39272

Dekrety PKWN

Głównym narzędziem sprawowania władzy przez PKWN była rozbudowana służba bezpieczeństwa i represyjne dekrety, wydawane w celu usunięcia z życia publicznego opozycyjnych organizacji niepodległościowych, organów Polskiego Państwa Podziemnego i Delegatury Rządu na Kraj oraz reprezentujących ją sił zbrojnych. Skutkiem tych represji było uwięzienie w więzieniach i obozach ok. 200 000 osób. Od lipca 1944 wydano kolejno następujące dekrety represyjne:

*    Dekret z dnia 26 lipca 1944, "O rozwiązaniu tajnych organizacji wojskowych na terenach wyzwolonych" - uderzał on przede wszystkim w organizacje niepodległościowe uznające Rząd Polski w Londynie, a w szczególności w Armię Krajową.

*    Dekret z dnia 23 września 1944 "O ustroju sądów wojskowych i prokuratur wojskowych" (wcześniej funkcjonował w armii Berlinga, od 1 czerwca 1944, jako Wojskowy Kodeks Kamy, przygotowany przez CBKP) - kodeks ten określał definicję tzw. zbrodni stanu i kary wymierzane za jej popełnienie, dotyczył także ludności cywilnej oraz stanu gdy wymagał tego "interes obrony Państwa". Dekret został zamieniony 21 października 1944 przez Kodeks Kamy Wojskowy (obowiązujący do 19 kwietnia 1969), który w 10 na 19 artykułów przewidywał karę śmierci m. in. za zbrodnię stanu. Na podstawie tego dekretu represjonowano żołnierzy Armii Krajowej i innych organizacji konspiracyjnych.

*    Dekret z dnia 30 października 1944 "O ochronie Państwa" - stanowił jeden z głównych elementów terroru sądowego wobec społeczeństwa i opozycji, przy jego konstruowaniu złamano fundamentalną zasadę iż "prawo nie działa wstecz", ponieważ dekretem objęto "przestępstwa" popełnione przed 15 sierpnia 1944. Każdy z 11 artykułów przewidywał karę śmierci, przy niemalże pełnej dowolności interpretacyjnej popełnionych czynów. 5 punktów dekretu było stosowanych po wojnie wobec ludności cywilnej, która była sądzona do kwietnia 1955 także przez sądy wojskowe PRL, wymierzające z reguły bardzo surowe kary.

*    Dekret z dnia 31 sierpnia 1944 "O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw' i znęcania się nad ludnością cywilną oraz dla zdrajców Narodu Polskiego - w założeniach skonstruowany do ścigania zbrodniarzy hiderowskich, w praktyce stał się kolejnym narzędziem terroru wymierzonego w Armię Krajową i podziemie niepodległościowe, którego członkowie skazywani byli z identycznych artykułów co zbrodniarze niemieccy (często w tych samych celach więziennych osadzano byłych esesmanów, gestapowców razem z żołnierzami AK i członkami organizacji konspiracyjnych -por. Kazimierz Moczarski). M. in. na podstawie tego dekretu popełniony został w październiku 1952 mord sądowy na generale Emilu Fieldorfie ps. "Nil".

*    Dekret z dnia 16 listopada 1944 "O przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa" - przewidywał karę śmierci z 3 artykułów, pozwalał również na dowolność interpretacyjną przy określaniu "winy" i stanowił kolejny element terroru stosowanego przez PKWN.

Skład PKWN

•    Edward Osóbka-Moraw ski (RPPS) - przewodniczący PKWN, kierownik resortu spraw zagranicznych

•    Wanda Wasilew ska (PPR) - wiceprzewodnicząca PKWN

•    Andrzej Witos (SL) - wiceprzewodniczący PKWN, kierownik resortu rolnictwa i reform rolnych