7664

Według ustawy sektora finansów publicznych dla zapewnienia funkcjonowania sektora publicznego istotne i priorytetowe są zjawiska oraz procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych.

Do sektora finansów publicznych można zaliczyć między innymi środki publiczne na które składają się przede wszystkim dochody publiczne. Najbardziej powszechnym dochodem publicznym jest podatek.

Podatek to pieniężne, przymusowe, ogólne, nieekwiwalentne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa i innych związków publicznoprawnych. Do obliczania i egzekwowania należności podatkowych służy technika podatkowa. Elementem tej techniki jest między innymi podmiot opodatkowania.

W stosunku podatkowym występują dwa podmioty: czynny i bierny.

Podmiotem czynnym jest z reguły państwo, z tym zastrzeżeniem, że wymiar i pobór może być dokonywany przez różne organy finansowe.

Natomiast w pojęciu podmiotu biernego można wyróżnić pojęcie podatnika i płatnika. Podmiot zobowiązany, w zależności od treści tego zobowiązania, może wystąpić bądź jako płatnik(...).

Płatnikiem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej obowiązania do obliczenia i pobrania podatku od podatnika i do wpłacenia go na właściwy rachunek. Płatnik oblicza, pobiera i przekazuje pobrany podatek na rachunek właściwego organu podatkowego. Ustanowienie płatnika może nastąpić albo na podstawie ustawy, albo na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów¹.

Płatnik jest zdefiniowany poprzez swoje obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego. Jest on obowiązany do:

•    obliczenia podatku (zaliczki, przedpłaty, raty), który jest należny od podatnika, względnie stwierdzenia, że zobowiązanie podatkowe nie powstało,

•    pobrania obliczonej w powyższy sposób kwoty podatku,

•    wpłacenia jej w obowiązującym terminie organowi podatkowemu.

Wyłączną podstawę nadania danemu podmiotowi statusu prawnego płatnika jest przepis prawa podatkowego. Prawo nie przewiduje z zasady dobrowolnego nadania tego statusu na mocy umowy zawartej między podatnikami, z także decyzji organu podatkowego. Płatnik nie może zrezygnować ze swoich obowiązków; dotyczy to także właściwego organu podatkowego. Pierwszy wyłom w tej zasadzie uczynił art. 22 § 2 pkt. 2 Ordynacji podatkowej, który dopuszcza zwolnienie płatnika z obowiązku pobrania podatku lub zaliczki na podatek mocą decyzji organu podatkowego. Organ ten może wydać tę decyzję wyłącznie na wniosek podatnika.

2

1

Alina Majchrzycka-Gmowska. „Finanse i Prawo finansowe ", Wydawnictwo prawnicze LexisNexis™, W-wa 2002. s. 100.