7838

Pojecie twórczości jest niejednoznaczne - używane w wielu kontekstach, dlatego trudne do zdefiniowania. Pytamy o to, czy twórczość jest procesem ukrytym, czy obserwowalnym? Czy jest cecha indywidualna, czy można tym mianem określać także sam wytwór? Czy obejmuje wyłącznie procesy poznawcze (np. myślenie), czy również inne procesy psychiczne: emocjonalne, motywacyjne i te związane

z odmiennymi stanami świadomości? Pytamy w końcu, czy twórczość oznacza wyłącznie rzeczywiste osiągnięcia danej osoby, czy może być opisem także jej potencjalnych możliwości?

Czym więc jest twórczość? Według Steina (1953) twórczość to proces prowadzący do nowego wytworu, który jest akceptowany jako użyteczny lub do przyjęcia dla pewnej grupy w pewnym okresie. Mooney (1963) proponuje przypisanie atrybutu twórczości ludzkim wytworom, następnie - procesom wytwarzania tych dziel oraz osobom. Istotne jest tu także otoczenie sprzyjające lub szkodliwe dla twórczości.

W parze z twórczością idzie także kreatywność. Określenia te bardzo często używane są zamiennie, lecz nie oznaczają tego samego. Kreatywność jest subiektywną oceną wartości i oryginalności działania jednostki lub grupy, umieszczona w specyficznym kontekście (Ford, 1995), czyli oceną procesu twórczego. Brunet (1978) określił aktywność twórczą jako budzącą „skuteczne zdziwienie", czyli paradoksalne połączenie szoku i akceptacji. Kocowski (1991) uznał, że proces twórczy charakteryzuje się „poszukiwaniem różnorodności i różnorodnością poszukiwań". Nęcka (1994) sformułował syntetyczną definicję twórczości poprzez łączne odwołanie się do cech wytworu, procesu i psychicznej reakcji odbiorcy.

Produkt twórczy cechuje się nowością i wartością, przy czym o nazwaniu produktu "twórczym" decyduje wystąpienie obydwu tych cech jednocześnie. Zgodzić się jednak trzeba z faktem, że odpowiedzi każdego z nas    na    pytanie    o    to,

co właściwie nazwać można nowym i wartościowym, będą różne. Bardzo dobrym przykładem będą wytwory dziecięce - czy można nazwać je twórczymi mimo to, że ktoś wcześniej już stworzył cos podobnego i mimo

2