5963

1 Jako prawa podmiotowe mogą być rozumiane uprawnienia o szczególnej doniosłości dla obywateli. Ten sposób użycia nazwy występuje w nauce prawa pa fis tw owe go (konstytucyjnego, ustrojowego, politycznego, publicznego). Prawami podmiotowymi są więc wolności obywatelskie (prawa człowieka i obywatela).

2.    Rozpowszechniło się takie rozumienie prawa podmiotowego, jako sumy lub zespołu uprawnień. Mówi się wtedy, że uprawnienia składają się na treść prawa podmiotowego lub wypływają one z prawa podmiotowego.

3.    Często traktuje się też prawo podmiotowe jako uprawnienie i terminy te stosowane są zamiennie.

4.    Niektórzy apelują, że skoro nie ma różnicy między prawem podmiotowym a uprawnieniem, powinno zrezygnować się ze stosowania prawa podmiotowego i używać tylko terminu uprawnienie.

E. Teorie praw podmiotowych

1.    Teoria woli

Podmiot może w granicach wyznaczonych przez prawo działać swobodnie wg własnej woli, może mocą swojej woli kształtować zachowania własne i innych podmiotów.

Krytyka polega na tym, że nie można mówić tu o wyrażaniu swojej woli, bo np. dzieci czy ludzie obłąkani nie mogą tego robić, choć mają prawa podmiotowe.

2.    Teoria interesu

Każdy podmiot ma jakiś swój interes, do realizacji którego dąży. Prawo podmiotowe, to prawnie chroniony ten interes.

Prawami podmiotowymi nazywane są interesy chronione prze prawo przedmiotowe.

Krytyka polega na tym, że nie zawsze prawa podmiotowe pokrywają się interesami podmiotu, a czasem są z nimi sprzeczne, więc nie można mówić, że są to prawnie chronione interesy.

3. Teoria mieszana

Występują tutaj elementy władztwa woli i interesu chronionego przez władztwo przedmiotowe.

Prawo podmiotowe jest rozumiane tutaj jako chroniona przez porządek prawny możliwość zaspokojenia swojego oznaczonego interesu za swoją wolą lub za wolą swojego prawnie uznanego zastępcy.

Krytyka, to krytyki obu poprzednich teorii.

F. Stosunek prawa podmiotowego do prawa przedmiotowego 1. Koncepcje pierwotności praw podmiotowych

W koncepcji tej podmioty prawa mają określone prawa podmiotowe niezależnie od prawa przedmiotowego. Prawo podmiotowe jest więc pierwotne, nadane odgórnie, przyznane każdemu człowiekowi od urodzenia, a państwo te prawa tylko potwierdza, formułuje ichroni.