104675

b) Trzy tradycje ze względu na różnice w sprawach takidi jak: czy wiedza pochodzi z doświadczenia czy może zakorzeniona jest w strukturach ludzkiego umysłu — a więc czy wiedza ma charakter uniwersalny czy odnosi się do konkretnych przedmiotów— czy prawda podlega historycznej ewolucji (czy może jest stała)

1) francja:

• kluczowe pojęcie: natura - porządek normatywny z którym można zderzyć faktyczną rzeczywistość

-    Wolter: „Listy o Anglikach”, Momenty filozofii Newtona”

-    odrzucenie tradycji kartezjańskiej (l espirit des systems)*—„Nie należy nigdy tworzyć hipotezy; nie należy wcale mówić: zacznijmy od wymyślenia zasad, przez które spróbujemy wszystko wyjaśnić. Ale należy powiedzieć: uprawiajmy w sposób ścisły analizę rzeczy, a dopiero potem próbujmy zobaczyć z ogromną nieufnością, czy nie zgadza się ona z jakimiś zasadami"— przeciwstawienie faktów aksjomatom

-    tylko „człowiek Kartezjusza” nie ma „nic wspólnego z człowiekiem prawdziwym”

-    d’ Alembert: poznanie powinno wieść od wrażeń do pojęć — pojęcia nie powinny być podstawą kształtowania wrażeń

-    jednakże francuscy filozofowie me byli tylko bezstronnymi badaczami - mieli poczucie misji - dotykali kwestii moralności ani już nie wystarczał empiryzm potrzebna była metafizyka— w tym kontekście pojawia się określenie natura (wraz z rozumem — rozum jest naturabiy, natura jest rozumna)

-jednakże nie wszyscy potrafili odpowiedzieć co znaczy słowo natura — np. Wolter: „Droga matko powiedz mi wreszcie, po co ismiejesz, po co istnieje cokolwiek?’ Natura: „Dam ci tę samą odpowiedź, co od tylu wieków daję tym, którzy mnie pytają o pierwsze zasady: Nie wiem" — a więc można powiedzieć że natura traktowana była jedynie jako pewna figura stylistyczna; oznaczenie pierwotnych zasadach, porządku

•    JJ. Rousseau (1712-1778): natura u mego była ideałem - stanem pierwotnym który podlega meustannej degradacji (koncepcja czasu regresywnego) - „Wszystko jest dobre, gdy wychodzi z rąk Stwórcy, wszystko paczy się w rękach człowieka"

-    w „Rozprawie o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi” pisze iż wraz z rozwojem cywilizacyjnym oddala się od stanu natury tym samym grzebiąc swoje szanse na poznanie prawdziwego człowieka — tym samym pozname prawdy jest niemożliwe dlatego me powinniśmy ufać ani doświadczeniu ani spekulacjom filozofów

-    aby poznać człowieka należy poznawać go od tyłu — wiedza o człowieku ma być odwróceniem tego co istnieje (a więc tak naprawdę wszelkim wynaturzeniom)

•    stan natury jest traktowany poza kategoriami czasu — sam Rousseau wskazuje problem z rozróżnieniem tego co naturalne i tego co szmczne - dlatego nie można wskazać na to co było li tylko pierwotne - sam przyznaje że nie wie czy taki stan kiedykolwiek miał miejsce - dlatego mówiąc o naturze miał na myśli porządek czysto normatywny

2) Wielka Brytania: jest to nurt empirystyczny, odrzucający wszelkie założenia metafizyki

-    George Berkley (1685-1753): „Principles of liiiman knowledge”

•jest radykalnym sensualistą i nominalistą

•    odrzuca pogląd realistów że pojęcia mają swe rzeczywiste desygnaty

-    Esse est percipi - istnieć znaczy być postrzeganym — „substancji" nie postrzegamy dlatego substancja nie istnieje: istniejąjedynie zjawiska

-    skoro poznajemy tylko zjawiska dlatego w naszym poznaniu nie ma miejsca na prawdy ostateczne

-    odrzucenie wszelkich apriorycznych założeń prowadzi również do odrzucenia idealizmu - to fakt że powinniśmy się kierować poznaniem co nie znaczy że zapewni on nam szczęście czy umożliwi stworzenie ustroju idealnego lub doprowadzi do racjonalnej rekonstrukcji człowieka (wiedza oparta na doświadczeniu nie pozwala na zbytni optymizm)

-    David Hunie: „Traktat o naturze ludzkiej”

•    twórczość Kartezjusza określał jako „filozoficzny romans"

-    nie można o niczym ostatecznie wyrokować

-    niemożność poznania przez nas ostatecznej prawdy zauważalna jest na każdym kroku

-    natura: na podstawie wiedzy można stwierdzić co (cechy i skłonności) jest uznawane przez wszystkich za powszechne - dlatego o tym co definitywne decyduje powszechny sąd i doświadczenie - poszukiwanie prawdy poza doświadczeniem jest jałowe i niebezpieczne

-    nazywa metafizykę grzechem filozofii — metafizycy decydowali się na kategoryczne rozróżnienia co jest piękne a co brzydki itd. nie potrafiąc powiedzieć na czym dokładnie ta różnica polega

-    wszystkie terminy ogóbie są to terminy szczegółowe jedynie złączone z pojęciami nadającymi szersze znaczenie

-    nie można opierać swej wiedzy na żadnych aksjomatach - należy kierować się faktami - siłą rozumu jest jego ostrożność