcjonowania innych osób. stąd też potrzeba uprzedniego kontrolowania, czy ten podmiot spebiia określone warunki do prowadzeiue działalności gosp. danego rodzaju. Np. koncesjonowaniem w Polsce podlega poszukiwanie i wydobywanie złóż kopalin, czyli górnictwo, czy prace geologiczne. Nie ulega wątpliwości że skoro pozyskuje się kopaliny ze złoża