39378

Możliwe do określenia niepieniężne składniki aktywów, niemające postaci fizycznej, posiadane przez jednostkę w celu wykorzystania do produkcji dóbr, świadczenia usług lub oddania do używania osobom trzecim. Do w.n.p. zalicza się możliwe do identyfikacji aktywa w przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka osiągnie w przyszłości korzyści ekonomiczne, które można przyporządkować tym aktywom, oraz gdy można wiarygodnie ustalić podstawę ich wyceny.

Typowymi składnikami w.n.p. są prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, do których zalicza się m.in. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych a także wartość stanowiącą równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how). Ze względu na fakt, iż w.n.p. stanowią element aktywów trwałych jednostki, warunkiem zaliczenia do nich praw majątkowych jest dłuższy niż rok okres ekonomicznej użyteczności tych praw. Koszty nabycia praw majątkowych o krótszym okresie ekonomicznej użyteczności obciążają koszty bieżącego okresu. Przepisy poszczególnych krajów mogą ponadto ograniczać aktywowanie praw majątkowych tylko do praw nabytych Polskie prawo bilansowe zawiera takie ograniczenie, natomiast standardy międzynarodowe pozwalają na aktywowanie także praw majątkowych wytworzonych przez jednostkę. Nabycie praw majątkowych może nastąpić w drodze ich kupna, darowizny lub wniesienia przez właścicieli w postaci wkładu niepieniężnego (aportu). Do tej grupy aktywów zalicza się także, pod pewnymi warunkami, koszty zakończonych prac rozwojowych oraz nabytą wartość firmy stanowiącą różnicę między ceną nabycia określonej jednostki gospodarczej lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto.

W.ap. można zatem podzielić na dwie grupy; prawa majątkowe oraz koszty poniesione w danym okresie, w któiych rezultacie spodziewane są korzyści w przyszłych okresach.

Wycena i amortyzacja. Wartość początkową składnika w.ap. stanowi jego cena nabycia lub koszt wytworzenia, na który składa się ogół kosztów poniesionych przez jednostkę, w tym również niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, a także koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszone o przychody z tego tytułu. W przypadku nieodpłatnego otrzymania praw majątkowych ich wartość początkową stanowi wartość rynkowa, a prawa majątkowe wniesione w postaci aportu wycenia się w wysokości objętych w zamian udziałów, nie wyższej jednak od ich wartości rynkowej. Tak ustaloną wartość początkową zmniejszają odpisy amortyzacyjne dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Przy ustalaniu tego okresu w przypadku praw majątkowych należy uwzględnić zarówno czynniki ekonomiczne, jak i prawne. Czynniki ekonomiczne wyznaczają okres, przez który dany składnik aktywów będzie przynosił korzyści ekonomiczne, natomiast czynniki prawne mogą ograniczać okres, w ciągu którego jednostka będzie czerpać korzyści z posiadania danego składnika wartości niematerialnych i prawnych (np. zawarte w umowie ograniczenie okresu korzystania z nabytego prawa). Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od kosztów prac rozwojowych oraz od wartości firmy nie może być dłuższy niż 5 lat (w przypadku wartości firmy okres ten może zostać przedłużony do 20 lat). Jednostka gospodarcza ma prawo wyboru metody amortyzacji, z wyjątkiem metody amortyzacji wartości firmy, dla której dopuszczalna jest tylko metoda liniowa. Dla w.n.p.