7939

81. CO TO JEST EKSKLUZJA SPOŁECZNA I GOSPODARCZA?

KRÓTKO: Ekskluzja(marginalizacja) to wykluczenie z udziału w życiu społecznym jednostek, grup społecznych lub w ujęciu globalnym społeczeństw w stosunku do ich otoczenia społecznego.

W przypadku wykluczania społecznego jednostek czynnikami mającymi na to największy wpływ jest bezrobocie i bieda. Jeżeli dochodzi do koncentracji tego typu ludności w przestrzeni geograficznej, wówczas pojawiać się może specyficzna subkultura ubóstwa, w której wzory zachowań i systemy wartości często podlegają dziedziczeniu w następnych pokoleniach. Pod wpływem marginalizacji na obszarach miejskich możliwe jest wytwarzanie się gett.

SZERZEJ: Termin "ekskluzja(marginalizacja) społeczna", jako zjawisko wielowymiarowe, jest rezerwowany dla bardzo złożonego procesu, w którym bieda jest tylko jedną z form jej przejawiania się. Ekskluzja obejmuje obok materialnej, także i niematerialną deprawację. Odnosi się do utrwalonej w czasie sytuacji nierównego dostępu do praw i instytucji oraz do drastycznego załamania się stosunków społecznych. Można przyjąć, że bieda to brak lub słaby dostęp do dóbr i usług, a ekskluzja to wykluczenie z miejsca i relacji w społeczeństwie. Ekskluzją objęte są grupy biednych i jednocześnie wyalienowanych, a to znaczy grupy o niskich dochodach materialnych, słabych więziach społecznych i ograniczonym dostępie do życia społecznego i kulturalnego. W procesie ekskluzji miejsce w systemie społecznym wyznacza pozycję społeczną jednostki; ci, którzy znajdują się wewnątrz systemu społecznego, tworzą zwarty funkcjonalnie układ w przeciwieństwie do wyrzuconych poza system, wyłączonych jednocześnie ze struktur społecznych. We współczesnych społeczeństwach bowiem dostępność do różnorodnych systemów funkcjonalnych decyduje o miejscu jednostki czy grupy w systemie społecznym. Ekskluzja społeczna określa stosunek między społecznością uczestniczącą a pozbawionymi uczestnictwa, dotyczy sytuacji nierównego dostępu do praw i instytucji wyznaczających porządek pożądanego układu funkcji i ról społecznych. Ograniczenie dostępu do cennych zasobów przez proces "zamknięcia społecznego" może odbywać się w każdym miejscu przestrzeni społecznej, niekoniecznie na krańcach systemu społecznego.

Ekskluzję społeczną charakteryzuje strukturalny brak możliwości uczestniczenia w "normalnym" życiu społecznym, bezsilność i bezradność wobec zwielokrotnionych trudów własnego życia, które często prowadzą do izolacji i napiętnowania społecznego. Brak dochodów czy środków produkcji wystarczających do zapewnienia bytu materialnego powoduje biedę, która pozbawia nią dotkniętych możliwości prowadzenia społecznie akceptowanego sposobu życia. W ten sposób ubóstwo może stanowić przyczynę ekskluzji. Jednakże nie zawsze przyczyny, które powodują brak środków do życia, prowadzą do ekskluzji czy izolacji społecznej. Poza tym ubóstwo nie jest jedyną przyczyną ekskluzji; inne przyczyny, jak np. niepełnosprawność, rozwód czy przekonania religijne, niezwiązane z niedostatkiem materialnym, nierzadko również mogą do ekskluzji prowadzić.

78. Czego dotyczą NUTS, omów NUTS I do NUTS V ?

Dla potrzeb gromadzenia odpowiednich danych statystycznych oraz polityki regionalnej stosowany jest jednolity i spójny schemat podziału struktur terytorialnych członków Unii Europejskiej zwany NUTS, wprowadzony w 1988 r.

Podstawowym celem klasyfikacji NUTS jest rozwiązanie problemu różnorodności podziałów administracyjnych krajów członkowskich UE i nieuniknionych zmian tych podziałów, co zagraża dostępności i porównywalności danych statystycznych w przestrzeni i czasie

Klasyfikację NUTS stosuje się w procesie zbierania, harmonizacji i udostępniania statystyk regionalnych krajów UE. jest ona ponadto szeroko wykorzystywana w analizach społeczno-gospodarczych regionów.

Klasyfikacja NUTS, oparta o administracyjne podziały w poszczególnych krajach członkowskich, jest także wykorzystywana przy szacowaniu subwencji ze środków funduszy strukturalnych na rzecz regionów wymagających wsparcia.

Poziom NUTS 1 obejmuje makroregiony(w Polsce grupy województw). Warto zauważyć, że niektóre kraje, przede wszystkim z racji wielkości, nie są one podzielone na jednostki NUTS 1. Dotyczy to takich krajów jak: Dania, Irlandia, Luksemburg, Portugalia

Poziom NUTS 5, najbardziej szczegółowy, wyznaczany jest dla wszystkich krajów członkowskich UE i obejmuje gminy lub jednostki podobnego szczebla.

69. Co TO JEST MODEL HERMIN

Hermin to model makroekonomiczny służący do modelowania efektu wywieranego przez fundusze strukturalne na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne w krajach akcesyjnych.

Obecny model zbudowany przez dr Johna Bradleya z Instytutu Badań Społeczno-Ekonomicznych w Dublinie (The Economic and Social Research Institute - ESRI) do modelowania gospodarki irlandzkiej. Konstrukcja modelu umożliwia również ewaluację wpływu funduszy pomocowych Unii Europejskiej na procesy gospodarcze, w związku z tym model HERMIN od połowy lat 90-tych XX wieku jest stosowany do oceny efektu makroekonomicznego wykorzystania tych środków w wielu krajach, zarówno członkowskich, jak i kandydujących do UE.

Do oceny wpływu makroekonomicznego funduszy strukturalnych UE na gospodarkę Polski model HERMIN jest wykorzystywany od 2002 r., najpierw w ramach oceny ex-ante Narodowego Planu Rozwoju (NPR) na lata 2004-2006, a następnie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO) na lata 2007-2013. Od 2006 r. są przeprowadzane analizy wpływu funduszy UE również na gospodarki polskich województw.