598

1. Wstęp

Wprowadzenie Ustawy o rachunkowości jest elementem procesów integracyjnych z Unią Europejską. Jest wyrazem woli dostosowania rachunkowości w Polsce do dyrektyw obowiązujących w Unii. Jest to więc uwzględnienie rozwiązań zachodnich w tym anglosaskich i amerykańskich. Częścią tych rozwiązań są podstawowe zasady rachunkowości, które tworzą ogólne ramy rachunkowości finansowej, wyznaczają metodologię pomiarów dokonywanych w systemach rachunkowości.

Nowelizacja ustawy o rachunkowości dokonała znacznych zmian w zasadach tworzenia rezerw. Nowością jest obowiązek tworzenia rezerw na przyszłe zobowiązania spowodowane planowaną restrukturyzacją przedsiębiorstwa.

Oprócz rezerw z tytułu zobowiązań (funkcjonujących obecnie w postaci odpisów aktualizacyjnych) można wymienić też rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne. Rachunkowość wyróżnia również rezerwy w postaci kapitałów samofinansowania, np. kapitał rezerwowy tworzony z zysku do podziału oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, czyli rezerwy na pokrycie przyszłych kosztów działalności jednostki. Rezerwy, z wyłączeniem rezerw związanych z operacjami finansowymi, księgowane są jako pozostałe koszty i przychody operacyjne. Ewidencja rezerw odbywa się zwykle na następujących kontach: rezerwy, pozostałe rezerwy, rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne. Rezerwy księgowane są po stronie „Kredyt" powyższych kont i na koniec okresu sprawozdawczego może wystąpić tylko saldo po stronie „Kredyt" oznaczające wysokość rezerw występujących w przedsiębiorstwie. Rezerwy wyceniane są w wiarygodnie oszacowanej wartości. Znowelizowana Ustawa o rachunkowości ujmuje to zagadnienie w następujący sposób:

Art. 35 d. 1. Rezerwy tworzy się na:

1)    pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego,

2)    przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.

2.    Rezerwy, o których mowa w ust 1, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.

3.    Powstanie zobowiązania, na które uprzednio utworzono rezerwę, zmniejsza rezerwę.